Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Խ․ Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան․ Հայագիտական հանդես

Հրապարակման ամսաթիւ:

2024

Համար:

2 (65)

ISSN:

1829-0531

Պաշտոնական URL:

կապին հետեւելուն համար սեղմէ հոս

Լրացուցիչ տեղեկութիւն:

Джрбашян Ашхен, Jrbashyan Ashkhen

Այլ վերնագիր:

Метрические формы и тенденции развития армянской поэзии периода независимости ; Metrical Forms and Trends in the Development of Armenian Poetry During the Period of Independence

Համատեղ հեղինակները:

Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան

Ծածկոյթ:

97-115

Ամփոփում:

Հոդվածում քննության է առնված աննկախության շրջանի հայ պոեզիայի տաղաչափությունը, որն աչքի է ընկնում զարգացման հետաքրքիր միտումներով։ Այդ շրջանում դեռևս շարունակում էր ստեղծագործել 1960-70-ական թթ. ասպարեզ իջած բանաստեղծների սերունդը (Հովհ. Գրիգորյան, Հ. Էդոյան, Ա. Հարությունյան, Ա. Մարտիրոսյան, Հ. Սարուխան և ուրիշներ), նրանց կողքին հանդես են գալիս նոր և տաղանդավոր դեմքեր՝ իրենց ուրույն ասելիքով ու բանաստեղծական ձևի կառուցման նոր եղանակներով։ Այդ շրջանի պոեզիայում հատկապես լայն տարածում է ստանում ազատ ոտանավորը (վեռլիբրը)։ Բանաստեղծական այդ ձևի մեջ իր ուրույն և ինքնատիպ խոսքն է ասել Հովհաննես Գրիգորյանը, որի ստեղծագործությունը ուղենիշ դարձավ գրական նոր սերնդի համար։ Ազատ ոտանավորն սկսեցին կիրառել նաև վանկական ավանդական չափերին նախապատվություն տվող մի շարք բանաստեղծներ (Արտաշես Ղազարյան, Արմեն Մարտիրոսյան և ուրիշներ)։ Առհասարակ տպավորություն է ստեղծվում, որ ազատ ոտանավորի տարերքն իրեն էր ենթարկում նաև վանկական բանաստեղծությունը՝ ձևավորելով անցումային, միջանկյալ ձևեր։ Այդպիսին է, օրինակ, Դավիթ Հովհաննեսի պոեզիան։ Վերջին տասնամյակներին հետաքրքիր տեղաշարժեր են տեղի ունենում նաև մաքուր վանկական ոտանավորի տիրույթում. աննախադեպ լայն կիրառություն են ստանում այնպիսի չափեր, տողերի այնպիսի զուգորդումներ, որոնք մեր նախորդ շրջանի պոեզիայում ընդունված չեն եղել կամ շատ հազվադեպ են կիրառվել։ Սա կապված է վեռլիբրի լայնածավալ «ներխուժման» հետ, և բնական է, որ վանկական ոտանավորը պետք է փորձեր ընդլայնել իր շրջանակները՝ հարմարվելով պոեզիայի համատարած «ազատականացմանը»։ Բանաստեղծներից շատերը կարծես փորձում են ջնջել վանկական ոտանավորի և վեռլիբրի խիստ սահմանները՝ միաձուլելով դրանց հնարավորությունները։ Համաշեշտ ոտանավորը, որը մեր պոեզիա էր մուտք գործել 20-րդ դարասկզբին, նոր սերնդի բանաստեղծների մոտ շարունակում է մնալ քնարական արտահայտչաձևերից մեկը, սակայն 1990-2000-ական թվականներին գրեթե լիովին դուրս են մղվում վանաշեշտական չափերը։ Այս կարևորագույն միտումները, որոնցով ներկայանում է արդի հայ պոեզիան, ձևավորում են նաև նրա հետագա զարգացման տեսլականը։
В статье рассматриваются метрические особенности армянской поэзии последних десятилетий. В этот период продолжал творить поколение поэтов 1960-70- х годов (Ов. Григорян, Г. Эдоян, А. Арутюнян, А. Мартиросян, Г. Сарухан и др.), рядом с ними появились новые талантливые лица со своими уникальными высказываниями и новыми способами построения поэтической речи. В поэзии этого периода особенно распространяется свободный стих (verlibre). Ованес Григорян создал свой уникальный и оригинальный верлибр, ставший знаковым для нового поколения писателей. Ряд поэтов, отдававших предпочтение армянскому традиционному силлабическим метрам (Арташес Казарян, Армен Мартиросян и др.), также стали использовать свободный стих. В целом складывается впечатление, что стихия верлибра повлияла и на силлабическую поэзию этого периода, образовав переходные, промежуточные формы. Такова, например, поэзия Давида Ованеса. Интересные сдвиги произошли в последние десятилетия и в области чистого силлабического стиха: очень широко стали употреблятся такие формы, такие сочетания строк, которые не были приняты или же употреблялись очень редко в армянской поэзии предыдущего периода. Это связано с масштабным «вторжением» верлибра, и не удивительно, что силлабический стих расширил свою сферу применения, приспосабливаясь к повсеместному «освобождению» стиха. Большинство поэтов словно пытались стереть строгие границы силлабического стиха и верлиба, некоторым образом объединяя их возможности. Тонический стих, вошедший в нашу поэзию в начале XX века, продолжает оставаться одним из средств лирического выражения поэтов нового поколения в контексте «раскрепощения» поэтической речи, однако силлабо-тонический стих практически полностью удаляется из армянской поэзии 1990-2000-х годов. Эти важнейшие тенденции формируют и видение дальнейшего развития современной армянской поэзии.
The article examines the metrical features of Armenian poetry of recent decades. During this period, the generation of poets of the 1960-70s continued to create (Hov. Grigoryan, H. Edoyan, A. Harutyunyan, A. Martirosyan, Hr. Sarukhan, etc.), new talented poets appeared next to them with their own unique statements and new ways of verse constructing. In the poetry of this period, free verse (verlibre) was especially widespread. Hovhannes Grigoryan created his own unique and original free verse, which has become iconic for a new generation of writers. A number of poets who gave preference to the Armenian traditional syllabic meters (Artashes Khazaryan, Armen Martirosyan, etc.) also began to use free verse. In general, one gets the impression that the element of free verse also influenced the syllabic poetry of this period, forming transitional, intermediate forms. For example, the poetry of David Hovhannes is like that. Interesting changes have occurred in recent decades in the field of pure syllabic verse: forms and combinations of lines that were not accepted or were used very rarely in Armenian poetry of the previous period began to be used very widely. This is due to the large-scale “invasion” of free verse, and it is not surprising that syllabic verse expanded its scope, adapting to the widespread “liberation” of verse. Most poets seemed to be trying to erase the strict boundaries of syllabic verse and free verse, in some way combining their capabilities. Tonic verse, which entered our poetry at the beginning of the 20th century, continues to be one of the means of lyrical expression of poets of the new generation in the context of the “emancipation” of poetic speech, however, syllabic-tonic verse is almost completely removed from Armenian poetry of the 1990-2000s. These most important trends also form the vision for the further development of modern Armenian poetry.

Հրատարակութեան վայրը:

Երևան

Ձեւաչափ:

pdf

Նոյնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:381836

Թուայնացում:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան