Հրապարակման մանրամասներ:

Լույս է տեսնում 2004 թվականից։

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Գրականագիտական հանդես = Литературный журнал = Literary Journal

Հրապարակման ամսաթիւ:

2025

Հատոր:

ԻԹ

Համար:

2

ISSN:

1829-0116

Լրացուցիչ տեղեկութիւն:

Soghoyan Astghik, Согоян Астгик

Այլ վերնագիր:

Intertextuality in Hambardzum Karian’s Novel “The Secret of Lovers, or Visitor to Ararat” ; Интертекстуальность в романе Амбарцума Каряна «Тайна влюблённых, или посетитель Арарата»

Ծածկոյթ:

35-51

Ամփոփում:

Հոդվածը նվիրված է արևմտահայ գրականության մոռացված էջերից մեկի՝ Համբարձում Կարյանի «Գաղտնիք սիրահարաց կամ Արարատայ այցելուն» վե-պի քննությանը: 19-րդ դարի 70-ականներին հրատարակված այս ուշագրավ ստեղծագործությունը, որն առանձնանում է ժամանակի գրական ընդհանուր հո-սանքների ու ձևերի համապատկերում, ըստ արժանվույն չի ուսումնասիրվել և դիտարկվել է միայն արևմտահայ գրականության պատմության համատեքս-տում: Ըստ այդմ՝ այս հոդվածը նյութի քննության առաջին փորձն է: Որպես տե-սական հենք կիրառվել են պատմահամեմատական և կառուցվածքային մեթոդ-ները, շեշտը դրվել է միջտեքստայնության տեսության վրա՝ դրա լայն (Յու. Կրիստևա) և նեղ (Ժ. Ժենետ) ընկալումներով: Առաջին գլխում դիտարկվել են տեսքստի ու պարատեքստի հարաբերությունը, վեպում առկա ուղիղ մեջբերում-ները, ալյուզիաները, հղումները հայ և համաշխարհային գրականությանը (Ռա-փայել Պատկանյան, Ժան դը Լաբրյուեր, Յոհան Կասպար Լաֆատեր, Ժակ Անրի Բեռնարդեն դը Սեն Պիեռ և այլք): Երկրորդ գլուխը հիպերտեքստ-հիպոտեքստ հարաբերության տրամաբանությամբ կենտրոնանում է վեպի և Մովսես Խորենա-ցու «Հայոց պատմություն» աշխատության կապի վրա: Հ. Կարյանն իր ստեղծա-գործության կախարդական աշխարհը կառուցում է Խորենացու պատմության առանցքի վրա՝ դրա հենքով ստեղծելով այն բնակեցնող կերպարներին և անցյալի պատմական, քաղաքական, սոցիալական ու մշակութային շերտերը:
The article is dedicated to the analysis of one of the forgotten episodes of Western Armenian literature – the work of Hambardzum Karian, “The Secret of the Lovers, or Visitor to Ararat”. The novel, published in the 1870s, represents an unusual phenomenon against the background of the literary trends of that period, but so far has not received due attention and has been studied primarily within the context of the Western Armenian literary tradition. Thus, this article represents the first attempt to analyze this material. As a theoretical foundation, the historical-comparative and structural methods were used, with particular emphasis on the theory of intertextuality – both in its broad (J. Kristeva) and narrow (G. Genette) understandings. The first chapter examines the relationship between text and paratext, direct quotations, allusions, and references to Armenian and world literature (Raphael Patkanyan, Jean de La Bruyère, Johann Kaspar Lavater, Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre, and others). The second chapter, relying on the logic of the hypertext-hypotext relationship, focuses on the connection between the novel and Movses Khorenatsi’s work “History of Armenia”. Khorenatsi’s history serves as the foundation for constructing the magical world of Karian’s novel, within which the author fills the narrative both with character images and a multilayered reconstruction of the past – historical, political, social, and cultural.
Статья посвящена анализу одного из забытых эпизодов западноармянской литературы – произведению Амбарцума Каряна «Тайна влюблённых, или посетитель Арарата». Роман, изданный в 1870-х годах, представляет собой необычное явление на фоне литературных тенденций того периода, но до сих пор не получил должного внимания и изучался преимущественно в контексте западноармянской литературной традиции. Таким образом, данная статья представляет собой первую попытку анализа этого материала. В качестве теоретической основы использованы историко-сравнительный и структурный методы, особое внимание уделено теории интертекстуальности – как в её широком (Ю. Кристева), так и узком (Ж. Женетт) понимании. В первой главе рассматриваются взаимоотношения текста и паратекста, прямые цитаты, аллюзии и отсылки к армянской и мировой литературе (Рафаэл Патканян, Жан де Лабрюйер, Иоганн Каспар Лафатер, Жак-Анри Бернарден де Сен-Пьер и др.). Вторая глава, опираясь на логику соотношения гипертекста и гипотекста, сосредоточена на связи романа с трудом Мовсеса Хоренаци «История Армении». История Хоренаци служит основой для построения волшебного мира А. Каряна, в рамках которого автор наполняет повествование как образами персонажей, так и многослойной реконструкцией прошлого – исторической, политической, социальной и культурной.

Հրատարակութեան վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ.

Ձեւաչափ:

pdf

Նոյնացուցիչ:

կապին հետեւելուն համար սեղմէ հոս ; oai:arar.sci.am:425780

Բնօրինակին գտնուելու վայրը:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան