«Ծարավ աղբյուր». ծիսական աղբյուրից քաղաքային թաղամաս

Գալստյան, Հասմիկ

Title: «Ծարավ աղբյուր». ծիսական աղբյուրից քաղաքային թաղամաս

Number:

ISSN:

0320-8117 ; e-2953-8297

Official URL:

Additional Information:

Galstyan Hasmik, Галстян Асмик

Other title:

"Tsarav Aghbyur": From a Ritual Spring to an Urban Neighborhood ; «Царав ахбюр»: от культового родника к городскому району

Contributor(s):

Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017) ; Պ․ Ավետիսյան (2017-2024) ; Ա․ Բոբոխյան (2025-)

Coverage:

272-284

Abstract:

Սույն հետազոտությունն ուղղված է Երևանի Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանի տարածքում գտնվող Ծարավ աղբյուրի պատմական, մշակութային և սոցիալ-տնտեսական նշանակության բացահայտմանը։ Աղբյուրն առանձնանում է ոչ միայն իր ջրի որակով, այլև դարերով ձևավորված ժողովրդական հավատալիքներով, ծիսական կիրառություններով և համայնքային հիշողության մեջ պահպանված կարևորությամբ։ Հիմնվելով դաշտային ուսումնասիրության, արխիվային փաստաթղթերի, պատմական վկայությունների և Խաչատուր Աբովյանի գրական ստեղծագործությունների վրա՝ ներկայացվում է աղբյուրի ընկալման փոփոխությունը վերջին հարյուրամյակում։ Հատուկ ուշադրություն է դարձվում աղբյուրի ընկալման տարբերությանը ավանդական բնակչության և նորաբնակների միջև՝ ցույց տալով, թե ինչպես է մշակութային ժառանգությունը պահպանվում կամ մոռացության տրվում համայնքային ինքնության վերափոխման պայմաններում։ Աշխատանքը նաև ընդգծում է Ծարավ աղբյուրի քաղաքաշինական ազդեցությունը և դրա անվան տարածումը՝ որպես տարածքային հիշողության կրողի։ Հետազոտության նպատակն է ուսումնասիրել և բացահայտել Ծարավ աղբյուրի պատմական, մշակութային ու ծիսական նշանակությունը բնակչության շրջանում՝ սկսած XIX դարից մինչև մեր օրերը։ Այդ նպատակով կիրառվել են մի շարք հետազոտական մեթոդներ, որոնք ներառում են ինչպես որակական, այնպես էլ պատմական մեթոդաբանական մոտեցումներ։ Հիմնական աղբյուրներից առաջնայինը մեր իրականացրած դաշտային աշ-խատանքն է Քանաքեռ և Ավան վարչական շրջաններում՝ ուղղված տեղաբնակների հիշողությունների, պատկերացումների և աղբյուրի նկատմամբ ունեցած վերաբերմունքի ուսումնասիրությանը։
This research focuses on uncovering the historical, cultural, and socio-economic significance of Tsarav Aghbyur, a spring located in the Kanaker-Zeytun administrative district of Yerevan. The spring is notable not only for the quality of its water but also for the centuries-old popular beliefs, ritual uses, and its preserved importance in communal memory. Drawing on field research, archival documents, historical accounts, and literary references by Khachatur Abovian, the study presents how perceptions of the spring have changed over the past century. Special attention is given to the differing perceptions of the spring between traditional residents and newcomers, illustrating how cultural heritage is either preserved or forgotten amid the transformation of community identity. The work also highlights the urban development impact of Tsarav Aghbyur and the spread of its name as a carrier of territorial memory. The goal of the research is to examine and reveal the historical, cultural, and ritual significance of Tsarav Aghbyur among the population from the 19th century to the present day. To achieve this, a range of research methods were employed, including both qualitative and historical methodological approaches. A primary source of data is the fieldwork conducted by us in the Kanaker and Avan districts, aimed at studying local residents’ memories, perceptions, and attitudes toward the spring.
Данное исследование направлено на выявление исторического, культурного и социально-экономического значения родника Царав ахбюр, расположенного на территории административного района Канакер-Зейтун города Еревана. Родник выделяется не только качеством воды, но и народными верованиями, сформировавшимися на протяжении веков, ритуальными практиками и важной ролью, которую он продолжает играть в коллективной памяти местного сообщества. На основе полевых исследованиий, архивных документов, исторических свидетельств и литературных произведениий Хачатура Абовяна рассматривается вопрос о том, как изменилось восприятие родника за последние сто лет. Особое внимание уделяется различиям в восприятии источника между коренными жителями и новоприбывшими, что позволяет проследить, каким образом культурное наследие либо сохраняется, либо предается забвению в условиях трансформации общинной идентичности. Исследование также подчеркивает градостроительное значение Царав ахбюра и распространение его названия как носителя территориальной памяти. Целью исследования является изучение и раскрытие исторического, культурного и ритуального значения родника Царав ахбюр среди населения начиная с XIX века и до наших дней. С этой целью были применены различные исследовательские методы, включающие как качественные, так и историко-методологические подходы. Основным источником послужили полевые исследования, проведённые в административных районах Канакер и Аван, направленные на изучение воспоминаний, представлений и отношения местных жителей к роднику.