Ճ սկզբնահնչյունով մի քանի բառերի ստուգաբանություն

Հովհաննես Զաքարյան

Նիւթ

Հատոր:

Համար:

1-2

ISSN:

1829-4316

Լրացուցիչ տեղեկութիւն:

կապին հետեւելուն համար սեղմէ հոս

Այլ վերնագիր:

Этимология некоторых армянских слов с начальным звуком Ճ; Etymology of some Armenian Words with the Initial Sound

Ծածկոյթ:

228-238

Ամփոփում:

Սույն հոդվածում առաջարկվում է հայերենի ճ սկզբնահնչյունի հնդեվրոպական ծագման մի նոր վարկած, որն է՝ ճ < *sk՛h համապատասխանությունը, որտեղ հ.-ե. նախաձևը բաղկացած է շարժուն s- և քմայնացած ու շնչեղացած k հնչյուններից։ Այդ վարկածի հիման վրա առաջարկված է ճեղք, ճիւղ, ճաղ, ճղել, ճոլտել, ճողփել, ճողոպրել, ճողոպուր, ճաք, ճաթել, ճախ, ճակ, ճիւ, ճուռն, ճուռճուռ բառերի ստուգաբանությունը։ В настоящей статье на основе фонетического, словообразовательного и семантического анализов предлагаются следующие новые этимологии: ճեղք"щель" < *sk՛he-l- < *sek- "резать, раскалывать", ճիւղ "ветвь" < *sk՛heu-l-, ճաղ "спица" < *sk՛hə-l-, ճղել "порвать" < *sk՛hē-l-, ճողոպրել "удрать" < *ճողոպուր < *sk՛holo-b- < *sk՛ho-l-, ճաք "трещина" < *sk՛hə-k-, ճախ "хворост" < *sk՛hə-kh-, ճիւ "1. часть, 2. рука, 3. нога, 4. стебель, 5. птица " < *sk՛hē-p-, ճուռն "1. рука, 2. нога" < *sk՛hōr-s-no- и т. д.The article, dwelling upon phonetic, morphemic and semantic analyses, puts forward the following new etymologies: ճեղք "cleft, slit" < *sk՛he-l- < *sek- "to cut, to split", ճիւղ "branch" < *sk՛heu-l-, ճաղ "spoke" < *sk՛hə-l-, ճղել " to rupture" < *sk՛hē-l-, ճողոպրել "to run away, scoot, lam" < *ճողոպուր < *sk՛holo-b- < *sk՛ho-l-, ճաք "crack" < *sk՛hə-k-, ճախ "brushwood" < *sk՛hə-kh-, ճիւ "1. piece, 2. forearm, 3. foot, 4. stalk, 5. bird" < *sk՛hē-p-, ճուռն "1. forearm, 2. foot" < *sk՛hōr-s-no- etc.