Publication Details:

Հայաստանի քիմիական հանդեսը լույս է տեսնում 1957 թվականից տարին 4 անգամ։ 1957-1965թթ․ ամսագիրը կոչվել է «ՀՍՍՌ ԳԱ Տեղեկագիր։ Քիմիական գիտություններ», 1966-1994թթ․ վերանվանվել է «Հայաստանի քիմիական ամսագիր», իսկ 1995թ-ից առ այսօր՝ կոչվում է «Հայաստանի քիմիական հանդես»։

Journal or Publication Title:

Հայաստանի քիմիական հանդես =Chemical Journal of Armenia

Date of publication:

2019

Volume:

72

Number:

4

ISSN:

0515-9628

Additional Information:

սեղմիր այստեղ կապին հետևելու համար

Other title:

Co-մեզո-տետրաֆենիլպորֆիրինի նիտրո կոմպլեքսի հետ եռմեթիլֆոսֆինի փոխազդեցության սպեկտրալ ուսումնասիրությունը; Спектральное исследование взаимодействия триметилфосфина с нитро-комплексом Cо-мезо-тетрафенилпорфирина

Contributor(s):

Պատ․ խմբ․՝ Ա․ Լ․ Մնջոյան (1957-1962) ; Գլխ․ խմբ․՝ Գ․ Տ․ Թադևոսյան (1962-1973) ; Մ․ Հ․ Ինճիկյան (1974-1976)

Coverage:

393-400

Abstract:

Low-temperature reaction of trimethylphosphine (PMe3) with sublimed layer of Co(TPP) (TPP-meso-tetraphenyl-porphyrinato dianion) nitro complex (Co(TPP)(NO2)) leads initially to formation of the 6-coordinate nitro complex Co(TPP)(NO2)(PMe3) that at higher temperature under PMe3 excess converts to the {CoIII(TPP)(PMe3)2}∙ NO2 as is shown by FTIR spectroscopy reinforced by the data with isotopic 15NO2 group. Neither Co(TPP)(NO2)(PMe3) nor {CoIII(TPP)(PMe3)2}∙ NO2 take part in the oxygen atom transfer reaction from 6-coordinate nitro group or outer sphere NO2 anion. ՖՁԻԿ սպեկտրաչափական եղանակով ուսումնասիրվել է եռմեթիլֆոսֆինի (PMe3) փոխազդեցությունը Cօ-մեզո-տետրաֆենիլպորֆիրինի նիտրոկոմպլեքսի (Co(TPP)NO2) հետ: Ռեակցիան ընթանում է երկու փուլերով: Առաջին փուլում ցածր ջերմաստիճաննե-րում (120-170 K) դիտվում է Cօ-պորֆիրինի տրանս-եռմեթիլֆոսֆին պարունակող նիտրոկոմպլեքսի` (PMe3)Co(TPP)(NO2) գոյացումը: Ֆոսֆինի նոր չափաբաժիննեըը և տաքացումը մինչև սենյակային ջերմաստիճան հանգեցնում է իոնային զույգի առաջաց-ման` բաղկացած երկեռմեթիլֆոսֆին պարունակող կատիոնից {Co(TPP)(PMe3)2}+ և նիտրիտ-անիոնից` NO2: Այդպիսով PMe3 դուրս է մղում նիտրոլիգանդը նիտրիտ-անիոնի տեսքով: Ստացված արդյունքները լրացուցիչ հիմնավորում են ստացել 15NO2 իզոտոպոմերի կիրառմամբ: Cօ-պորֆիրինների նիտրոկոմպլեքսները ընդունակ են մասնակցելու թթվածնի ատոմի տեղափոխման ռեակցիաներում կոորդինացված նիտրոխմբից համապատասխան թթվածնի ակցեպտոր հանդիսացող մոլեկուլի վրա: Ուսոմնասիրված համակարգը միկրո-ծակոտկեն թաղանթներում չի դրսևորում այդպիսի ունակություն, թե 6-կոորդինացված նիտրոխմբից, թե նիտրիտ-անիոնից, ի տարբերություն եռֆենիլֆոսֆինի: Դա, ամենայն հավանականությանբ, պայմանավորված է այդ երկու լիգանդների էլեկտրոնադոնոր հատկությունների զգալի տարբերությամբ: Методом Фурье ИК спектроскопии исследовано взаимодействие триметилфосфина (РМе3) с нитрокомплексом Со-мезо-тетрафенилпорфирина. Реакция протекает в две стадии. На первой, при низких температурах (120-170 K), наблюдается образование 6-координированного нитрокомплекса Со-порфирина, содержашего транс-триметилфосфинный лиганд (PMe3)Co(TPP)(NO2). Подача новых порций РМе3 и нагрев системы до комнатной температуры ведет к образованию ионной пары, состоящей из катионного ди-триметилфосфинного комплекса Со-порфирина и нитрит-аниона. Таким образом координированная нитрогруппа вытесняется триметилфосфином в виде нитрит-аниона. Нитрокомплексы Со-порфиринов способны участвовать в реакции переноса атома кислорода с координированной нитрогруппы на соответствующий акцептор кислорода. Исследованная система, в отличие от трифенилфосфина, не проявляет такой способности ни от 6-координированной нитрогруппы, ни от нитрит-аниона, что, по-видимому, связано со значительным различием в электронодонорной силе этих лигандов.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ հրատ.

Date created:

2019-12-12

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:188018

Digitization:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան