Journal or Publication Title:

ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն. Գիտական աշխատություններ= Ширакский центр арменоведческих исследований НАН РА. Научные труды = Shirak Centre of Armenological Studies of NAS RA․ Scientific works

Date of publication:

2021

Volume:

24

Number:

1

ISSN:

1829-4316

Additional Information:

Петросян С. Г., Petrosyan S. G.

Other title:

Привилегированные сословия и культ древнейшего Тарона и Бзнуника ; The Privilegid Estates And Cult Of The Ancient Taron And Bznuniq

Coverage:

5-18

Abstract:

Հոդվածում քննարկվել են հնագույն Տարոնի և Բզնունիքի արտոնյալ զինվորական ու քրմական դասերի գոյությունը հաստատող խեթական (գրավոր) և հայկական (գրավոր ու բանավոր) աղբյուրների տեղեկությունները, դրանց՝ երկվորյակների պաշտամունքի հետ ունեցած առնչությունները, այդ պաշտամունքը` որպես հնագույն Տարոնի և Բզնունիքի դաշնային միությունն ամրապնդած գաղափարախոսական հենք՛՛ Ցույց է տրվում, որ դրանում իր դերն է ունեցել նաև զինվորական ու քրմական դասերը ներկայացրած կառամարտիկների զույգի և երկվորյակ աստվածությունների կերպարի համադրման հանգամանքը՝ իր հետքը թողած զույգով հանդես եկած ուրարտական հեծյալների վրա՛՛:
Среди мелких стран Армянского нагорья хеттские источники упоминают также страну Хасува. Она охватывала ту часть южной Армении, где формировался армянский эпос «Сасна црер». Известно, что хеттский царь Хаттусили I (1650-1620 гг. до н. э.) завоевав Хасуву (позд. Тарон) и Хаху (позд. Бзнуник) пленил жителей в числе которых находились и вожди этих стран. Эти двое напоминают вождей Асувы (позд. Ереварк)-Пиаинару и Кукули, которых позже пленил другой хеттский царь – Тудхалиа II (1460-1440 гг. до н. э.). Подобно им напомним также Санасара и Багдасара из эпоса «Сасна црер», а в языческом Тароне божеств Гисане и Деметра. Известно, что в хеттских источниках XIII в. до н. э. люди из племен Армянского нагорья упомянуты как наемные воины ранее освобожденные от податей. Потомками этих племен (в частности Манда и Сала) являются и представители древнеармянских нахарарских (княжеских) родов Мандакуни и Салкуни, которые вместе упомянуты как в «Истории Армении» Мовсеса Хоренаци (II, 8), так и в древнеармянском «Гахнамаке» (47-ое и 48-ое места) и «Зоранамаке» (14-oе и 15-oе места). По соседству были также их владения в Тароне. Значит, и предки этих княжеских родов – племена Манда и Сала жили по соседству в этих же местах, т. е. в клинописной Хасуве. Мы предполагаем, что царя страны Хасува считали не только человеком-воином, но также персонификацией бога Грома (ср. Санасар, Гисане), царя страны Хаха считали не только человеком – воином, но также персонификацией бога Солнца (ср. Багдасар, Деметр). Значит, союз стран Хасува и Хаха является важнейшим очагом формирования не только культа индоевропейских божественных близнецов, но и индоевропейского социального института двух вождей.
The Hitite sources mention the country Hasuva was among thre smaller countris situated on the Armenian Highland. The Hasuva occupied the part of Southern Armenia, where Armenian epos “Sasna Tsrer” was shaped. It is known that Hittite king Hattusili I (1650-1620 B.C.) captured of the countries Hasuva (next Taron) and Khakha (next Bznuniq), were taken as prisoners among whom there were 2 leaders of the countries. These 2 pеrsons remind us of Piainara and Kukuli from country Asuva (next Erevarq): later other Hittite king Tudkhalia II (1460-1441 B.C.) taken as prisoner 2 leader of the this country. Like this remembers Sanasar and Baghdasar from “Sasna Tsrer”, also gods Gisane and Demetr from Taron. In the Hittite inscriptions of the XIII century B.C., the people from Armenian Highland were mentioned as the freelances earlier exempt from duties. The descendants of these tribes (included the Manda and Sala) are the representatives of ancient Armenian princely family Mandakuni and Salkuni. Together they are mentioned in the “History of Armenia” by Movses Khorenatsi (II, 8), in ancient Armenian “Gahnamak” (47th and 48th) and “Zoranamak” (14th and 15th). So their possessions were in the neighbourhood in the Taron, hence the gencestors of these tribes – Manda and Sala, lived in the neighbourhood in the cuneiform Hasuva. We assume that the king of Hasuva is reputed to be not only a warrior man, but an personification of the Thunder – God (compare Sanasar, Gisane) and the king of Khakha is reputed to be not only a warrior man, but an personification of the Sun-God (compare Baghdasar, Demetr). Mean the Union of ancient Hasuva and Khakha was one of tne most important lands of that time where Indo-European cult of godlike Twins and Indo-European social Institute of 2 leaders were shaped.

Format:

pdf

Identifier:

click here to follow the link ; oai:arar.sci.am:273084

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան