Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Հայագիտական ընթերցումներ. Գիտական հոդվածների ժողովածու=Арменоведческие чтения. Сборник научных трудов=Armenological readings. Collection of scientific articles

Հրապարակման ամսաթիւ:

2025

Հատոր:

1

ISSN:

e-3045-3038

Լրացուցիչ տեղեկութիւն:

Бояджян Артaшес, Boyajyan Artashes

Այլ վերնագիր:

Этнодемографические процессы в Карсской области в Александропольском и Ахалкалакском уездах в 1886–1916 гг ; Ethno-Demographical Processes in the Provinces of Alexandrapoland Akhalkalak In Kars Region 1886-19

Համատեղ հեղինակները:

ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն

Ծածկոյթ:

75-92

Ամփոփում:

XIX դարի վերջին և XX դարի սկզբին Կարսի մարզում, ինչպես նաև Ալեքսանդրապոլի և Ախալքալակի գավառներում արձանագրվել են էթնոժողովրդագրական նշանակալի փոփոխություններ։ Դրանք պայմանավորված էին առաջին հերթին, ցարական կառավարության վարած ժողովրդագրական և սոցիալ-տնտեսական քաղաքականությամբ, որի նպատակն էր կայսրության հարավային սահմանների ամրապնդումը՝ տարածաշրջանը բնակեցնելով իրեն հավատարիմ ազգություններով։ Սույն ուսումնասիրության նպատակն է քննության առնել իրար սահմանակից հայաշատ Ալեքսանդրապոլի և Ախալքալակի գավառների, ինչպես նաև Կարսի մարզի էթնոժողովրդագրական գործընթացները։ Մեր խնդիրն է ներկայացնել բնակչության ազգային և կրոնական կազմի փոփոխությունները, դրանց պատճառներն ու հետևանքները, ինչպես նաև պարզաբանել էթնոսների հարաբերակցությունը, սեռատարիքային կառուցվածքը, բնական վերարտադրության, ուրբանիզացիայի և միգրացիայի գործընթացները։ Այս ուսումնասիրությունը հնարավորություն է տալիս գնահատել էթնոժողովրդագրական փոփոխությունների և տնտեսական զարգացման փոխադարձ կապը։ Ներկայացվել են վարչատարածքային միավորների սահմաններն ու բաժանումը։ Վերը նշված վարչատարածքային միավորների 1886–1916 թթ. էթնոժողովրդագրական գործընթացների ուսումնասիրությունը կարևոր է ոչ միայն տարածաշրջանի պատմության ուսումնասիրության, այլև ժամանակակից էթնիկական գործընթացների զարգացման վերլուծության տեսանկյունից։ Ուսումնասիրության նորույթը պայմանավորված է միջառարկա յական մոտեցմամբ, որը համադրում է ժողովրդագրության, պատմության, ազգագրության և բնակչության աշխարհագրության մեթոդները։ Այս համադրված մոտեցումը հնարավորություն է տալիս բացահայտելու, թե ինչ ազդեցություն ունեցան էթնոժողովրդագրական գործըն թացները տարածաշրջանի էթնիկական քարտեզի փոփոխության վրա։
At the end of the 19th and beginning of the 20th centuries, certain ethno-demographic changes were observed in the Kars region, the provinces of Alexandrapol and Akhalkalaki, which was primarily due to the demographic and socio-economic policy pursued by the tsarist government, aiming to strengthen the southern borders of the empire by populating it with loyal nationalities. This article aims to examine the ethnodemographic processes of the bordering Armenian provinces of Alexandrapol and Akhal-Kale and the Kars region. Within the framework of the study, we have set ourselves the task of presenting the changes in the national and religious composition of the population, their motivations and consequences, and clarifying the nature of ethnic groups, sex-age composition, natural reproduction, urbanization and migration processes. The research makes it possible to assess the relationship between ethnodemographic processes and economic development. We have attached importance to the presentation of the borders and division of administrative-territorial units. The study of the presented administrative-territorial units, ethnodemographic processes in 1886–1916 is relevant both for the study of the history of the region and for the analysis of the evolution of modern ethnic processes. The novelty of the study lies in the interdisciplinary approach that combines demography, history, ethnography, and population geography. It provides an opportunity to understand the impact of ethnodemographic processes on the change in the ethnic map.
В конце XIX начале XX веков в Карской области, Александропольской и Ахалкалакской уездах наблюдались определенные этнодемографические изменения, что было обусловлено , прежде всего, демографической и социально экономической политикой царского правительства, направленной на укрепление южных границ империи путем заселения ее лояльными национальностями. Целью данной статьи является рассмотрение этнодемографических процессов в приграничных армянских Александропольской и Ахалкалакской провинциях, а также в Карской области. В рамках исследования мы поставили перед собой задачу представить изменения в национальном и религиозном составе населения, их мотивы и последствия , а также выяснить характер этнических групп, половозрастной состав, естественное воспроизводство, урбанизацию и миграционные процессы. Исследование позволяет оценить взаимосвязь этнодемографических процессов и экономического развития․ Мы уделили особое внимание представлению границ и деления административно территориальных единиц. Изучение представленных административно территориальных единиц и этнодемографических про цессов в 1886 1916 гг. актуально как для изучения истории региона, так и для анализа эволюции современных этнических процессов. Новизна исследования заключается в междисциплинарном подходе , объединяющем демографию, историю , этнографию и географию населения. Это позволяет понять влияние этнодемографических процессов на изменение этнической карты.

Հրատարակիչ:

Գյումրի

Ձեւաչափ:

pdf

Նոյնացուցիչ:

կապին հետեւելուն համար սեղմէ հոս ; oai:arar.sci.am:423000

Գլխաւոր նշումը:

«Ազգագրական- բանագիտական ընթերցումներ» հանրապետական 5-րդ գիտաժողովի նյութեր

Թուայնացում:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան