Publication Details:

«Լրաբեր հասարակական գիտությունների» քառամսյա, բազմալեզու, միջմասնագիտական, գրախոսվող հանդեսը ՀՀ ԳԱԱ հասարակական գիտությունները և հայագիտությունը ներկայացնող հնագույն (հիմնադրվել է 1940 թ.) պարբերականն է, որի էջերում աճել և հասունացել են հայագետների և հասարակագետների բազմաթիվ սերունդներ: 1940-1943 թթ. այն հրատարակվել է որպես ԽՍՀՄ ԳԱ նախագահության հայկական մասնաճյուղի՝ Արմֆանի հասարակական և բնական գիտությունների «Տեղեկագիր», 1943-1965 թթ.՝ Հայաստանի ԳԱ-ի «Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների»: 1966 թ. ամսագիրը վերանվանվել է «Լրաբեր հասարակական գիտությունների»: 1940-1947 թթ. լույս է տեսել անկանոն պարբերականությամբ՝ 1948-1990 թթ. եղել է ամսագիր. 1991 թ.` երկամսյա, 1992-1995 թթ.` եռամսյա հանդես: 1996-ից առ այսօր այն հրատարակվում է քառամսյա պարբերականությամբ: Տարբեր ժամանակներում «Լրաբերի» գլխավոր խմբագիրներ են եղել անվանի գիտնականներ Հ. Օրբելին (հիմնադիր), Ս. Կարապետյանը, Հ. Բատիկյանը, Խ. Մոմջյանը, Մ. Ներսիսյանը, Ա. Հովհաննիսյանը, Ծ. Աղայանը, Գ. Ստեփանյանը, Հ. Ասլանյանը, Գ. Աբովը, Հ. Ինճիկյանը, Վ. Միքայելյանը, Ա. Խառատյանը: 2017 թ. վերջից սկսած՝ հանդեսի գլխավոր խմբագիրն է Պ. Ավետիսյանը:

Journal or Publication Title:

Լրաբեր հասարակական գիտությունների=Herald of the Social Sciences=Вестник общественных наук

Date of publication:

2024

Number:

2

ISSN:

0320-8117 ; e-2953-8297

Official URL:

Additional Information:

Бобохян Арсен, Bobokhyan Arsen

Other title:

Circumstances of Writing of the Work "Vishaps" by Manuk Abeghyan ; Обстоятельства написания Мануком Абегяном работы «Вишапы»

Contributor(s):

Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017) ; Պ․ Ավետիսյան (2017-)

Coverage:

336-349

Abstract:

«Վիշապներ» կոչված կոթողներն իբրև Աստղիկ-Դերկետո դիցուհու արձաններ» մենագրությունը (Երևան, 1941) Մանուկ Աբեղյանի վերջին աշխատանքներից է, որում հեղինակն իր տեսակետներն է առաջարկում հնագիտական հուշարձան վիշապաքարերի և դրանց իմաստաբանության վերաբերյալ: Աշխատանքը գրվել է այն բանից հետո, երբ լույս է տեսել Բ. Պիոտրովսկու «Վիշապներ» գրքույկը (1939 թ.): Հոդվածում ցույց է տրվում, որ այս ձեռնարկման հիմքում ընկած էին մի կողմից անձնական հակասությունները Լենինգրադի հետ՝ «Սասունցի Դավիթ» էպոսի 1000-ամյակին նվիրված միջոցառումների կապակցությամբ (1939 թ.), մյուս կողմից էլ կարևորվում էր գիտական բանավեճը։ Դրանով բանագետը այլ տեսակետ էր հայտնում, քան հնագետները՝ տարանջատելով առասպելական և հնագիտական «վիշապ» հասկացությունները: Այստեղ կար ևս մեկ ու ավելի խոր պատճառ. Ն. Մառը (և իր դպրոցը) ու Մ. Աբեղյանը տարբեր գիտական աշխարհայացքների կրողներ էին: Մ. Աբեղյանը իր տեսությունները զարգացնում էր հիմնականում հնդեվրոպաբանության տեսանկյունից, մինչդեռ Ն. Մառը էապես դեմ էր հնդեվրոպաբաններին՝ նրանց հակադրելով իր «ասիանիկ» տեսությունը, որը կիրառում էր նաև հայագիտության բնագավառում, մասնավորապես՝ վիշապաքարերի երևույթը մեկնաբանելիս: Ներկայացվող հոդվածը անդրադարձ է կատարում քննարկվող գրքի ստեղծման յուրահատուկ հանգամանքներին՝ հենվելով արխիվային նյութերի և հուշագրությունների վրա:
Среди исследований великого арменоведа Манука Абегяна особое место занимают работы, касающиеся армянских народных верований и мифов, в которых важную роль играют «вишапы» (арм. дракон). Среди них – монография «Памятники, называемые «Вишапы» как статуи богини Астхик-Деркетто» (Ереван, 1941). На основе архивных материалов и мемуаров в настоящей работе рассматриваются специфические обстоятельства создания книги. Эта монография – ответ школе Н. Марра, хотя его имя в книге не затрагивается. Острие критики направлено на Б. Пиотровского, затем на Я. Смирнова. Работа была написана сразу после публикации брошюры «Вишапы» Б. Пиотровского (1939). Основой для написания книги, с одной стороны, послужили личные противоречия с Ленинградом или с И. Орбели в связи мероприятиями, посвященными 1000-летию эпоса «Давид Сасунский» (1939), а с другой – в своих теоретических воззрениях М. Абегян основывался на индоевропеистике, но придерживался иного мнения, нежели археологи, усматривая различия между мифическими и археологическими концепциями «вишапа». Здесь крылась еще одна более глубокая причина. Н. Марр (и его школа) и М. Абегян придерживались различных научных взглядов. Н. Марр, в сущности, был против индоевропеистов, которым он противопоставлял свою «азианическую» теорию, применяя ее в области арменоведения. Следовательно, с одной стороны, это была борьба разных школ, борьба за привилегии в арменоведении, а с другой – столкновение гигантов, способствующее развитию науки.
Among the studies of the great armenologist Manuk Abeghyan the works concerning the Armenian folk beliefs and myths are especially important, in which the "vishaps" (Arm. for dragon) play an essential role. Among such works is the monograph "Monuments called "Vishaps" as statues of the goddess Astghik-Derketto" (Yerevan, 1941). Based on the archive materials and memoirs, the present work focuses on the specific circumstances of the book's creation. The work is written as an answer to the school of N. Marr, though his name is scarcely touched within it. The main criticism is directed to B. Piotrovskiy, then to Y. Smirnov. The book was written just after the publication of B. Piotrrovskiy's brochure "Vishaps" (1939). In the background of this undertaking were the personal contradictions of M. Abeghyan with Leningrad or with H. Orbeli connected with the events dedicated to the 1000th anniversary of the epic "David of Sasun" (1939). On the other hand, through this publication a scientific debate was highlighted, in which M. Abeghyan had different opinion than the archeologists, separating the mythical and archaeological concepts of the "vishap". There was another deeper reason here too: N. Marr (with his school) and M. Abeghyan were the bearers of vari-ous scientific world-outlooks. M. Abeghyan developed his theories mainly from the point of view of Indo-European Studies, while N. Marr was essentially against the Indo-Europeanists to whom he opposed his "Asianique" theory by applying it also in the field of Armenology. Hence, on the one hand, this was a struggle of different schools, a struggle for the priveleges in Armenology, and on the other hand – a clash of gigantes, of which the science was moving forward.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ

Format:

pdf

Identifier:

click here to follow the link ; oai:arar.sci.am:377521

Call number:

АЖ 410

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան