Publication Details:

Պարբերականն ընդգրկում է արվեստի պատմության և հումանիտար գիտությունների ոլորտի ուսումնասիրություններ, թարգմանություններ և ուսումնամեթոդական հետազոտություններ

Journal or Publication Title:

Գեղարվեստի ակադեմիայի Տարեգիրք=Yearbook of the Academy of Fine Arts=Ежегодник академии художеств

Date of publication:

2025,

Number:

18/1

ISSN:

1829-4278

Official URL:

www.yearbook.yafa.am

Additional Information:

Казарян Геворг, Kazaryan Gevorg

Other title:

Экклесиология Симеона Пгиндзаханкского ; The Ecclesiology Of Symeon Of Peghendzahank

Corporate Creators:

Հայաստանի գեղարվեստի պետական ակադեմիա

Coverage:

128-161

Abstract:

Հոդվածը նվիրված է 13-րդ դ. թարգմանիչ, Պղնձահանքի Սբ Աստվածածին վանքի միաբան Սիմեոն աբեղայի եկեղեցաբանական հայացքներին։ Նախ, ցույց է տրվում, որ Սիմեոնի գրչին է պատկանում «Պատասխանիք առ Հայս» թարգմանական երկի երրորդ՝ հայ թարգմանչի ինքնուրույն մասը։ Ապա, աղբյուրագիտական և աստվածաբանական քննության են առնվում այդ հատվածի եկեղեցաբանական գաղափարները։ Սիմեոն Պղնձահանեցու հայացքները Տիեզերական Եկեղեցու կառավարման հնգապետական համակարգի (պենտարխիայի), Գրիգոր Լուսավորչի կերպարի, Եկեղեցու ներքին՝ խորհրդավոր բնույթի ու արտաքին կառույցի վերաբերյալ արժեքավոր մտքերը թույլ են տալիս նորովի բացահայտելու և ավելի խորն ըմբռնելու միջնադարյան ուղղափառ (օրթոդոքս) հայերի թողած գեղարվեստական ու ճարտարապետական հուշարձանների, այդ թվում՝ Պղնձահանքի (Ախթալայի) վանքի մի շարք յուրահատկություններ։
The article discusses the ecclesiological views of the 13th-century Armenian translator and hieromonk Symeon of Peghendzahank (Akhtala) Monastery. Firstly, it is argued that the third, independent part of the translated polemical treatise “Answers to the Armenians” belongs to Symeon. Then, the author’s ecclesiological views contained in it are subjected to a source and theological analysis. Symeon of Peghendzahank appears as a skillful theologian who creatively used and synthesized Armenian sources and Byzantine authors such as Dionysius the Areopagite (Peter Knapheus), Maximus the Confessor and Niketas Stethatos. Simeon’s ecclesiology is based on the doctrine of Pentarchy, but the Armenian author made his adjustments to this principle taking into account the ecclesiastical and political realities of his time. The monk’s critical attitude to the canonical violations found in the Armenian Apostolic Church (private requiem liturgies behind closed doors, lack of vestments) is in line with the position of Catholicos Nerses the Gracious and Archbishop Nerses of Lambron (12th century). Particularly noteworthy is Simeon’s approach to the image of St. Gregory the Illuminator, whom he regards as the personification of the unity of the Armenian Church with the Universal Church. It is interesting to consider Symeon’s ecclesiological views in comparison with the murals of the altar of the catholicon of Peghendzahank Monastery, where the will of its patron Ivane Zakarian-Yerkaynabazuk (in Georgian: Mkhargrdzeli) was decisive. Simeon’s ecclesiology is an important key to understanding the peculiarities of the church architecture of the Orthodox Armenians of the Zakarian period, namely the syntronon, the deaconicon and the outer narthex for catechumens. Despite the sharp polemical tone reflecting the spirit of his time, Simeon’s reflections on the mystical essence of the Church and its material structure form some of the exceptionally valuable pages of medieval Armenian theology.
Статья посвящена экклесиологическим воззрениям армянского переводчика XIII века иеромонаха Пгиндзаханкского (Ахтальского) монастыря Симеона. Во-первых, аргументируется, что перу Симеона принадлежит третья, самостоятельная часть переведенного полемического трактата «Ответы армянам». Далее, содержащиеся в нем экклесиологические воззрения автора подвергаются источниковедческому и богословскому анализу. Симеон Пгиндзаханкский предстает перед нами как умелый богослов, творчески использовавший и синтезировавший таких византийских авторов, как Дионисий Ареопагит (Петр Кнафей), Максим Исповедник, Никита Стифат, и армянские источники. Экклесиология Симеона основана на доктрине пентархии, однако армянский автор внес свои коррективы в данный принцип, исходя из современных ему церковно-политических реалий. Критическое отношение пгиндзаханкского монаха к каноническим нарушениям, нашедшим место в Армянской Апостольской Церкви (частные литургии за упокой при закрытых дверях, отсутствие облачений), созвучно с позицией Католикоса Нерсеса Благодатного и архиепископа Нерсеса Ламбронского (XII в.). Примечателен подход Симеона к фигуре св. Григория Просветителя, которого он рассматривает как олицетворение единства Армянской Церкви с Вселенской. Экклесиологические воззрения Симеона интересно рассматривать на примере росписи алтаря кафоликона Пгиндзаханкской обители, где решающей была воля его ктитора – Иване Захаряна-Долгорукого. Экклесиология Симеона является важным ключом для понимания особенностей церковного зодчества православных армян периода Захарянов – синтрона (сопрестолия), диаконника и внешнего притвора оглашенных. Несмотря на острый полемический тон, отражающий дух своего времени, размышления Симеона Пгиндзаханкского о мистической сути Церкви и ее внешнего строения принадлежат к исключительно ценным страницам средневекового армянского Богословия.

Place of publishing:

Երևան

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:412141 ; doi:10.54503/1829-4278

Language:

hy