Հրապարակման մանրամասներ:

«Բանբեր Մատենադարանի» միջնադարագիտական, հայագիտական, ձեռագրագիտական հանդեսը լույս է տեսնում Մատենադարանի հիմնադրումից ի վեր: Հանդեսի առաջին երկու համարները լույս են տեսել 1941 և 1950 թվականներին և կոչվել «Գիտական նյութերի ժողովածու»: Այս ժողովածուներում հավաքված էին նախորդիվ Մատենադարանում տեղի ունեցած գիտաժողովների նյութերը:1956 թվականին հրատարակված երրորդ համարից սկսած՝ հանդեսը կրում է այսօրվա անվանումն ու ընդգրկում միջնադարյան մշակույթի տարբեր ոլորտների առնչվող բազմաբնույթ ուսումնասիրություններ, բնագրերի հրապարակումներ և այլն:

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Բանբեր Մատենադարանի=Bulletin of Matenadaran= Вестник Матенадарана

Հրապարակման ամսաթիվ:

2020

Համար:

30

ISSN:

1829-054X

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Harutyunyan Arsen, Арутюнян Арсен

Այլ վերնագիր:

The Churches of Old Yerevan and Today’s Suburbs as Scriptoria ; Церкви старого Еревана и современных окраин города какцентры книгописания

Համատեղ հեղինակները:

Մատենադարան. Մեսրոպ Մաշտոցի անվան հին ձեռագրերի ինստիտուտ

Ծածկույթ:

455-479

Ամփոփում:

The most famous scriptoria of medieval Armenia were in cities and urban settlements. Among them, Yerevan has its respectable place. In the 13th–19th centuries, around 100 manuscripts with various contents were copied in Yerevan as well as in its former suburbs (now incorporated within the city) such as Nork‘, Noragavit‘, K‘anak‘eṛ, and Aṛinj. Our recent study has revealed that manuscript copying in Yerevan developed especially in the 17th century, when vardapet (archimandrite) Movsēs Tat‘evats‘i (later Catholicos in 1629–1633) settled in the old hermitage of St. Ananias the Apostle in Yerevan, rebuilt it, added new structures and founded a monastic school where calligraphy was taught and manuscripts were copied. The scribes Zak‘aria Vagharshapatts‘i, Poghos Tivrikts‘i, Yesayi Karchavanetsi, Aṛak‘el and Khachatur, who worked in Yerevan, were Movses' pupils. The colophons of manuscripts copied in Yerevan are remarkable sources for the history of surviving and destroyed churches of the city and its suburbs. They tell about secular and spiritual leaders, political and cultural events of the country. The information in the colophons helps to identify the scriptoria of Yerevan and its suburbs: Kat‘oghike Holy Theotokos; Yerkuyeresni – St. Paul and St. Peter; the hermitage of St. Ananias the Apostle (the present Zoravor Holy Theotokos); the St. Sargis and St. Hakob churches of the Dzoragyugh hermitage; the churches St. Step‘anos, Holy Theotokos and St. Simeon the Elder in Nork‘; St. Gevorg and other churches in Noragavit‘; the St. Hakob, Holy Theotokos and St. Step‘anos churches in K‘anak‘eṛ; the Holy Theotokos church of Aṛinj, and the Holy Cross church of Dzagavank‘.
Наиболее известными центрами книгописания средневековой Армении являются богатые церквями города и городские поселения, в ряду которых достойное место занимает Ереван. Известно около 100 рукописей различного содержания, созданных с XIII по XIX век, переписаных и расписанных при церквях самого Еревана, а также его пригородов, ныне вошедших в черту города: Норк, Норагавит, Канакер и Ариндж. Проведенные нами в последние годы исследования, посвященные скрипториям и рукописному наследию Еревана, показывают, что наиболее активно здесь создавали рукописи в XVII веке, когда вардапет Мовсес Татеваци (католикос в 1629-1633 гг.), обосновавшись в древней пýстыни Святого апостола Анании в Ереване, не только благоустроил и дополнил новыми постройками весь комплекс, но и основал монастырскую школу, где среди прочего преподавали также каллиграфию и занимались перепиской рукописей. Именно поэтому многие из действующих в Ереване писцов (Закария Вагаршапатци, Погос Тиврикци, Есаи Карчаванеци, Минас, Аракел, Хачатур и другие) были учениками Мовсеса Татеваци. Памятные записи скопированных в Ереване рукописей - это замечательные первоисточники по истории существующих и уже разрушенных церквей города и его окрестностей, о духовных и светских лидерах, политических и культурных событиях страны. Благодаря памятным записям мы можем наконец зафиксировать названия церквей города и его окрестностей, в которых действовали рукописные центры: церковь Св. Богородицы Катогике, Еркуересни – Св. Петра и Павла, пýстыни Святого апостола Анании (в настоящее время – Св. Богородицы Зоравор); Св. Саркиса и Св. Акопа в Дзорагюхской пýстыни; Св. Степаноса, Св. Богородицы и Св. старца Симеона в Норке; Св. Георгия и другие церкви в Норагавите; Св. Акопа, Св. Богородицы, Св. Степаноса в Канакере; Св. Богородицы в Аринджском монастыре, Св. Креста в Дзагаванке.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

Մատենադարան

Ձևաչափ:

pdf

Ֆիզիկական այլ նկարագրություն:

նկ․

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:361393

Լեզու:

hy ; հայերեն

Թվայնացում:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան

Բնօրինակի գտնվելու վայրը:

Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարան