Publication Details:

«Արցախի երիտասարդ գիտնականների և մասնագետների միավորում» (ԱԵԳՄՄ) հասարակական կազմակերպության «Գիտական Արցախ» պարբերականն ընդգրկված է ՀՀ ԲՈԿ-ի կողմից հաստատված «Ատենախոսությունների հիմնական արդյունքների և դրույթների հրատարակման համար ընդունելի գիտական հրատարակությունների» ցանկում: Պարբերականը, որի հիմնադիրը Երևանի պետական համալսարանն է, լույս է տեսնում տարեկան առնվազն 2 անգամ (2020 թվականից՝ տարեկան 4 անգամ):

Journal or Publication Title:

Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах

Date of publication:

2023

Number:

1 (16)

ISSN:

e-2738-2672 ; 2579-2652

Official URL:

www.artsakhlib.am

Additional Information:

Mkryan Ashot, Мкрян Ашот

Other title:

Agop Martayan (Dilâçar) Linguist ; Лингвист Агоп Мартаян (Дилячар)

Abstract:

Հոդվածը նվիրված է հայ մեծանուն լեզվաբան և թարգմանիչ, պատմաբան և գրականագետ, մանկավարժ և բարեփոխիչ Հակոբ Մարթայանի կյանքին ու գործունեությանը: Հատուկ շեշտադրությամբ անդրադարձ է կատարվում հանրապետական Թուրքիայում տեղի ունեցած մշակութային, գիտական և կրթական բարեփոխումներին, որոնց մեջ կարևոր միջոցառումներից էր արաբագիր այբուբենից անցումը լատինագրի. անվանի լեզվաբանն այստեղ մեծ դերակատարություն է ունեցել։ Մարթայանը պետականաշինության մեջ, գլխավորապես լեզվական բարեփոխումների ուղղությամբ, խորհուրդներ է տվել Մուսթաֆա Քեմալին: Այս հանգամանքն ավելի է ընդգծում Հակոբ Մարթայանի գործունեությանն անդրադառնալու կարևորությունը: Ներկա հոդվածի նպատակն է Մարթայանի անձի, նրա կյանքի որոշ դրվագների և կատարած բարեփոխումների ներկայացումն ու քննությունը։ Հետազոտության շրջանակում առաջադրվել է հետևյալ հիմնական խնդիրը՝ լուսաբանել Մարթայանի ծավալած հայանպաստ գործունեությունը։ Կիրառվել են պատմական, կենսագրական, քննական և վերլուծական մեթոդները։ Քննվող թեմայի վերաբերյալ առկա գրականության հենքի վրա կատարված վերլուծությունն ու համադրումը հիմք են տալիս եզրակացնելու, որ հայ լեզվաբանը մեծ ավանդ է ունեցել ոչ միայն Թուրքիայի Հանրապետության գիտամշակութային կյանքի կայացման գործում, այլև մեծապես նպաստել է տեղի հայության ազգային մշակված լեզվի պահպանմանը. Մարթայանը պայքարել է, որ տեղի հայերը չկորցնեն իրենց լեզվական ինքնությունը:
The article is dedicated to the life and activities of famous Armenian linguist, translator, historian, literary critic, pedagogue and reformer Agop Martayan. The particular focus of the article is on the cultural, scientific and educational reforms that took place in the republican Turkey, among which the transition from Arabic script to the Latin one was a prominent event where the famous linguist played a big role. Martayan had advised Mustafa Kemal on state building, especially on the matters of language building. This fact further emphasizes the importance of reflecting upon Agop Martayan's activities. The purpose of this article is to present and examine Martayan's personality, some episodes of his life and the reforms he made. The main aim pursued by the article is to illustrate Martayan's activities in the light of their benefit for Armenians. The study has applied a number of historical, biographical, inquiry and analytical methods. The analysis and comparison of the existing literature on the subject allow to conclude that the Armenian linguist has not only greatly contributed to the scientific and cultural establishments of the Turkish Republic, but also to the preservation of a developed national language of Turkey's local Armenian community by striving so that they did not lose their linguistic identity.
Статья посвящена судьбе и деятельности выдающегося армянского лингвиста и переводчика, историка и литературоведа, педагога и реформатора Агопа Мартаяна. В статье сделан особый акцент на культурных, научных и образовательных реформах, имевших место в республиканской Турции, среди которых из важнейшим фактом стал переход от арабского алфавита к латинскому; известный лингвист Агоп Мартаян сыграл в этом процессе большую роль. В деле государственного строительства, в частности, в области языковых реформ, Мартаян выступил как советчик Мустафы Кемаля. Это обстоятельство свидетельствует о большой важности обращения к деятельности Агопа Мартаяна․ Цель данной статьи – представление личности Мартаяна, рассмотрение некоторых эпизодов его жизни и осуществлённых им реформ. В рамках исследования была поставлена основная задача осветить проармянскую деятельность Мартаяна. В процессе исследования нами применялись исторический, биографический, исследовательский и аналитический методы. Анализ и сопоставление литературы по рассматриваемой теме дают основание заключить, что армянский лингвист внёс большой вклад не только в становление научно-культурной жизни Турецкой Республики, но и способствовал делу сохранения национального языка местного армянства. Мартаян боролся за то, чтобы местные армяне не потеряли своей языковой идентичности.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ԱԵԳՄՄ հրատ. ; «ԱՐՑԱԽ» հրատ.

Format:

pdf

Extent:

էջ 232-241

Identifier:

oai:arar.sci.am:359135