Publication Details:

«Արցախի երիտասարդ գիտնականների և մասնագետների միավորում» (ԱԵԳՄՄ) հասարակական կազմակերպության «Գիտական Արցախ» պարբերականն ընդգրկված է ՀՀ ԲՈԿ-ի կողմից հաստատված «Ատենախոսությունների հիմնական արդյունքների և դրույթների հրատարակման համար ընդունելի գիտական հրատարակությունների» ցանկում: Պարբերականը, որի հիմնադիրը Երևանի պետական համալսարանն է, լույս է տեսնում տարեկան առնվազն 2 անգամ (2020 թվականից՝ տարեկան 4 անգամ):

Journal or Publication Title:

Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах

Date of publication:

2022

Number:

2 (13)

ISSN:

2579-2652 ; e-2738-2672

Official URL:

www.artsakhlib.am

Additional Information:

Tarvedian Satenik, Тарвердян Сатеник

Other title:

The Recovery Attempts of the So-Called «Red Kurdistan» 1988-1992 ; Попытки восстановления так называемого «Красного Курдистана» 1988-1992

Abstract:

Սույն հոդվածի նպատակն է լուսաբանել 1988-1992թթ․ ընկած ժամանակահատվածում այսպես կոչված «Կարմիր Քրդստանի» վերականգման փորձերը։ Սա Հայաստանի ու Արցախի համար ուսումնասիրման արժանի մի թեմա է, քանզի խոսքը գնում է Արցախի տարածքում Բերձոր կենտրոնով 1992թ․ –ին քրդական ինքնավարություն հռչակելու մասին։ Հոդվածում ներկայացված են Հարավային Կովկասում ԽՍՀՄ քուրդ գործիչների կողմից իրականացված միջոցառումները, որոնք ուղղված էին քրդական ինքնավարության հռչակմանը։ Շարադրված է նաև հայերեն թարգմանությամբ «Կարմիր Քրդստանի» անկախության հռչակագրի տեքստը մասնակիորեն։ Հոդվածում ուշադրության է արժանացել «Կարմիր Քրդստանի» նախապատմությունը ևս․ 1923-1929թթ․ –ին ստեղծված Քրդստան երկրամասի վերաբերյալ առկա են պատմական փաստեր։ Աշխատանքում որոշակիորեն ներկայացված են զուգահեռաբար տեղի ունեցող իրադարձությունները Արցախում ու Ադրբեջանում։ Խնդիր է դրվել ներկայացնել քրդական ինքնավարության հաստատմանը միտված գործողությունները, դրանց նպաստող գործոններն ու հետևանքները։ Թեմայի վերաբերյալ ուսումնասիրությունները շատ չեն, ուստի մենք գերազանցապես փորձել ենք տեղեկություններ հավաքել իրադարձություններին մասնակցած անձանցից։ Նյութի հիմնական աղբյուր են հանդիսացել Ալեքսան Հակոբյանի հիշողությունները և «Յակբուն» քրդական համամիութենական ասոցիացիայի փոխնախագահ Վաքիլ Մուստաֆաևի «Կովկասյան Քրդստանի պատմություն» գիրքը։ Հոդվածում տեղ են գտել նաև եզդի շեյխ Բրո Հասանյանի հիշողությունները Արցախյան առաջին պատերազմի տարիներից։ Հետազոտության մեթոդաբանական հիմքը կազմում են դեպքերի ականատեսի և մասնակցի վկայությունները, հիշողությունները, պատմա- համեմատական և վերլուծական մեթոդները։
The purpose of this article is to highlight the attempts to restore the so-called "Red Kurdistan" in the period 1988-1992. This is a topic worth studying for Armenia and Artsakh, as it refers to the establishment of Kurdish autonomy with Berdzor center on the territory of Artsakh in 1992. The article presents the measures taken by the Kurds in parallel with the collapse of the USSR, which were aimed at establishing Kurdish autonomy. The text of the declaration of independence of "Red Kurdistan" in Armenian translation is partially presented. The article draws attention to the prehistory of “Red Kurdistan”. The historical facts referring to the Kurdistan county, created in 1923-1929 are also presented. The work presents the parallel events taking place in Artsakh and Azerbaijan. The task is to study actions aimed at the establishment of Kurdish autonomy, the contributing factors and consequences. There is not much research on the subject, so we have mostly tried to gather information from the people who took part in the events. The main sources of the study were A. Hakobyan's memories and the book “History of Caucasian Kurdistan” by V. Mustafaev. The research methodology is based on the witness and participant testimonies, memories, historical-comparative and analytical methods. As a result of the study, the conclusion is drawn that although Kurdish autonomy was not established on the territory of Artsakh, it became an occasion for Azerbaijan to create narratives on Armenian-Kurdish relations.
Целью данной статьи является освещение попыток восстановления так называемого «Красного Курдистана» в период 1988-1992 гг. Это тема актуальна для изучения как в Армении, так и в Арцахе, так как речь идет об установлении курдской автономии в Бердзорском центре на территории Арцаха в 1992 году. В статье представлены меры, предпринятые курдскими деятелями СССР на Южном Кавказе для провозглашения курдской автономии. Частично представлен текст декларации независимости «Красного Курдистана» в армянском переводе. В статье обращается внимание на предысторию «Красного Курдистана», есть исторические факты о Курдистанском уезде, созданном в 1923-1929гг. В работе представлены события, происходящие в Арцахе и Азербайджане. Задача исследования состоит в том, чтобы представить действия, направленные на создание курдской автономии. На эту тему существует очень мало исследований, поэтому мы в большей степени старались собирать информацию от людей, принимавших участие в описанных событиях. Основным источником материала послужили воспоминания А. Акопяна, книга В. Мустафаева «История Кавказского Курдистана». Методология исследования основана на показаниях и воспоминаниях свидетелей и участников, историко-сравнительном и аналитическом методах. Проводя исследование, мы пришли к выводу, что хотя курдская автономия не была создана на территории Арцаха, это стало поводом для Азербайджана создавать нарративы об армяно-курдских отношениях.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

«ԱՐՑԱԽ» հրատ.

Format:

pdf

Extent:

էջ 248-263

Identifier:

oai:arar.sci.am:325420

Language:

hy