Publication Details:

«Լրաբեր հասարակական գիտությունների» քառամսյա, բազմալեզու, միջմասնագիտական, գրախոսվող հանդեսը ՀՀ ԳԱԱ հասարակական գիտությունները և հայագիտությունը ներկայացնող հնագույն (հիմնադրվել է 1940 թ.) պարբերականն է, որի էջերում աճել և հասունացել են հայագետների և հասարակագետների բազմաթիվ սերունդներ: 1940-1943 թթ. այն հրատարակվել է որպես ԽՍՀՄ ԳԱ նախագահության հայկական մասնաճյուղի՝ Արմֆանի հասարակական և բնական գիտությունների «Տեղեկագիր», 1943-1965 թթ.՝ Հայաստանի ԳԱ-ի «Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների»: 1966 թ. ամսագիրը վերանվանվել է «Լրաբեր հասարակական գիտությունների»: 1940-1947 թթ. լույս է տեսել անկանոն պարբերականությամբ՝ 1948-1990 թթ. եղել է ամսագիր. 1991 թ.` երկամսյա, 1992-1995 թթ.` եռամսյա հանդես: 1996-ից առ այսօր այն հրատարակվում է քառամսյա պարբերականությամբ: Տարբեր ժամանակներում «Լրաբերի» գլխավոր խմբագիրներ են եղել անվանի գիտնականներ Հ. Օրբելին (հիմնադիր), Ս. Կարապետյանը, Հ. Բատիկյանը, Խ. Մոմջյանը, Մ. Ներսիսյանը, Ա. Հովհաննիսյանը, Ծ. Աղայանը, Գ. Ստեփանյանը, Հ. Ասլանյանը, Գ. Աբովը, Հ. Ինճիկյանը, Վ. Միքայելյանը, Ա. Խառատյանը: 2017 թ. վերջից սկսած՝ հանդեսի գլխավոր խմբագիրն է Պ. Ավետիսյանը:

Journal or Publication Title:

Լրաբեր հասարակական գիտությունների=Herald of the Social Sciences=Вестник общественных наук

Date of publication:

2024

Number:

2

ISSN:

0320-8117 ; e-2953-8297

Official URL:

Additional Information:

Атанесян Гарик, Галстян Мигран, Atanesyan Garik, Galstyan Mihran

Other title:

Война и память: мемориализация 44-дневной войны в приграничных общинах РА ; War and Memory: Memorialization of the 44-day War in the Borderland Communities of RA

Contributor(s):

Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017) ; Պ․ Ավետիսյան (2017-)

Coverage:

210-226

Abstract:

44-օրյա պատերազմից կարճ ժամանակ անց Երևանի Եռաբլուր պանթեոնը դարձավ պատերազմի պաշտոնական խորհրդանիշը՝ հետագայում հիմք հանդիսանալով ՀՀ կառա-վարության իրականացրած սուբվենցիոն ծրագրի համար, որի ֆինանսավորմամբ մի շարք համայնքներում տեղադրվեցին 44-օրյա պատերազմի զոհերի միանման գերեզմանաքարերը՝ ստեղծելով համայնքային զինվորական պանթեոններ: Հետագայում ՀՀ իշխանությունները հայտարարեցին արցախյան բոլոր պատերազմների զոհերի հիշատակը հավերժացնելու պաշտոնական նախաձեռնությունը՝ Կյանքի պուրակի կառուցման ծրագիրը, որի խորհրդանշանային արտահայտումը Կենաց ծառի տեղադրումն էր պատերազմի զոհերի հիշատակի հավերժացման ավանդական խորհրդանիշ դարձած հուշարձանների փոխարեն: Պատերազմի հետևանքով սահմանամերձ դարձած համայնքներում, չնայած պատերազմի հիշատակման պաշտոնական մոտեցումներին ու գործընթացներին, նկատվում են 44-օրյա պատերազմի հիշողության կարևորման ու հուշարձանացման պրակտիկաների լոկալ դրսևորումներ և առանձնահատկություններ՝ պայմանավորված այդ համայնքների անվտանգային խնդիրներով, լոկալ ինքնության պատումներով, գործող նշանային ենթակառուցվածքներով ու հիշողության քաղաքականության հուշային (մնեմոնիկ (mnemonic)) դերակատարների օրակարգերով (զոհվածների ծնողներ, բարեկամներ, ընկերներ, բարերարներ և այլք): Պատերազմի հուշարձանացման գործընթացը Սյունիքի մարզի Կապան քա-ղաքում վերարտադրել է արցախյան նախորդ պատերազմների հիշատակման պրակտի-կաները՝ առանձնահատուկ խորհրդանշանային արտահայտում չստանալով քաղաքի հիշո-ղության լանդշաֆտում: Մինչդեռ 44-օրյա պատերազմի հիշողությունն առանձնահատուկ հիշատակման է արժանացել նույն մարզի Գորիս քաղաքի հանրային տարածքներում՝ այն վերածելով սահմանամերձ դարձած համայնքի լոկալ ինքնության կարևոր պատումներից մեկի: Միևնույն ժամանակ, պատերազմի հիշողությունը համայնքի պաշտպանության, շարունակական պայքարի ու ապագա սխրագործությունների խորհրդանշանային արտահայտում է ստացել պատերազմից հետո սահմանամերձ բնակավայրի կարգավիճակ ստացած Ջերմուկ առողջարանային քաղաքում։
Вскоре после 44-дневной войны военный пантеон «Ераблур» в Ереване стал официальным символом войны, а затем – основой Программы поддержки, реализуемой правительством РА, на средства которой в ряде общин РА были установлены идентичные надгробия павшим воинам 44-дневной войны, что позволило создать местные военные пантеоны. Примерно через год власти РА объявили о проекте строительства Парка жизни с целью увековечения памяти жертв всех арцахских войн. Основатели проекта декларировали о возведении Древа Жизни как главного символа парка. Несмотря на официальную политику памяти, инициированную политической элитой РА, в приграничных общинах Республики Армения имеет место практика коммеморации 44-дневной войны, обусловленная особенностями локальных идентичностей и символических ланд-шафтов, угрозами новой войны и повестками локальных мнемонических аген-тов (родители, родственники и друзья погибших воинов, благотворители и другие). Процесс мемориализации 44-дневной войны в городе Капан Сюникской области Республики Армения воспроизводит практики коммеморации предыдущей Арцахской войны, не получая при этом особого символического выражения в символическом пространстве города. Между тем, мнемонические агенты приграничного города Горис (в том же регионе) отводят коммеморации 44-дневной войны чрезвычайно важную роль в формировании будущего города, превращая память о войне в один из ключевых нарративов локальной идентичности, а коммеморация войны в курортном городе Джермук, получившем после войны статус приграничного населенного пункта, символически олицетворяет продолжающуюся борьбу за защиту Родины.
Shortly after the 44-day war, Yerevan's Yerablur military pantheon became the official symbol of the war, later becoming the basis for a subsidy program implemented by the RA government, with the funding of which identical gravestones of the fallen soldiers of the 44-day war were placed in a number of RA communities, creating local military pantheons. About a year later, the authorities of the Republic of Armenia announced the founding of the Park of life, in memory of the fallen soldiers of all the Artsakh wars. Instead of the war memorials that have become traditional tools of war commemoration in post-Soviet Armenia, the founders of the project announced the erection of the Tree of Life as the main symbolical representation of the park. Inspite of the official memory politics initiated by the political elite of the RA, in the borderland communities of the country we observe local characteristics and practices of commemoration of the 44-day war, conditioned by the peculiarities of local identities and memorial landscapes, threats of a new war and the agendas of local mnemonic actors (parents, relatives and friends of the soldiers, benefactors and others). The process of memorialization of the 44-day war in the city of Kapan, Syunik region of the Republic of Armenia, reproduces the practices of commemoration of previous Karabakh wars, without getting any special symbolic expression in the memory landscape of the city. Meanwhile, the commemoration of the 44-day war is given an extremely important role in the shaping of the future of the community by the mnemonic actors of the borderland city of Goris (in the same region), turning the memory of the war into one of key narratives of the local identity construction process. Meanwhile, the commemoration of the war in the resort town of Jermuk, which received the status of a border settlement after the war, symbolically represents the ongoing struggle to defend the Motherland and the future martyrdom of the heroes.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ

Format:

pdf

Identifier:

click here to follow the link ; oai:arar.sci.am:377512

Call number:

АЖ 410

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան