Journal or Publication Title:

Խ․ Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան․ Հայագիտական հանդես

Date of publication:

2024

Number:

2 (65)

ISSN:

1829-0531

Official URL:

click here to follow the link

Additional Information:

Mнацаканян Ева, Mnatsakanyan Yeva

Other title:

The Translation of the Poem "The Prisoner of Chilion" as a Psychological Reaction to the Events of the 19th Century ; Перевод поэмы «Шильонский узник» как психологическая реакцияна события XIX века

Corporate Creators:

Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան

Coverage:

82-96

Abstract:

Հ. Թումանյանի կողմից Բայրոնի «Շիլիոնի կալանավորը» ստեղծագործության թարգմանությունը մինչ օրս հանդիսանում է սույն երկի հայերեն միակ թարգմանությունը: Հոդվածի նպատակն է բացահայտել պոեմի՝ իբրև թարգմանական երկի ընտրության դրդապատճառներն ու փաստական իրողությունները, որոնք տեղի են ունեցել ավելի քան 100 տարի առաջ և այսօր էլ շարունակում են հետապնդել հայ ժողովրդին՝ դարձյալ կանգնեցնելով նրան գոյաբանական աղետալի խնդրի առջև: Հոդվածի նպատակին հասնելու համար առաջադրել ենք մի շարք խնդիրներ, այն է՝ ա. ուսումնասիրել թարգմանական արվեստին վերաբերող տեսական գրականություն, նաև Ջ. Բայրոնի «Շիլիոնի կալանավորի» և Հ. Թումանյանի նույն ստեղծագործության թարգմանությանն ուղեկից գրաքննադատության արձագանքները, բ. բացահայտել թարգմանական երկի ընտրության հասարակական-քաղաքական դրդապատճառները, որոնց վրա խարսխվել են Թումանյանի գրական-ստեղծաբանական ընթացքի արժեքների ըմբռնման հայեցակետերը, գ. պատմահայաց քննությամբ համեմատել XIX և XXI դարերի մարդկային հասարակության նկարագիրը և ձևակերպել այն կարևոր հաղորդագրությունը, որ մեզ են թողնում երկու հանճարները՝ Բայրոնը և Թումանյանը: Հոդվածը եզրակացնում է, որ այսօր էլ՝ 21-րդ դարի աշխարհաքաղաքական հակասությունների, բախումների ու բռնությունների անվերջանալի ֆոնին, թե՛ բնագիր պոեմը, թե՛ նրա հայերեն թարգմանությունը հաստատուն վկայությունն են երկու մեծերի՝ Ջ. Բայրոնի և Հ. Թումանյանի՝ ինչպես մարդու ազգային արժանապատվության և ազատության բնական իրավունքի բարձր գիտակցության առկայության, այնպես և համամարդկային հումանիզմի, համաքրիստոնեական սիրո հաստատման: Մարդկությունը հետագա աղետից ու կործանումից փրկվելու համար պետք է վերադառնա իր նախաստեղծ անարատ կերպին:
Перевод О. Туманяном «Шильонского узника» Байрона является единственным на сегодняшний день переводом данного произведения на армянский язык. Цель статьи – раскрыть мотивы и произошедшие более 100 лет назад события, обусловившие выбор поэмы для перевода, которые и сегодня продолжают преследовать армянский народ, вновь ставя перед ним полную трагизма проблему выживания. Для достижения целей статьи нами был выдвинут ряд задач, а именно: изучить теоретическую литературу, касающуюся переводческого искусства, а также литературно-критические отзывы о поэме Дж. Байрона «Шильонский узник» и переводе данного произведения О. Туманяном, выявить социально-политические мотивы выбора произведения для перевода, на которых основаны концепции понимания ценностей литературно-творческого процесса Туманяна, сформулировать важное послание, оставленное нам двумя гениями: Байроном и Туманяном. В статье делается вывод о том, что и сегодня на нескончаемом фоне геополитических противоречий, конфликтов и насилия XXI в. как сама поэма, так и ее армянский перевод являются убедительным свидетельством высокого осознания национального достоинства и естественного права на свободу двух великих поэтов: Дж. Байрона и О. Туманяна, - а также утверждением общечеловеческого гуманизма и общехристианской любви. Чтобы спастись от грядущей катастрофы и гибели, человечество должно вернуться к своему первозданному непорочному облику.
H. Tumanyan’s translation of J. Byron’s “The Prisoner of Chillon” is the only translation of the given work into Armenian up today. The purpose of the article is to reveal the motives and events that occurred more than 100 years ago that determined the choice of the poem for translation, which continue haunting the Armenian people today, once again confronting them with the tragic problem of survival. A number of tasks have been put forward in order to achieve the goals of the article, which are the following: to study the theoretical literature concerning the art of translation, as well as the literary and critical reviews of J. Byron’s poem “The Prisoner of Chillon” and the translation of the given work by H. Tumanyan, to expose the socio-political motives for the choice of works for translation, on which the concepts of understanding the values of Tumanyan’s literary and creative process are based, to formulate an important message left to us by two geniuses Byron and Tumanyan. The article concludes that even today, on the endless background of geopolitical contradictions, conflicts and violence of the 21st century, both the poem itself and its Armenian translation are convincing evidence of the high awareness of national dignity and the natural right to freedom of two great poets J. Byron and H. Tumanyan, as well as the statement of universal humanism and universal Christian love. Humanity must return to its original, immaculate appearance in order to be saved from the coming catastrophe and death.

Place of publishing:

Երևան

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:381835

Digitization:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան