Publication Details:

2006 թվականից համալսարանը հրատարակում է «Գիտական տեղեկագիր» հանդեսը, որը 2007թ. վերանվանվել է «Մեսրոպ Մաշտոց Համալսարանի լրատու» (գիտական հոդվածների ժողովածու): Այն լույս է տեսնում Մեսրոպ Մաշտոց Համալսարանի և Երևանի պետական համալսարանի գիտական խորհուրդների որոշմամբ և ՀՀ բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի կողմից ընդգրկվել է ատենախոսությունների հիմնական արդյունքների և դրույթների հրատարակման համար ընդունելի պարբերական գիտական հրատարակությունների ցանկում: Հոդվածներն տպագրվում են 3 լեզուներով (հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն):

Journal or Publication Title:

Մեսրոպ Մաշտոց Համալսարանի լրատու= Вестник Университета Месроп Маштоц= Mesrop Mashtots University Bulletin

Date of publication:

2020

Number:

2 (24)

ISSN:

1829-4227

Official URL:

Additional Information:

Мовсисян Феликс, Movsisyan Felix

Other title:

Измирская Ложа «Тигран» № 1014 ; "Tigran" Lodge No. 1014 in Smyrna

Contributor(s):

Գլխ. խմբ.՝ Վարդանյան Արարատ Վլադիմիրի

Coverage:

34-46

Abstract:

Օսմանյան կայսրությունում Թանզիմաթի երկրորդ փուլում սուլթանի խոստացած բարեփոխումներից ոգևորված՝ եվրոպական կրթություն ստացած մի խումբ զմյուռնահայ երիտասարդ մտավորականներ ձեռնամուխ եղան տարբեր խմբակների, միությունների ու կազմակերպությունների ստեղծմանը: Դրանք նպատակ էին հետապնդում արևմտահայությանը հաղորդակից դարձնելու եվրոպական քաղաքակրթությանը, լուսավորությանն ու առաջադիմությանը: 1850-ական թվականներին Օսմանյան կայսրության մեջ մասոնական օթյակների հիմնումը և արևմտահայության ծավալած ազգային սահմանադրական շարժումները ժամանակագրական առումով համընկան: Դա պայմանավորված էր նրանով, որ ազգային սահմանադրական շարժման նախաձեռնողները, գաղափարախոսներն ու գործիչները և մասոնական օթյակներին անդամագրված հայ անդամները մեծ մասամբ հասարակական, քաղաքական և ազգային նույն գործիչներն էին: Հիասթափված այն բանից, որ ազգային սահմանադրությունը չարդարացրեց արևմտահայության սպասելիքներն ու հույսերը՝ նրանք ապավինեցին մասոնական օթյակների զորությանը: Արևմտահայությանը գոտեպնդելու, ուժ, զորություն և ազգային ոգի հաղորդելու նպատակով այդ գործիչները Զմյուռնիայում գործող «Հոմեր» անգլիախոս օթյակի անդամների հետ միասին 1864թ. ապրիլի 29-ին հիմնեցին «Տիգրան» թիվ 1014 մասոնական օթյակը, որը շուտով դարձավ ամբողջովին հայկական: Օթյակը 12 տարի շարունակ բավական արդյունավետ և բեղուն գործունեություն ծավալեց՝ իր շարքերում համախմբելով զմյուռնահայ առաջադեմ երիտասարդությանը, որի 118 անդամից 108 հայ էին, մյուսները՝ այլազգիներ: Հայկական օթյակի անդամները, մասոնության գաղափարներն առաջադեմ երիտասարդության շրջանում տարածելուց բացի, բարեգործական աշխատանքներ էին տանում Զմյուռնիայի հարակից հայկական գյուղերի աղքատ բնակչության շրջանում: «Տիգրան» օթյակը գործեց 30 տարի և նկատելի հետք թողեց զմյուռնահայ համայնքի հասարակական, քաղաքական, մշակութային և կրթական կյանքում:
Во время второго этапа Танзимата в Османской империи группа молодых армянских интеллигентов из Измира, получивших европейское образование и воодушевленных обещаниями султана о проведении реформ, стали создавать различные кружки, союзы и организации. Их целью было приобщить западных армян к европейской цивилизации, просвещению и прогрессу. Основание масонских лож в Османской империи в 1850-х гг. и распространение национального конституционного движения среди западных армян хронологически совпали. Это было обусловлено тем, что инициаторы, идеологи и учредители национального конституционного движения и армянские представители масонских лож большей частью были одними и теми же общественными, политическими и национальными деятелями. Разочаровавшись в том, что национальная конституция не оправдала ожиданий и надежд западных армян, они стали уповать на всесилие масонских лож. Чтобы вселить в западных армян оптимизм, силу, мощь и национальный дух, эти деятели вместе с членами англоязыч- ной ложи «Гомер», действовавшей в Измире, 29 апреля 1864 года основали масонскую ложу «Тигран» № 1014, которая вскоре стала полностью армянской. Ложа 12 лет подряд осуществляла довольно эффективную и продуктивную деятельность, объединив в своих рядах прогрессивную молодежь из числа измирских армян: из 118 членов 108 являлись армянами, остальные – представителями других национальностей. Члены армянской ложи, помимо распространения масонских идей в кругу прогрессивной молодежи, занимались также благотворительной деятельностью среди беднейшего населения армянских сел, расположенных рядом с Измиром. Ложа «Тигран» № 1014 просуществовала 30 лет и оставила заметный след в общественной, политической, культурной и образовательной жизни измирских армян.
In the Ottoman Empire in the second phase of Tanzimat, a group of young Smyrna-Armenian intellectuals, inspired by the European education and the reforms promised by the Sultan, founded various groups, unions, and organizations. They aimed at bringing Western Armenians into line with European civilization and progress. The foundation of the Masonic Lodges in the Ottoman Empire in the 1850s and the national constitutional movement of Western Armenians coincided chronologically. This was due to the fact that the initiators, ideologues and figures of the National Constitutional Movement and the Armenian members of the Masonic Lodges were mostly the same social, political and national figures. Feeling disappointed that the national constitution had not lived up to Western Armenians' expectations and hopes; they relied on the power of the Masonic lodges. To empower Western Armenians, give them strength, power and national spirit, these figures, together with the members of “The Homer” English-speaking Lodge in Smyrna on April 29, 1864 founded “Tigran” Masonic Lodge No. 1014, which soon became fully Armenian. The lodge has conducted a productive and fruitful activity for 12 years, bringing together the progressive young Armenians of Smyrna, having 118 members of which 108 were Armenians and the rest were foreigners. Apart from spreading the ideas of the Masonry among the progressive youth, the members of the Armenian Lodge also did charity work among the poor population of Armenian villages near Smyrna. Many pioneers of the Armenian intellectual community of Smyrna joined “Tigran” Lodge: among them were well-known editors G. Chilinkiryan, Gh. Paldazaryan, M. Mamuryan, publicist M. Nuparyan, theatrical figures S. Ekshyan, S. Vanadetsi, printers Teteyan Brothers, lawyers S. Kololyan, H. Aharonyan, doctor P. Tyrapyan and a great number of merchants. By their activity they became light beacons in the dark ocean of the Muslim world. “Tigran” Lodge No. 1014 has functioned for 30 years and has left a significant trace on the social, political, cultural and educational life of the Armenian community of Smyrna.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

Լիմուշ հրատ.

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:360387

Digitization:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան