Publication Details:

«Արցախի պետական համալսարանի գիտական տեղեկագիր» պարբերականը լույս է տեսնում տարեկան երկու անգամ, երկու առանձին հանդեսներով: Դրանք են`1. «Արցախի պետական համալսարանի գիտական տեղեկագիր» Հասարակական գիտություններ: 2. «Արցախի պետական համալսարանի գիտական տեղեկագիր» Բնական գիտություններ:

Journal or Publication Title:

Արցախի պետական համալսարանի գիտական տեղեկագիր. Հասարակական և բնական գիտություններ=Ученые записки Арцахского государственного университета: Социальные и естественные науки=Artsakh state university's Proceedings: Social and natural sciences

Date of publication:

2023

Volume:

1

ISSN:

1829-4375

Official URL:

Additional Information:

Согомонян А., Арамян К., Согомонян Р., Soghomonyan A., Aramyan K., Soghomonyan R.

Other title:

Basic Theory Of Crystal Compatibility And Its Mathematical Formulation ; Основная теория кристаллической совместимости и ее математическая формулировка

Corporate Creators:

Արցախի պետական համալսարան

Contributor(s):

Գլխավոր խմբ.՝ Վալերի Ավանեսյան

Coverage:

185-193

Abstract:

Սույն հոդվածում նշվում է «սիմետրիա» կամ հայերենով՝ «համաճափության» բառի ֆիզիկայում օգտագործվող իմաստը: Նշվում է, որ սիմետրիայի մաթեմատիկական ձևակերպումը սկիզբ է առել միայն XIX-րդ դարի երկրորդ կեսից սկսած: Տրված է սիմետրիայի սահմանումը որպես որոշակի ձևափոխության նկատմամբ օբյեկտի անփոփոխ մնալու հատկություն: Նշվում է, որ սիմետրիկ ձևափոխությունների հիմքում ընկած է մաթեմատիկական (ֆիզիկական) օրենքի՝ ձևափոխությունների որոշակի խմբերի նկատմամբ ինվարիանտության ընդհանուր գաղափարը: Սիմետրիայով օժտված են նաև տարածության և ժամանակի հատկությունները՝ տարածության համասեռությունը և իզոտրոպությունը, ժամանակի համասեռությունը: Դիտարկվել է բյուրեղների սիմետրիայի տեսության որոշ դրույթներ, որոնք հանդիսանում են բյուրեղների ֆիզիկական հատկությունների ուսումնասիրության հատուկ մեթոդ: Դիտարկվել է նաև պտույտի դեպքում համակարգի համիլտոնիանի ինվարիանտությունը: Դա նշանակում է, որ պտտման S–օպերատորը հանդիսանում է սիմետրիայի ձևափոխություն:
В статье отмечается смысл, в котором слово симметрия используется в физике. Отмечается, что начало математическому определению термина «симметрия» было положено уже во-второй половине XIX века. Приводится определение симметрии как свойства объекта оставаться неизменным в результате применения определенного преобразования. Отмечается, что в основе понятия симметричных преобразований лежит инвариантность математического, или физического закона по отношению к некоторой группе преобразований. Симметрией обладают также свойства пространства и времени – однородность и изотропность пространства, однородность времени. Рассмотрены некоторые положения теории симметрии кристаллов, которая представляет собой особый метод изучения физических свойств кристаллов. Рассмотрена инвариантность гамильтониана системы по отношению к вращениям. Это означает, что оператор вращения S – представляет собой преобразование симметрии.
The article notes the meaning in which the word “symmetry”
is used in physics. It is noted that the beginning of the mathematical definition of the term "symmetry" was laid in the second half of the 19th century. Symmetry is defined as the property of an object to remain unchanged as a result of applying a certain transformation. It is noted that the concept of symmetric transformations is based on the invariance of a mathematical or physical law with respect to a certain group of transformations. Symmetry is also possessed by the properties of space and time - the homogeneity and isotropy of space, the homogeneity of time. Some provisions of the theory of crystal symmetry, which is a special method for studying the physical properties of crystals, are considered. The invariance of the Hamiltonian of the system with respect to rotations is considered. This means that the rotation operator S is a symmetry transformation.

Place of publishing:

Ստեփանակերտ

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:362594

Digitization:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան

Location of original object:

Արցախի պետական համալսարան