Պետրոս Լատինացու Աստվածաշնչի գեղարվեստական հարդարանքը

Սիմոնյան, Արփինե

Download

Title: Պետրոս Լատինացու Աստվածաշնչի գեղարվեստական հարդարանքը

Official URL:

Additional Information:

Simonyan Arpine, Симонян Арпине

Other title:

The Artistic Decoration of the Bible of Petros Latinatsi ; Художественное оформление Библии Петросом Латинаци

Contributor(s):

Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017) ; Պ․ Ավետիսյան (2017-)

Coverage:

203-221

Abstract:

Կոստանդնուպոլսում 1705 թ. հրատարակվում է հայատառ երկրորդ տպագիր «Աստվածաշունչ» մատյանը: Տպագրիչն էր Ոսկան Երևանցու աշակերտ Պետրոս Լատինացին: Վերջինիս ջանքերով էլ հավանաբար Ոսկանյան տպարանի գույքը տեղափոխվել էր Կոստանդնուպոլիս: Լատինացու հրատարակությունները սակավ են, որոնց մեջ իր կարևորությամբ և գեղարվեստական հարդարանքով առանձնանում է 1705 թ. պատկերազարդ Աստվածաշունչը: Այն բաղկացած է Հին և Նոր Կտակարաններից և բնագրային առումով Ոսկանյան Աստվածաշնչի կրկնությունն է: Լատինացու Աստվածաշնչի գեղարվեստական ձևավորումը բաղկացած է փորագիր զարդանախշերից, ինչպես նաև թեմատիկ, բնագրի հետ համադրված փորագրապատկերներից: Զարդանախշերի կապը ձեռագրարվեստի զարդարուն տարրերի հետ տակավին սերտ է, սակայն այդ ամենի հետ կան նաև այնպիսիք, որոնք բնորոշ են միայն եվրոպական գրքարվեստի սկզբունքներին: Ինչ վերաբերում է թեմատիկ փորագրա-պատկերներին, ապա դրանց ստեղծման համար հիմք են ծառայել Ոսկան Երևանցու Աստվածաշնչում զետեղված Հին և Նոր Կտակարանների փորագրապատկերների տպատախտակները, որոնց հեղինակն է ծագումով գերմանացի, Հոլանդիայում իր գործունեությունը ծավալած փորագրիչ-նկարիչ Քրիստոֆել վան Զիխեմը: Պետրոս Լատինացու Աստվածաշունչը թեև մեծավ մասամբ Ոսկանյան Աստվածաշնչի կրկնությունն էր թե՛ բնագրային, թե՛ գեղարվեստական հարդարանքի տեսանկյունից, այնուամենայնիվ, կարևոր քայլ էր հայ գրատպության զարգացման գործում:
В 1705 г. в Константинополе учеником Воскана Ереванци Петросом Латинаци была издана вторая армяноязычная «Библия». Вероятно, именно благодаря усилиям Петроса Латинаци весь инвентарь типографии Восканян был перевезен в Константинополь. Издания, осуществленные Петросом Латинаци, немногочисленны, среди них по своей важности и художественному оформлению можно выделить вышеупомянутую красочно иллюстрированную Библию с Ветхим и Новым Заветом, являвшую собой переиздание Библии Восканян. Художественное оформление Библии Латинаци включает в себя гравированные декоративные элементы, равно как и соответствующие оригиналу тематические гравюры. Очевидна связь между орнаментальными элементами издания и элементами декора, которые присутствуют в рукописном искусстве, но вместе с тем есть и такие орнаментальные узоры, которые характерны лишь для европейского книжного искусства. Что же касается тематических гравюр, то основой для их создания послужили печатные платы Библии Воскана Ереванци, автором кото-рых является немецкий гравировщик – художник Кристоффель ван Зихем, развернувший деятельность в Голландии. Хотя это издание в целом является переизданием изданной Восканом Ереванци Библии как с точки зрения ориги-нального текста, так и художественного оформления, но в то же время оно явилось важным шагом в развитии армянского книгопечатания.
The second Armenian printed Bible was published by Petros Latinatsi, Voskan Yere-vantsi’s pupil in 1705 in Constantinople. Due to the latter's efforts, the property of the Voskanian printing house was probably moved to Constantinople. The editions of Latinatsi are scarce, among which the illustrated Bible published in 1705 stands out with its richness and artistic decoration. It consists of the Old and New Testaments and is a replica of the original Voskanian Bible. The artistic decoration of the Latinatsi՛s Bible consists of engraved ornaments, and thematic engravings combined with the original. The connection of ornaments with the decorative elements of manuscript art is still close, but with all that there are those which are characteristic only of the principles of European book art. As for the thematic engravings, the basis for their creation was the printing boards of the Old and New Testament engravings in the Bible of Voskan Yerevantsi, which were created by Chris-topher van Sichem the Younger, a German-born engraver and painter based in the Netherlands. Although Latinatsi’s edition was largely a duplication of the Voskanian Bible, both in terms of original and artistic decoration, it was nevertheless an important step in the development of Armenian typography.