Publication Details:

«Լրաբեր հասարակական գիտությունների» քառամսյա, բազմալեզու, միջմասնագիտական, գրախոսվող հանդեսը ՀՀ ԳԱԱ հասարակական գիտությունները և հայագիտությունը ներկայացնող հնագույն (հիմնադրվել է 1940 թ.) պարբերականն է, որի էջերում աճել և հասունացել են հայագետների և հասարակագետների բազմաթիվ սերունդներ: 1940-1943 թթ. այն հրատարակվել է որպես ԽՍՀՄ ԳԱ նախագահության հայկական մասնաճյուղի՝ Արմֆանի հասարակական և բնական գիտությունների «Տեղեկագիր», 1943-1965 թթ.՝ Հայաստանի ԳԱ-ի «Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների»: 1966 թ. ամսագիրը վերանվանվել է «Լրաբեր հասարակական գիտությունների»: 1940-1947 թթ. լույս է տեսել անկանոն պարբերականությամբ՝ 1948-1990 թթ. եղել է ամսագիր. 1991 թ.` երկամսյա, 1992-1995 թթ.` եռամսյա հանդես: 1996-ից առ այսօր այն հրատարակվում է քառամսյա պարբերականությամբ: Տարբեր ժամանակներում «Լրաբերի» գլխավոր խմբագիրներ են եղել անվանի գիտնականներ Հ. Օրբելին (հիմնադիր), Ս. Կարապետյանը, Հ. Բատիկյանը, Խ. Մոմջյանը, Մ. Ներսիսյանը, Ա. Հովհաննիսյանը, Ծ. Աղայանը, Գ. Ստեփանյանը, Հ. Ասլանյանը, Գ. Աբովը, Հ. Ինճիկյանը, Վ. Միքայելյանը, Ա. Խառատյանը: 2017 թ. վերջից սկսած՝ հանդեսի գլխավոր խմբագիրն է Պ. Ավետիսյանը:

Journal or Publication Title:

Լրաբեր հասարակական գիտությունների=Herald of the Social Sciences=Вестник общественных наук

Date of publication:

2024

Number:

2

ISSN:

0320-8117 ; e-2953-8297

Official URL:

Additional Information:

Мартиросян Арташес, Martirosyan Artashes

Other title:

Мифологическое происхождение лексемы «Демон» и развитие семантической структуры в армянском языке ; Mythological Origin of the Lexeme "Demon" and Development of Semantic Structure in the Armenian Language

Contributor(s):

Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017) ; Պ․ Ավետիսյան (2017-)

Coverage:

242-257

Abstract:

Դև բառույթը պատկանում է բառույթների այն դասին, որոնց իմաստային կառուցվածքը բառի ինքնության տեսակետից զգալի փոփոխություններ է կրել հինհայերենյան շրջանից ի վեր, սակայն պահպանել է այդ ժամանակաշրջանի հոգևոր-կրոնական համապարփակ նշանակությունը։ Բառույթի հինհայերենյան և արդի շրջանների հոմանիշային շարքերի համեմատությամբ դիտվել է նրա իմաստային կառուցվածքում բառաիմաստային տարբերակների քանակական աճ, որը, պայմանավորված մարդու ճանաչողական գործունեության պատմական ընթացքով՝ ընդհանրացման և մասնավորեցման մտածական գործընթացներով, հանգեցրել է որակական աճի մի դեպքում փոխաբերության, մեկ այլ դեպքում գործաբանական բաղադրիչի փոփոխության ճանապարհով, երբ բառիմաստի դրական երանգավորումից անցում է կատարվում դեպի բացասականը և հակառակը՝ բացասականից՝ դրական կամ չեզոք՝ պահպանելով կամ փոփոխելով հիմնանշանակային բաղադրիչը՝ գերիմաստույթը՝ չար կամ բարի ոգի: Քննությամբ փաստվում է լեզվի զարգացման այն անշրջելի օրինաչափությունը, որ բառային աշխարհը միշտ ձգտում է համապատասխանել հասկացական աշխարհին՝ առավելապես հին բառերին նոր իմաստներ հաղորդելու ճանապարհով:
Лексема демон относится к классу лексем, семантическая структура которых с точки зрения идентичности слова претерпела значительные изменения начиная с древнеармянского периода, сохранив при этом свое изначальное всеобъемлющее духовно-религиозное значение. Сравнение синонимического ряда лексемы древнеармянских и современных периодов выявляет количественное увеличение лексических вариантов в егօ се-мантической структуре, обусловленное историческим ходом познавательной деятельности человека, процессами обобщения и детализации, приведшими к качественному росту, в одном случае через метафору, в другом – через изменение прагматической составляющей, когда происходит переход от положительной окраски значения слова к отрицательной и наоборот, от отрицательной к положительной или нейтральной, с сохранением или изменением ключевого компонента – архисемы – злого или доброго духа. Исследование подтверждает нашу гипотезу о необратимой закономерности развития языка, согласно которой лексический мир всегда стремится соответствовать понятийному миру, особенно посредством придания новых значений старым словам.
The lexeme demon belongs to a class of lexemes, the semantic structure of which, in terms of the identity of the word, has undergone significant changes since the ancient Arme-nian period, while retaining its original comprehensive spiritual and religious meaning. A comparison of the synonymic series of the lexeme of ancient Armenian and modern periods reveals a quantitative increase in lexical variants in its semantic structure, due to the histori-cal course of human cognitive activity, the processes of generalization and detailing, which led to qualitative growth, in one case through metaphor, in the other through a change in the pragmatic component, when there is a transition from a positive coloring the meaning of a word to negative and vice versa, from negative to positive or neutral, with the preservation or change of the key component – archisems are of an evil or good spirit. The study confirms our hypothesis about an irreversible pattern of language development, according to which the lexical world always strives to correspond to the conceptual world, especially by giving new meanings to old words.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ

Format:

pdf

Identifier:

click here to follow the link ; oai:arar.sci.am:377514

Call number:

АЖ 410

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան