Հրապարակման մանրամասներ:

«Արցախի երիտասարդ գիտնականների և մասնագետների միավորում» (ԱԵԳՄՄ) հասարակական կազմակերպության «Գիտական Արցախ» պարբերականն ընդգրկված է ՀՀ ԲՈԿ-ի կողմից հաստատված «Ատենախոսությունների հիմնական արդյունքների և դրույթների հրատարակման համար ընդունելի գիտական հրատարակությունների» ցանկում: Պարբերականը, որի հիմնադիրը Երևանի պետական համալսարանն է, լույս է տեսնում տարեկան առնվազն 2 անգամ (2020 թվականից՝ տարեկան 4 անգամ):

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах

Հրապարակման ամսաթիւ:

2025

Հատոր:

2 (25)

ISSN:

e-2738-2672 ; 2579-2652

Պաշտոնական URL:

www.artsakhlib.am

Լրացուցիչ տեղեկութիւն:

Հարությունյան Ալեքսանդր, Александр Арутюнян

Այլ վերնագիր:

Отказ в праве на самоопределении: правовое обоснование независимости Арцаха и незаконность притязаний Азербайджана на суверенитет ; Մերժված ինքնորոշում. Արցախի անկախության իրավական հիմնավորումը և Ադրբեջանի ինքնիշխանության պահանջների անօրինականությունը

Ծածկոյթ:

55-69

Ամփոփում:

The aim of this article is to examine the legal foundations of the Republic of Artsakh’s claim to independence and to assess the competing assertion of sovereignty advanced by Azerbaijan. In particular, the article seeks to demonstrate that Artsakh presents one of the strongest contemporary cases for recognition of remedial secession under international law. The central issues addressed are, first, whether Artsakh’s declaration of independence and subsequent exercise of statehood met the requirements of international and Soviet constitutional law, and second, whether Azerbaijan’s invocation of territorial integrity has legal merit given the circumstances of ethnic cleansing, mass displacement, and the use of force to alter territorial control. Methodologically, the article employs a comparative analysis. It situates the Artsakh question alongside other contested cases of secession and self-determination, including Kosovo, South Sudan and Eritrea. By examining the jurisprudence of international courts and the practice of states in these analogous situations, the study identifies the legal standards applied to questions of independence, territorial integrity, and remedial secession, and measures the Artsakh case against those standards. The conclusions advanced are unambiguous. Artsakh is historically and legally an Armenian land whose people exercised their right to self-determination in accordance with constitutional and international norms. Azerbaijan’s claim to sovereignty over Artsakh rests on political assertion rather than legal substance and has been maintained through force, ethnic cleansing, and demographic engineering. Properly interpreted, international law does not permit the acquisition of territory through aggression or atrocity crimes and recognizes the entitlement of the people of Artsakh to external self-determination.
Սույն հոդվածի նպատակն է ուսումնասիրել Արցախի Հանրապետության անկախության պահանջի իրավական հիմքերը և գնահատել Ադրբեջանի կողմից առաջ քաշվող՝ սուվերենության վերաբերյալ պնդումները։ Հոդվածը մասնավորապես ձգտում է ցույց տալ, որ Արցախը միջազգային իրավունքում ժամանակակից ամենահաստատուն օրինակներից մեկն է՝ ռեմեդիալ սեցեսսիայի միջոցով ճանաչման համար։ Հիմնական հարցադրումները հետևյալն են․ առաջին՝ արդյո՞ք Արցախի անկախության հռչակագիրը և դրան հաջորդած պետականության իրականացումը համապատասխանում էին միջազգային և խորհրդային սահմանադրական իրավունքի պահանջներին, և երկրորդ՝ Ադրբեջանի հղումը տարածքային ամբողջականության սկզբունքին ունի՞ արդյոք իրավական հիմք՝ հաշվի առնելով էթնիկ զտումները, զանգվածային տեղահանությունները և ուժի կիրառումը՝ տարածքային վերահսկողությունը փոխելու նպատակով։ Մեթոդաբանորեն հոդվածը հիմնված է համեմատական վերլուծության վրա։ Այն Արցախի հարցը դիտարկում է այլ վիճահարույց անջատումների և ինքնորոշման դեպքերի համատեքստում՝ ներառյալ Կոսովոն, Հարավային Սուդանը և Էրիտրեան։ Միջազգային դատարանների դատական պրակտիկայի և նմանատիպ իրավիճակներում պետությունների գործելակերպի ուսումնասիրության միջոցով հոդվածում բացահայտվում են անկախության, տարածքային ամբողջականության և ռեմեդիալ սեցեսսիայի վերաբերյալ կիրառվող իրավական չափանիշները և դրանք համեմատվում Արցախի հետ։ Հոդվածի եզրակացությունները հստակ են. Արցախը պատմականորեն և իրավականորեն հայկական հող է, որի ժողովուրդը իրացրել է ինքնորոշման իր իրավունքը՝ համաձայն սահմանադրական և միջազգային նորմերի։ Ադրբեջանի սուվերենության վերաբերյալ պնդումները հիմնված են ոչ թե իրավական, այլ քաղաքական մոտեցումների վրա և պահպանվել են ուժի ու էթնիկ զտումների միջոցով։ Միջազգային իրավունքի պատշաճ մեկնաբանությունը չի թույլատրում տարածքի ձեռքբերումը ագրեսիայի կամ զանգվածային հանցագործությունների միջոցով և ճանաչում է Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը։
Цель данной статьи – исследовать правовые основания притязаний Республики Арцах на независимость и оценить конкурирующее заявление о своем суверенитете, выдвигаемое Азербайджаном. В частности, в статье показано, что Арцах представляет собой один из наиболее убедительных современных примеров признания ремедиальной сецессии в международном праве. Основные рассматриваемые в статье вопросы следующие: во-первых, соответствовали ли декларация независимости Арцаха и последующее осуществление государственности требованиям международного права и советского конституционного права; во-вторых, имеет ли юридическую силу ссылка Азербайджана на принцип территориальной целостности в условиях этнических чисток, массового вытеснения и применения силы для изменения территориального контроля. Методологически статья опирается на сравнительный анализ и рассматривает вопрос Арцаха в контексте других спорных случаев сецессии и самоопределения, включая Косово, Южный Судан и Эритрею. Путём изучения юриспруденции международных судов и практики государств в таких аналогичных ситуациях исследование выявляет правовые стандарты, применяемые к вопросам независимости, территориальной целостности и ремедиальной сецессии и сопоставляет с ними прецедент Арцаха. Выводы статьи однозначны: Арцах является исторически и юридически армянской землёй, народ которой реализовал своё право на самоопределение в соответствии с конституционными и международными нормами. Притязания Азербайджана на суверенитет над Арцахом основаны на политических утверждениях, а не на правовой аргументации и поддерживались посредством силы, этнических чисток и демографической инженерии. Международное право в его правильном толковании не допускает приобретения территории путём агрессии или преступлений против человечности и признаёт право народа Арцаха на внешнее самоопределение.

Հրատարակութեան վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

«Արցախ» հրատ.

Ձեւաչափ:

pdf

Նոյնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:424510