Լրաբեր հասարակական գիտությունների=Herald of the Social Sciences=Вестник общественных наук
Մոհամմադ Մալեք Մոհամմադի, Мохаммад Малек Мохаммади
Միջին հայերենը արևելյան լեզուների խաչմերուկում ; Среднеармянский на перекрестке восточных языков
University of Isfahan, Alexander von Humboldt Fellow in Johann Wolfgang Goethe-Universität
Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017)
Լեզվական շփումների առումով միջին հայերենը բացառիկ երևույթ է միջնադարյան մշակույթի կարևորագույն դրսևորումների հարցում: Տարբեր լեզուների հետ երկար տարիների շփումների և համադրության շնորհիվ միջին հայերենը վերցրել է հազարավոր փոխառություններ, որոնք հարստացրել են հայոց լեզվի բառապաշարը նոր հասկացություններով: Այդ գործընթացը սկսվել է X դարից՝ գիտության, գրականության և արվեստի բնագավառներում Հայկական վերածննդի դարաշրջանից, երբ հոգևոր և աշխարհիկ ուղղությունների միահյուսումը նոր գաղափարախոսությունների ձևավորման պատճառ դարձավ: Միջին հայերենը կարելի է համարել արևելյան և արևմտյան աշխարհների լեզուների խաչմերուկ, որին անդրադառնալով՝ ուսումնասիրել ենք միջին հայերենի փոխառությունները ազգակից և ոչ ազգակից լեզուներից, ինչպես նաև այն լեզվական գործոնները, որոնք ազդում են փոխառելիության (borrowability) հանգամանքի վրա (Haspel-math 2008, 43): Քննել ենք նաև տարբեր լեզուների ազդեցությունը միջին հայերենի վրա, մասնավորապես հայերենի, արաբերենի, պարսկերենի և թուրքերենի լեզվական առնչությունները:
С точки зрения языковых контактов среднеармянский уникален в плане отражения средневековой культуры, поскольку вобрал в себя множество заимствований, обогативших лексику армянского языка новыми понятиями. Этот процесс восходит к X веку ‒ к эпохе расцвета армянской науки, литературы и искусства, когда единение духовного и светского направлений послужило основой для формирования новой идеологии. Среднеармянский можно считать перекрестком восточного и западного миров, в контексте которого рассматриваются заимствования из родственных и неродственных языков, вошедшие в лексику среднеармянского языка, равно как и те языковые факторы, которые оказывали влияние на процесс заимствования. В частности, речь идет о влиянии различных языков на среднеармянский язык, особенно о лингвоотношениях между армянским и арабским, иранским и турецким.
In terms of language contact, Middle Armenian (12th-16th c.) is an exceptional phenomenon as the most important feature of the Medieval culture. Middle Armenian adopted thousands of lexical borrowings as a result of many years of communication and convergence with different languages, which enriched the vocabulary of the Armenian language with new concepts. In fact, this process began in the 10th century with the Armenian Renaissance in science, literature and art. The interweaving of religion, spirituality and secularism caused new ideologies to form. Middle Armenian was a linguistic crossroads of the Eastern and Western worlds, which we show by discussing the lexical borrowings from related and unrelated languages, as well as factors that influence "borrowability" based on loanword typology (Haspelmath 2008, 43). This article discusses the impact of different languages on Middle Armenian, especially linguistic relations between Armenian as well as Arabic, Iranian and Turkish.
Երևան
սեղմիր այստեղ կապին հետևելու համար ; oai:arar.sci.am:319183
ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան
Jun 12, 2025
May 25, 2022
127
https://arar.sci.am/publication/346518
Հրատարակության անուն | Ամսաթիվ |
---|---|
Mօhammad Malek Mohammadi, Middle Armenian at the Crossroad of Oriental Languages | Jun 12, 2025 |
Ն. Ադոնց Սաւալանեան, Տիգրան Թումայի 1821-1896 [հիմնադիր խմբագիր՝ 1866-1867] Մուրատեան, Մելքիսեդեկ վրդ. (Գարեգին), 1836-1903 [խմբ.՝ 1867-1875] Սահակ Բ Կաթողիկոս Խապայեան, 1849-1939 [խմբ.՝ 1875-1877] Բաբգէն Կաթողիկոս Կիւլէսէրեան, 1868-1936 [խմբ.՝ 1927-1930] Ներսոյեան, Տիրան արք․, 1904-1989 [խմբ.՝ 1930-1931] Գուշակեան, Թորգոմ արք․, 1874-1939 [խմբ.՝ 1932-1939] Տէրտէրեան, Եղիշէ արք․, 1910-1990 [խմբ.՝ 1939-1990] Մանուկեան, Թորգոմ արք․, 1919-2012 [խմբ.՝ 1990-2008] Պուրճէքեան, Բագրատ վրդ․, 1969- [խմբ.՝ 2012-2013] Գոճայեան, Մինաս, 1946- [խմբ.՝ 2014-2017] Ալոյեան, Ներսեհ աբեղա, 1987- [խմբ.՝ 2018-]
Ն. Ադոնց Սաւալանեան, Տիգրան Թումայի 1821-1896 [հիմնադիր խմբագիր՝ 1866-1867] Մուրատեան, Մելքիսեդեկ վրդ. (Գարեգին), 1836-1903 [խմբ.՝ 1867-1875] Սահակ Բ Կաթողիկոս Խապայեան, 1849-1939 [խմբ.՝ 1875-1877] Բաբգէն Կաթողիկոս Կիւլէսէրեան, 1868-1936 [խմբ.՝ 1927-1930] Ներսոյեան, Տիրան արք․, 1904-1989 [խմբ.՝ 1930-1931] Գուշակեան, Թորգոմ արք․, 1874-1939 [խմբ.՝ 1932-1939] Տէրտէրեան, Եղիշէ արք․, 1910-1990 [խմբ.՝ 1939-1990] Մանուկեան, Թորգոմ արք․, 1919-2012 [խմբ.՝ 1990-2008] Պուրճէքեան, Բագրատ վրդ․, 1969- [խմբ.՝ 2012-2013] Գոճայեան, Մինաս, 1946- [խմբ.՝ 2014-2017] Ալոյեան, Ներսեհ աբեղա, 1987- [խմբ.՝ 2018-]
Գալստեան, Աշոտ Սաւալանեան, Տիգրան Թումայի 1821-1896 [հիմնադիր խմբագիր՝ 1866-1867] Մուրատեան, Մելքիսեդեկ վրդ. (Գարեգին), 1836-1903 [խմբ.՝ 1867-1875] Սահակ Բ Կաթողիկոս Խապայեան, 1849-1939 [խմբ.՝ 1875-1877] Բաբգէն Կաթողիկոս Կիւլէսէրեան, 1868-1936 [խմբ.՝ 1927-1930] Ներսոյեան, Տիրան արք․, 1904-1989 [խմբ.՝ 1930-1931] Գուշակեան, Թորգոմ արք․, 1874-1939 [խմբ.՝ 1932-1939] Տէրտէրեան, Եղիշէ արք․, 1910-1990 [խմբ.՝ 1939-1990] Մանուկեան, Թորգոմ արք․, 1919-2012 [խմբ.՝ 1990-2008] Պուրճէքեան, Բագրատ վրդ․, 1969- [խմբ.՝ 2012-2013] Գոճայեան, Մինաս, 1946- [խմբ.՝ 2014-2017] Ալոյեան, Ներսեհ աբեղա, 1987- [խմբ.՝ 2018-]
Ազիզբեկյան, Զարուհի Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017)
Խմբ.՝ Առաքել Առաքելյան (1944-1948) Լևոն Կիսիբեկյան (1948-1950) Աշոտ Աբրահամյան (1950-1955) Առաքել Առաքելյան (1955-1956) Արթուն Հատիտյան (1956-1982) Պարգեւ Շահբազյան (1983-1984) Երվանդ Մելքոնյան (1985-1993) Տ. Ասողիկ եպս. Արիստակեսյան (1994-1996) Տ. Բագրատ աբղ. Գալստյան (1996-1998) Մարիամ Վարդանյան (պաշտոնակատար) (1998-1999) Տ. Արշակ աբղ. Խաչատրյան (պաշտոնակատար) (1999) Անդրանիկ Զեյթունյան (2000-2001) Արշակ Մադոյեան (2009-2015) Արսէն Բոբոխեան (2015-2017) Տ. Անդրէաս աբղ. Եզեկեան (պաշտոնակատար) (2017-2018) Գէորգ Մադոյեան (2018-)
Խմբ.՝ Առաքել Առաքելյան (1944-1948) Լևոն Կիսիբեկյան (1948-1950) Աշոտ Աբրահամյան (1950-1955) Առաքել Առաքելյան (1955-1956) Արթուն Հատիտյան (1956-1982) Պարգեւ Շահբազյան (1983-1984) Երվանդ Մելքոնյան (1985-1993) Տ. Ասողիկ եպս. Արիստակեսյան (1994-1996) Տ. Բագրատ աբղ. Գալստյան (1996-1998) Մարիամ Վարդանյան (պաշտոնակատար) (1998-1999) Տ. Արշակ աբղ. Խաչատրյան (պաշտոնակատար) (1999) Անդրանիկ Զեյթունյան (2000-2001) Արշակ Մադոյեան (2009-2015) Արսէն Բոբոխեան (2015-2017) Տ. Անդրէաս աբղ. Եզեկեան (պաշտոնակատար) (2017-2018) Գէորգ Մադոյեան (2018-)
Խմբ.՝ Առաքել Առաքելյան (1944-1948) Լևոն Կիսիբեկյան (1948-1950) Աշոտ Աբրահամյան (1950-1955) Առաքել Առաքելյան (1955-1956) Արթուն Հատիտյան (1956-1982) Պարգեւ Շահբազյան (1983-1984) Երվանդ Մելքոնյան (1985-1993) Տ. Ասողիկ եպս. Արիստակեսյան (1994-1996) Տ. Բագրատ աբղ. Գալստյան (1996-1998) Մարիամ Վարդանյան (պաշտոնակատար) (1998-1999) Տ. Արշակ աբղ. Խաչատրյան (պաշտոնակատար) (1999) Անդրանիկ Զեյթունյան (2000-2001) Արշակ Մադոյեան (2009-2015) Արսէն Բոբոխեան (2015-2017) Տ. Անդրէաս աբղ. Եզեկեան (պաշտոնակատար) (2017-2018) Գէորգ Մադոյեան (2018-)