Publication Details:

«Բանբեր հայագիտության» միջազգային գիտական հանդեսը լույս է տեսնում 2013 թվականից։

Journal or Publication Title:

Բանբեր հայագիտության = Вестник Арменоведения = Review of Armenian studies

Date of publication:

2019

Number:

1

ISSN:

1829-4073

Official URL:

Additional Information:

Арутюнян А., Հարությունյան Ա.

Other title:

Հայաստանի առաջին հանրապետության ստեղծման թուրքական ծրագիրը և 1918 թ. մայիսյան հերոսամարտերը։ Турецкий план создания первой республики Армения и героические майские битвы 1918 года.

Contributor(s):

Գլխավոր խմբագիր՝ Պ. Ա. Չոբանյան (2013-2017) ; Ա. Խառատյան (2017-)

Coverage:

32-47

Abstract:

1914 թ. հուլիս-օգոստոսին Էրզրումում հրավիրված Հ.Յ. դաշնակցության 8-րդ ընդհանուր ժողովի ժամանակ իթթիհատականներն այդ կուսակցությանը խոստանում էին Կովկասը նվաճելու դեպքում հայերին հանձնել Կարսի և Երևանի նահանգները, Գանձակի նահանգի հայաբնակ մասը, Վանը, Բիթլիսը, Էրզրումի նահանգի մի մասը և այդ տարածքներից կազմել ինքնավար Հա- յաստան՝ Օսմանյան պետության հովանու ներքո: 1918 թ. Բաթումի սկսված բանակցություններում թուրքական պատվիրակությունը Հայաստանի անկախության խնդիրն քննարկում էր միայն Արարատյան Հայաստանի՝ Էջմիածնի և Նոր Բայազետի միջև ընկած շրջանում: Թուրքական ծրագրի հիմնական նպատակն էր իր և Ռուսաստանի միջև Կովկասում բուֆերային գոտի ստեղծելու համար ունենալ իրեն հնազանդ Հայաստանի, Վրաստանի, Ադրբեջանի, և Հյուսիսային Կովկասի հանրապետությունները: 1918 թ. մայիսի 24-ին և 25-ին, երբ Սարդարապատում պարտված թուքերը պատրաստվում էին փախուստի, Բաթումում թուրքական պատվիրակությունը մայիսի 26-ի երեկոյան Անդրկովկասյան Սեյմի պատվիրակությանը հանձնեց իր վերջնագիրը՝ պահանջելով 72 ժամվա ընթացքում ընդունել սահմանների վերաբերյալ իրենց առաջարկը: Երբ հայ աշխարհազորայինները պատրաստվում էին ազատագրել Ալեքսանդրապոլը և մտնել Կարսի մարզ, իսկ Անդրանիկը Ջուլֆայի վրայով շարժվելու էր դեպի Պարսկաստան և Վան, գեներալ Մ. Սիլիկյանին հետ կանգնեցրեց Թիֆլիսի Հայոց ազգային խորհրդի՝ մայիսի 28-ի զինադադարի կոչը: На созванном в Эрзеруме в июле-августе 1914 г. Общем собрании Армянской Революционной партии Дашнакцутюн иттихадисты, в случае завоевания Кавказа, обещали дашнакам передать армянам Карсскую и Ереванскую губернии, населенную армянами часть Гандзакской губернии, а также некоторую часть Ванской, Битлисской, Эрзерумской губерний и на основе этих территорий создать автономную Армению под покровительством Османской империи. На батумских переговорах 1918 г. вопрос независимости Армении турецкая делегация обсуждала лишь в пределах Араратской Армении – в районе между Эчмиадзином и Новым Баязетом. Основной целью турецкого плана было следующее: для создания буферной зоны на Кавказе между Турцией и Россией иметь находящиеся в зоне влияния Турции республики – Армению, Грузию, Азербайджан и Северный Кавказ. 24-го и 25-го мая 1918 г., когда потерпевшие поражение в Сардарапатской битве турки обратились в бегство, в Батуме турецкая делегация 26-го мая, вечером, предъявила делегации Закавказского сейма ультиматум, согласно которому в течение 72 часов Сейм должен был принять предложение турок относительно границ. Армянские ополченцы собирались освободить Александрополь и вступить в Карсскую область, а генерал Андраник через Джульфу должен был двинуться в направлении Персии и Вана, однако генерала М. Силикяна остановило воззвание Тифлисского Армянского национального совета от 28-го мая о перемирии.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ հրատ.

Date created:

2019-05-05

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:94056

Call number:

АЖ 717

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան