Հրապարակման մանրամասներ:

«Բանբեր Մատենադարանի» միջնադարագիտական, հայագիտական, ձեռագրագիտական հանդեսը լույս է տեսնում Մատենադարանի հիմնադրումից ի վեր: Հանդեսի առաջին երկու համարները լույս են տեսել 1941 և 1950 թվականներին և կոչվել «Գիտական նյութերի ժողովածու»: Այս ժողովածուներում հավաքված էին նախորդիվ Մատենադարանում տեղի ունեցած գիտաժողովների նյութերը:1956 թվականին հրատարակված երրորդ համարից սկսած՝ հանդեսը կրում է այսօրվա անվանումն ու ընդգրկում միջնադարյան մշակույթի տարբեր ոլորտների առնչվող բազմաբնույթ ուսումնասիրություններ, բնագրերի հրապարակումներ և այլն:

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Բանբեր Մատենադարանի=Bulletin of Matenadaran= Вестник Матенадарана

Հրապարակման ամսաթիւ:

2024

Համար:

37

ISSN:

1829-054X

Լրացուցիչ տեղեկութիւն:

Vardanyan Stella, Варданян Стелла

Այլ վերնագիր:

Mkhit‘ar Herats‘i (Dedication to the 900th Anniversaryof the Birth, 1124-2024) ; Мхитар Гераци (Посвящение 900-летию со дня рождения, 1124-2024)

Համատեղ հեղինակները:

Մատենադարան․ Մեսրոպ Մաշտոցի անվան հին ձեռագրերի ինստիտուտ

Ծածկոյթ:

5-25

Ամփոփում:

Нa фоне политической и культурной обстановки в Киликийском Армянском государстве в XII веке дана картина жизни и творческой деятельности «Великого Мхитара», как называли его современники и последующие поколения армянских врачей. Мхитар Гераци не был уроженцем Киликийской Армении. Как и тысячи других одаренных армянских юношей из коренной Армении, он оставил свой родной город Гер (ныне Хой в Иране) и переехал в Киликийскую Армению, которая из небольшого армянского княжества, основанного Анийским князем Рубеном примерно в 1080 г., превратилась в сильное царство при Левоне II (1185-1219). Здесь в одном из научных центров Киликийской Армении, в Академии Нерсеса Ламбронаци в столице Сис он завершил свое врачебное образование и удостоился звания магистра медицины – бжшкапета. В шестидесятых годах XII века выдающийся поэт и философ Киликийской Армении Като- ликос Нерсес Шнорали (Благодатный) посвятил поэму «О небе и небесных светилах»: «врачу и астроному Мхитару». В эти годы началась интенсивная научно-практическая деятельность Мхитара, были созданы труды «Патология» и «Ахрапатин» (Фармакопея), из которых дошли отдельные отрывки. В статье дается анализ фрагмента Гераци «О строении глаза», сохранившегося в книге армянского врача XII века Абусаида «О строении человека». Показано знакомство Мхитара с классификациями Галена и Ибн Сины, а также самобытность созданных им армянских названий влаг, оболочек, мышц глаза и глазных нервов.
The article is based on an analysis of the political and cultural situation in the Cilician Armenian Kingdom in the 12th century. Mkhit‘ar Herats‘i was not a native of Cilician Armenia. Like thousands of gifted youths from native Armenia, he left his hometown of Her (now Khoy in Iran) and moved to Cilician Armenia. It was founded by Ruben, a prince from Ani, and turned from a small Armenian principality into a strong kingdom under the rule of Levon II (1185-1219). In the capital Sis he graduated from the Nersēs Lambronats‘i Academy and was awarded the title of Master of Medicine. The outstanding poet and philosopher of Cilician Armenia Catholicos Nerses Shnorhali (the Gracious) dedicated his poem On the Sky and Heavenly Bodies to “the physician and astronomer Mkhit‘ar”. In the 1160s the intensive scientific and practical activity of “great Mkhit‘ar” began. He wrote a Pathology and an Akhrapatin (Pharmacopoeia), from which only excerpts have reached us. The fragment “On the structure of the eye” is transmitted in the book of the 12th century Armenian physician Abusaid On the Structure of Man. The close connection of Mkhit‘ar with the classification of Galen and Ibn Sina is discussed, as well as the creation of Armenian names for moistures, membranes, muscles of the eye and optic nerves. With the help of the suffix “eni,” Herats‘i created a series of Armenian terms. Only two of them have been preserved in modern terminology: yegjereni (cornea) and apikeni (corpus vitreum).

Հրատարակութեան վայրը:

Երևան

Ձեւաչափ:

pdf

Նոյնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:377683

Լեզու:

hy ; հայերեն

Թուայնացում:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան

Բնօրինակին գտնուելու վայրը:

Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարան