Publication Details:

Հանդեսը լույս է տեսնում տարին երկու անգամ:

Journal or Publication Title:

Արցախի պետական համալսարանի գիտական տեղեկագիր. Հասարակական և բնական գիտություններ=Ученые записки Арцахского государственного университета: Социальные и естественные науки=Artsakh state university's Proceedings: Social and natural sciences

Date of publication:

2022

Volume:

2

ISSN:

1829-4383

Official URL:

Additional Information:

Кумунц М․, Kumunts M․

Other title:

Изучение нескольких диалектных слов ссуффиксом -ти и -ди ; Study Of Several Dialect Words With Suffix -Ti || -Di

Corporate Creators:

Արցախի պետական համալսարան

Contributor(s):

Գլխավոր խմբ.՝ Վալերի Ավանեսյան

Coverage:

32-42

Abstract:

Սյունիք-Արցախ բարբառային տարածքի բառապաշարը բավականին հարուստ է և հիմնականում արտացոլում է ընդհանուր հայերենի բառային կազմը։ Սակայն կան բառեր, որոնք ծագմամբ հին են և հանդիպում են այս տարածքի բարբառներում, խոսվածքներում։ Այդ բառերից են բուլդի, շըլդի, ղըլդի, որոնցում, կարծում ենք, -դի-ն ածանց է: Հավանական է, որ բուլ-ը հնդեվրոպական *kwol - արմատի հունական πόλος «շրջանաձև շարժում» ձևից անցած հին փոխառություն է, որ պահպանվել է բարբառային տարածքում: Եթե *kwol- > հօլ անցման հնչյունական տեղաշարժերը այս ձևակերպմամբ հասկանալի են դառնում, ապա հարց է մնում նույն հիմքից սերող հոլ-բուլ հիմքերի հ > բ փոփոխությունը: Կարծում ենք՝ այստեղ գործ ունենք ոչ թե ընդհանուրհայերենյան հնչյունափոխական երևույթի հետ, որովհետև բառը առկա է արևելյան բարբառային տարածքներում, այլ բարբառային: Այստեղից պարզ է դառնում, որ բուլ արմատը անմիջական չի բխում հ.-ե. ձևից, բայց և չի զատվում հոլ արմատի իմաստային և հնչյունական համապատասխանությունից։
Лексика Сюникско-Арцахского диалектного ареала достаточно богата и в основном отражает лексику армянского языка в целом. Но есть слова которые являются старыми по происхождению и встречаются в диалектах и разговорных выражениях этой области. Среди этих слов булди, плди, глди (բուլդի, շըլդի, ղըլդի), в которых, как нам кажется, -ди (-դի) является суффиксом. Вероятно, что бул (“բուլ”) – это старое заимствование от индоевропейского корня *kwol- греческого πόλος «круговое движение», которое сохранилось в диалектной области. Если фонетические сдвиги перехода *kwol- > хол (հօլ) становятся понятными с этой формулировкой, тогда остается вопрос о замене хол-бул (խոլ-բուլ) корней из той же базы х > б (հ > բ). Нам кажется, что здесь мы имеем дело не с общеармянским фонетическим явлением, поскольку слово существует в восточных диалектных ареалах, а с диалектом. Отсюда становится ясно, что корень бул (բուլ) не происходит непосредственно от индоевропейской формы, но и не отделяется от семантического и фонетического соответствия всего корня․
The dialectic area of Syunik-Artsakh vocabulary is quite rich and mainly reflects the word structure of general Armenian. However, there are words that have ancient origins and are mostly found in the dialects and speeches in this area. Among these words are buldi, shldi, ghldi (բուլդի, շըլդի, ղըլդի) in which we think “-di” (-դի) is a suffix. It is possible that “bul” (“բուլ”) is an old loanword from the Indo- European root *kwol - Greek πόλος "circular motion" that survived in the dialect area. If the phonetic shifts of *kwol- > hol (հօլ) transition become understandable with this wording, then the change h > b (հ > բ) remains a question. We think that here we have a deal not with a common Armenian phonetic phenomenon, but with dialect, because the word exists in eastern dialect areas. From this it becomes clear that the root “bul” ("բուլ") does not directly derive from h.-e. form, but does not differ from the semantic and phonetic correspondence of the root “hol” («հոլ»). The root “shil” («շիլ») from dialect also has the suffix “-di” («-դի»): shl-di (շիլ-դի) «1. grooked, 2. having crooked eye», the prototype of which is *skhel- || *skel-.

Place of publishing:

Ստեփանակերտ

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:359854

Digitization:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան

Location of original object:

Արցախի պետական համալսարան