Publication Details:

«Լրաբեր հասարակական գիտությունների» քառամսյա, բազմալեզու, միջմասնագիտական, գրախոսվող հանդեսը ՀՀ ԳԱԱ հասարակական գիտությունները և հայագիտությունը ներկայացնող հնագույն (հիմնադրվել է 1940 թ.) պարբերականն է, որի էջերում աճել և հասունացել են հայագետների և հասարակագետների բազմաթիվ սերունդներ: 1940-1943 թթ. այն հրատարակվել է որպես ԽՍՀՄ ԳԱ նախագահության հայկական մասնաճյուղի՝ Արմֆանի հասարակական և բնական գիտությունների «Տեղեկագիր», 1943-1965 թթ.՝ Հայաստանի ԳԱ-ի «Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների»: 1966 թ. ամսագիրը վերանվանվել է «Լրաբեր հասարակական գիտությունների»: 1940-1947 թթ. լույս է տեսել անկանոն պարբերականությամբ՝ 1948-1990 թթ. եղել է ամսագիր. 1991 թ.` երկամսյա, 1992-1995 թթ.` եռամսյա հանդես: 1996-ից առ այսօր այն հրատարակվում է քառամսյա պարբերականությամբ: Տարբեր ժամանակներում «Լրաբերի» գլխավոր խմբագիրներ են եղել անվանի գիտնականներ Հ. Օրբելին (հիմնադիր), Ս. Կարապետյանը, Հ. Բատիկյանը, Խ. Մոմջյանը, Մ. Ներսիսյանը, Ա. Հովհաննիսյանը, Ծ. Աղայանը, Գ. Ստեփանյանը, Հ. Ասլանյանը, Գ. Աբովը, Հ. Ինճիկյանը, Վ. Միքայելյանը, Ա. Խառատյանը: 2017 թ. վերջից սկսած՝ հանդեսի գլխավոր խմբագիրն է Պ. Ավետիսյանը:

Journal or Publication Title:

Լրաբեր հասարակական գիտությունների=Herald of the Social Sciences=Вестник общественных наук

Date of publication:

2025

Number:

3

ISSN:

0320-8117 ; e-2953-8297

Official URL:

Additional Information:

Шахмурадян Мариам, Սարատիկյան Անի

Other title:

Археология «Пустынных воздушных змеев» в Армении: достижения, пробелы и будущие направления ; Շնողի հնավայրերից հայտնաբերված ուլունքների և մանր զարդերի տիպաբանությունը (մ.թ.ա. I հազ. առաջին կես)

Contributor(s):

Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017) ; Պ․ Ավետիսյան (2017-2024) ; Ա․ Բոբոխյան (2025-)

Coverage:

226-243

Abstract:

This article synthesizes current knowledge on the archaeology of "desert kites" in Armenia and outlines priorities for future research. Building on systematic surveys, high-resolution satellite imagery, drone photography, and GIS mapping, approximately two hundred structures have been documented across Armavir, Aragatsotn, and Shirak regions. Morphological analysis confirms the canonical elements: converging stone alignments, large enclosures, and external cells, while highlighting regional traits that align most closely with northern Mesopotamian examples. Excavations and the first series of OSL and radiocarbon measurements currently situate Armenian kites within the Middle and Late Bronze Age cultural horizons (3rd–2nd millennia BC), yet absolute chronology remains fragmentary and often indirect.
Հոդվածում ներկայացվում են «օդապարուկներին» առնչվող հնագիտական ձեռքբերումները Հայաստանում, և սահմանվում են ապագա հետազոտական ուղղությունները։ Դաշտային համակարգված հետազոտությունների, արբանյակային և օդային բարձրորակ լուսանկարների, GIS քարտեզագրման շնորհիվ Հայաստանում՝ Արմավիրի, Արագածոտնի և Շիրակի մարզերում, փաստագրվել է շուրջ երկու հարյուր նման կառույց։ Դրանց կառուցվածքային վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ հայաստանյան օդապարուկներն ունեն դասական կառուցվածք, կազմված են զուգամիտող քարաշարերից, ունեն ընդարձակ շրջապարիսպ և վերջինիս արտաքին կողմից կցված գետնափոր կառույցներ: Միաժամանակ ի հայտ են բերում տարածաշրջանային առանձնահատկություններ, որոնք առավել բնորոշ են հյուսիս-միջագետքյան նմուշներին։ Պեղումների և OSL ու ռադիոածխածնային հետազոտությունների ներկայիս արդյունքները թույլ են տալիս ենթադրել, որ Հայաստանի օդապարուկների գործածության հիմնական ժամանակաշրջանը միջին և ուշ բրոնզի դարաշրջաններն են (մ.թ.ա. III–II հազարամյակ), սակայն չի բացառվում, որ դրանք կարող էին նաև ավելի վաղ փուլում կառուցվել։
Статья являет собой синтез знаний об археологии «воздушных змеев» в Армении. На основе систематических обследований, высококачественных спутниковых снимков, аэросъёмок и ГИС-картографирования выявлено около двухсот объектов в областях Армавир, Арагацотн и Ширак. Морфологический анализ подтверждает канонические элементы – сходящиеся каменные кладки, огромные ограждённые пространства и внешние камеры, а также указывает на региональные черты, наиболее характерные для сооружений Северной Месопотамии. Результаты раскопок и первые серии OSL и радиоуглеродных датировок в настоящее время позволяют предположить, что в Армении воздушные змеи в основном использовались в период средней и поздней бронзы (III–II тыс. до н.э.), хотя не исключено, что они могли быть сооружены и в более ранний период.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ

Format:

pdf

Identifier:

click here to follow the link ; oai:arar.sci.am:425817

Call number:

АЖ 410

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան