Publication Details:

«Բանբեր հայագիտության» միջազգային գիտական հանդեսը լույս է տեսնում 2013 թվականից։

Journal or Publication Title:

Բանբեր հայագիտության = Вестник Арменоведения = Review of Armenian studies

Date of publication:

2023

Number:

3 (33)

ISSN:

e-2953-8173

Official URL:

Additional Information:

Խեմչյան Է., Хемчян Э.

Other title:

Մոկսը և մոկաց ավանդությունները Հովսեփ Օրբելու հետազոտություններում ; Мокс и предания Мокса в исследованиях Иосифа Орбели

Contributor(s):

Գլխավոր խմբագիր՝ Պ. Ա. Չոբանյան (2013-2017) ; Ա. Խառատյան (2017-)

Coverage:

152-164

Abstract:

1911–1912 թթ. Մոկսում շրջագայությունների ընթացքում Հ. Օրբելին, ի թիվս բանահյուսական բազմաժանր նյութերի, լսել է նաև բազմաթիվ ստուգաբանական, վարքաբանական, բացատրական ավանդություններ։ Մոկսից վերադառնալուց հետո իր ուղեգրությունները շարադրելիս Օրբելին անդրադարձել է այդ ավանդություններին։ Նա փորձել է հիշողությամբ վերականգնել տարածաշրջանի ամենահանրահայտ վայրերի՝ Փութկու սուրբ Գևորգ սրբավայրի, Կարմիր կամրջի, Մոկաց ջուր (ճուչ գետ) ակունքի, Սուրբ Ամենափրկչի կառուցման ավանդությունները։ Համադրվել են համահայկական նշանակություն ունեցող Փութկու սուրբ Գևորգ սրբավայրի կառուցման և անվանադրման մասին հայկական և քրդական ավանդությունները, որոնք տարբերվում են միմյանցից։ Քրդական պատումում սրբավայրի կառուցումը քրդերը վերագրում են իրենց, իսկ սուրբ Գևորգի շիրիմը պաշտում են որպես քուրդ ՄիրՀասանի գերեզման։ Օրբելու ուղեգրությունների քննությունը ցույց է տալիս, որ նրա հաղորդած ավանդություններն ու տեղեկատվությունն ունեն գիտաճանաչողական բացառիկ արժեք։
Во время научной экспедиции в Мокс в 1911–1912 гг. Иосифом Орбели в числе разножанровых фольклорных материалов были собраны также многочисленные этимологические, житийные и объяснительные предания. По возвращении из Мокса, И. Орбели в своих путевых заметках коснулся также темы преданий, в частности, преданий о святынях Путки св. Геворка, Красного моста, истока Мукац джур (река Мокс), о строительстве монастыря Св. Всеспасителя. Сопоставление армянских и курдских преданий о строительстве и названии святыни Путки св. Геворка выявляет множество отличий. В курдском варианте строительство святыни приписано курдам, и эта гробница почитается как могила МирХасана. Исследование путевых заметок Орбели показывает, что передающиеся из поколения в поколение предания являют собой огромную научнопознавательную ценность.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ.

Format:

pdf

Identifier:

click here to follow the link ; oai:arar.sci.am:367627

Call number:

АЖ 717

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան