Հրապարակման մանրամասներ:

ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի «Հայոց պատմության հարցեր» գիտական պարբերականի հերթական՝ 1 (24) համարում հրատարակվող հոդվածները սկզբնաղբյուրների, արխիվային նյութերի, մամուլի հրապարակումների, հայրենի եւ համաշխարհային պատմագիտական գրականության լայն հենքի վրա լույս են սփռում Հայոց հին եւ միջնադարյան, նոր եւ նորագույն ժամանակաշրջանների պատմության առանձին հիմնահարցերի վրա:

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Հայոց պատմության հարցեր = Вопросы истории Армении = The Problems of the History of Armenia

Հրապարակման ամսաթիվ:

2022

Հատոր:

1 (24)

ISSN:

1829-4596

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Կարիմի Մաջիդ Վ․, Карими Маджид В.

Այլ վերնագիր:

Նախճավան տեղանունը պարսկական և արաբական պատմա-գրական աղբյուրներում ; Топоним Нахчаван в персидских и арабских историко-литературных источниках

Համատեղ հեղինակները:

ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ

Ամփոփում:

Հոդվածում ներկայացվում են պատմական աղբյուրները Նախճավան տեղանվան ծագման մասին, որոնք վերաբերում են մ.թ.ա. III դարի վերջին։ Այդ համատեքստում քննարկվում են նաև իրանական և իսլամաարաբական մեկնաբանություններն այս անվանման՝ Նոյան տապանի հետ իմաստային և առասպելական կապի մասին: Նախճավան տեղանունը սկիզբ է առնում հայկական արմատից և լեզվաբանական առնչություն ունի նաև պարսկերենի հետ: Սույն հետազոտությունը խարսխված է պարսկական և արաբական պատմական ու գրական երգերում Նախճավան տեղանվան հիշատակության վրա, թե ինչպես են այդ աղբյուրները ստուգաբանում բառը պարսկերենում առկա միջնադարյան և նոր մեկնաբանությունների համատեքստում։ Հեղինակը նոր մոտեցում է կիրառել այդ աղբյուրների նկատմամբ և առաջարկել տեղանվան հնարավոր բացատրությունը՝ լինի դա դասական լեզվաբանության վերլուծությունը, թե իսլամական և իրանական գրառումներում ստեղծված բանաստեղծական ընկալումները: Վերջինս իմաստաբանության մեջ կոչվում է «նմանության խաբկանքը», արտացոլում է բնիկ հայկական տեղանվան՝ ավելի ուշ պարսկական և նրա միջոցով թուրքական ձևափոխման երևույթը։ Նշվում է, որ իրանական միջնադարյան գրականության մեջ կան Նախճավան տեղանվան հետ առնչվող պատմություններ և առասպելներ, որոնք առիթ են տալիս հարցնելու՝ արդյո՞ք այդ բառը չունի ավելի սերտ կապ, կամ ընդհանուր հնդեվրոպական արմատներ: Հեղինակը բացահայտում է նաև, որ այս տեղանվան նոր մեկնաբանությունը տեղի է ունեցել պարսկական հեղինակների մոտ՝ XIIIXIV դարերից, իսկ գրականության մեջ՝ 1640 թվականից։
В статье представлены исторические источники о происхождении топонима Нахчаван, относящегося к концу III в. до н. э. Наряду с ними привлечены персидские и исламоарабские интерпретации этого названия касательно его смысловой и легендарной связи с Ноевым ковчегом. Сам топоним происходит от армянского корня и имеет лингвистическую связь с персидским языком. Настоящее исследование сосредоточено на топониме Нахчаван в персидских и арабских исторических и литературных трудах; на происхождении этого слова в контексте средневековых и новых интерпретаций иранской филологии. Автор поновому подошел к этим источникам и предложил возможные объяснения этого топонима, будь то анализ классической лингвистики, или поэтические восприятия, созданные в исламских и персидских записях. Последние, которых в семантике называют «обманом подобия», отражают процесс более позднего видоизменения исконно армянского топонома в персидском, а через него – в турецком языке. Отмечается, что в средневековой иранской литературе существуют истории и легенды, относящиеся к топониму Нахчаван, и которые подают повод для вопроса: нет ли у этого слова более тесной связи, общих индоевропейских корней. Автор также выявил, что новая интерпретация этого топонима произошла у персидских авторов с 1314 вв., а в литературе – с 1640 г.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ

Ձևաչափ:

pdf

Չափեր:

էջ 48-69

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:335834

Լեզու:

en

Մատենաշարային տվյալներ:

Մեսրոպ արք. Աշճեան 234 ; Հայոց պատմության հարցեր 24

Բնօրինակի գտնվելու վայրը:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան