Publication Details:

Պարբերականը հրատարակվում է 1960 թվականից։ Մինչև 2021 թվականը պարբերականը կոչվել է «Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներն ու ժողովուրդներ»

Journal or Publication Title:

Բանբեր Արևելագիտության ինստիտուտի=Bulletin Of The Institute Of Oriental Studies (BIOS)

Date of publication:

2022

Volume:

2 (35)

Number:

2

ISSN:

e-2738-2702 ; 2738-2710

Official URL:

Additional Information:

Մարգարյան Գոռ

Other title:

«Խալա, ղալլա, խալան» միջնադարյան հարկանունների քննության շուրջ

Corporate Creators:

Institute of Oriental Studies of NAS RA ; Yerevan State University, Faculty of History

Abstract:

The purpose of the study is to explore the origin and meaning of the term խալայ - xala, to identify the peculiarities of its application in the Armenian historical milieu, and to define at least approximately the chronological boundaries when the tax was in use in medieval Armenia. Xala became known mostly from epigraphic records of Armenia, where the term is mentioned in the immunity donations, in the instructions and references to the exemption of churches from tax obligations and from taxes, including xala. The paper will address all well-known explanations of the term, along with a comparative analysis with the Georgian historical environment, with the fiscal system of medieval Georgia, and, on the other hand, based on the analysis of source studies and definition of the etymology of the term and the phenomenon, a new definition of the term and answers to the above questions related to xala will be proposed as a hypothesis.
Հոդվածի շրջանակներում փորձ է կատարվում ստուգաբանել Հայաստանում զարգացած միջնադարում գանձվող խալա(յ) հարկատեսակի ծագումը, կիրառությունը և բացատրել գանձման մեխանիզմները: Սակավ հայտնի այս հարկատեսակը պատմությանը ծանոթ է վիմագիր արձանագրություններից և հետազոտողների կողմից տարբեր մեկնաբանությունների առիթ է տվել, նույնացվել է հնչողությամբ նման այլ հարկատեսակների հետ կամ ներկայացվել են դրա մոտավոր կիրառությունը և հարկման օբյեկտները: Արաբական տիրապետության շրջանից հայտնի և միջնադարյան Վրաստանում կիրառություն գտած ղալա հարկի զուգահեռ ներկայացմամբ ու ստուգաբանությամբ փորձ է կատարվում բացահայտել այս հարկի իրական բնույթը և տեսակը հայկական միջավայրում' քննելով նախկինում հայտնված տեսակետները և ստուգաբանությունների անհամապատասխանությունները և անճշտությունները: Հոդվածում որպես եզրակացություն առաջ է քաշվում այն թեզը, որ հայկական միջավայրում 11-14-րդ դարերում հայտնի դարձած խալան ծագում է արաբական ղալլա ձևից, կիրառությամբ և նշանակության մոտ է վրացական ղալլա հարկանվանը, և կասկածելի ու թյուր է այն տեսակետը, երբ խալան նույնացվում է մոնղոլական շրջանից հայտնի կալան/խալան հարկանվան հետ:

Place of publishing:

Publisher:

«Քոփի Փրինթ» տպ.

Format:

pdf

Extent:

էջ 49-55

Identifier:

click here to follow the link ; oai:arar.sci.am:334185

Language:

hy; en

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան