Publication Details:

«Լրաբեր հասարակական գիտությունների» քառամսյա, բազմալեզու, միջմասնագիտական, գրախոսվող հանդեսը ՀՀ ԳԱԱ հասարակական գիտությունները և հայագիտությունը ներկայացնող հնագույն (հիմնադրվել է 1940 թ.) պարբերականն է, որի էջերում աճել և հասունացել են հայագետների և հասարակագետների բազմաթիվ սերունդներ: 1940-1943 թթ. այն հրատարակվել է որպես ԽՍՀՄ ԳԱ նախագահության հայկական մասնաճյուղի՝ Արմֆանի հասարակական և բնական գիտությունների «Տեղեկագիր», 1943-1965 թթ.՝ Հայաստանի ԳԱ-ի «Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների»: 1966 թ. ամսագիրը վերանվանվել է «Լրաբեր հասարակական գիտությունների»: 1940-1947 թթ. լույս է տեսել անկանոն պարբերականությամբ՝ 1948-1990 թթ. եղել է ամսագիր. 1991 թ.` երկամսյա, 1992-1995 թթ.` եռամսյա հանդես: 1996-ից առ այսօր այն հրատարակվում է քառամսյա պարբերականությամբ: Տարբեր ժամանակներում «Լրաբերի» գլխավոր խմբագիրներ են եղել անվանի գիտնականներ Հ. Օրբելին (հիմնադիր), Ս. Կարապետյանը, Հ. Բատիկյանը, Խ. Մոմջյանը, Մ. Ներսիսյանը, Ա. Հովհաննիսյանը, Ծ. Աղայանը, Գ. Ստեփանյանը, Հ. Ասլանյանը, Գ. Աբովը, Հ. Ինճիկյանը, Վ. Միքայելյանը, Ա. Խառատյանը: 2017 թ. վերջից սկսած՝ հանդեսի գլխավոր խմբագիրն է Պ. Ավետիսյանը:

Journal or Publication Title:

Լրաբեր հասարակական գիտությունների=Herald of the Social Sciences=Вестник общественных наук

Date of publication:

2022

Number:

3

ISSN:

0320-8117

Official URL:

Additional Information:

Մախմուրյան Գայանե, Makhmourian Gayane

Other title:

Օսմանյան կառավարության՝ 1918 թ. Բաթումի պայմանագրից հրաժարվելու մասին ; On the Repudiation of the Treaty of Batum, Signed in 1918, by the Ottoman Government

Corporate Creators:

Институт истории НАН РА

Contributor(s):

Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017)

Coverage:

9-26

Abstract:

1918 թ. հունիսի 4-ին Օսմանյան կայսրությունը Հայաստանի Հանրապետությանը պարտադրեց Բաթումի պայմանագրի ծանր լուծը։ Դրանով նա դրժեց իր պարտավորությունները Քառյակ դաշինքի մյուս անդամների նկատմամբ և արժանացավ Գերմանիայի կատաղի դիմադրությանը, որին եռանդով սատարում էին Ավստրո-Հունգարիան ու Բուլղարիան։ ՀՀ պատվիրակությունը հաշվենկատ բանակցություններ էր վարում Կ. Պոլսում (18.06–1.11.1918), Բեռլինում (22.04–15.11.1918) ու Վիեննայում (4-16.09.1918)՝ անհրաժեշտ փաստաթղթեր տրամադրելով օտար դիվանագետներին և նպաստելով տխրահռչակ տեքստի չկայացմանը։ Հաջողությունը ձեռք է բերվել՝ ա) գործընկերների համախմբված ճնշման, բ) օգոստոսի 27-ին ՌԽԴՍՀ-ի և Գերմանիայի միջև հավելյալ պայմանագրի ստորագրման ու նրա կողմից Բրեստի պայմանագիրը չեղարկվելու մասին սեպտեմբերի 20-ի հայտագրի, ինչպես նաև գ) Ա. Ջամալյանի, Գ. Մելիք-Ղարագյոզյանի, Լ. Նազարյանցի, դոկտ. Ջ. Գրինֆիլդի, Ա. Ահարոնյանի, Ա. Խատիսյանի, Մ. Պապաջանյանի, Գ. Ղորղանյանի, Հ. Օհանջանյանի և Ա. Զուրաբյանի գործունեության հետևանքով։ Կատարված տքնաջան ու հետևողական աշխատանքի շնորհիվ 1918 թ. հոկտեմբերի 25-ին Օսմանյան կայսրության արտգործնախարար Մեհմեդ Նաբի բեյը տեղեկացրեց ՀՀ պատվիրակության նախագահին ու վերջինիս միջոցով՝ վարչապետ Հ. Քաջազնունուն, որ իր կառավարությունը որոշեց անշեղորեն հետևել Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագրի դրույթներին և թուրքական բանակը հետ քաշել մինչև այդ փաստաթղթով նշված սահմանագիծը։ Ընդ որում, նշվեց, որ խոսքը հատկապես Կարսի, Բաթումի և Արդահանի շրջանների մասին է։ Ն.թ. հոկտեմբերի 29-ին մեծ վեզիր Ահմեդ Իզզեթը հաստատեց իր նախարարի հաղորդագրությունը։ Մուդրոսի զինադադարից հետո, նոյեմբերի 2-ին Թիֆլիսում գործող օսմանյան առաքելության պետ Աբդուլ Քերիմը հաստատեց, որ իր կառավարության հրամանը այլևս վերաբերում է 1914 թ. ռուս-թուրքական սահմանին։
Навязав 4 июня 1918 г. Республике Армения Батумский договор, Османская империя нарушила ее обязательства перед другими членами Четверного союза, чем вызвала жесткое противодействие Германии, поддержанное Австро-Венгрией и Болгарией. Делегация РА в Константинополе (18.06–1.11.1918), Берлине (22.04-15.11.1918) и Вене (4-16.09.1918) провела ряд скоординированных переговоров, обеспечивая дипломатов этих стран нужной документацией и способствуя отмене пресловутого текста. В результате а) давления партнеров, а также б) действий РСФСР по подписанию 27 августа дополнительного договора с Германией и ее ноты от 20 сентября об отмене брестского текста, в) вместе с упорной работой А. Джамаляна, Г. Мелик-Карагезяна, Л. Назарянца, д-ра Дж. Гринфилда, А. Агароняна, А. Хатисяна, М. Пападжаняна, Г. Корганяна, А. Оганджаняна и А. Зурабяна 25 октября 1918 г. министр иностранных дел Османской империи Мехмед Набибей известил главу делегации РА и посредством последнего премьер-министра О. Качазнуни, что его правительство решило неукоснительно придерживаться положений Брест-Литовского договора и отвести турецкую армию к границе, установленной данным документом. При этом было отмечено, что речь идет именно о Карсском, Батумском и Ардаганском округах. 29 октября великий визирь Ахмед Иззет подтвердил сообщение своего министра. После Мудросского перемирия, 2 ноября глава османской миссии в Тифлисе Абдул-Керим уточнил, что приказ его правительства отныне предусматривает признание русско-турецкой границы 1914 г.
On June 4, 1918, the Ottoman Empire imposed the Treaty of Batum upon the Republic of Armenia. By doing so, it broke its commitments towards the other Central Powers. This triggered a fierce resistance of Germany, readily assisted by Austria-Hungary and Bulgaria. The Delegation of the Republic of Armenia conducted well coordinated negotiations in Constantinople (from 18.06 till 1.11.1918), Berlin (22.04-15.11.1918) and Vienna (4-16.09.1918). The Armenian Delegation provided diplomatic staff of the above mentioned Powers with relevant documentation, thus, contributing to the eventual repudiation of the ill starred text. This positive result was reached owing to following factors: a) the aforementioned partners’ resistance, b) the Soviet Russia’s initiatives which resulted in the Russian-German Supplementary Treaty, signed on August 27 combined with its note on the repudiation of the Brest clauses, dated September 20; c) determined and arduous efforts made by A. Jamalian, G. Melik Gharagezian, L. Nazariantz, Dr.J. Greenfield, A. Aharonian, A. Khatisian, M. Papajanian, G. Korganian, H. Ohanjanian and A. Zourabian. As an outcome of their aggregated impact, on October 25, 1918, the Ottoman minister of foreign affairs Mehmed Nabi Bey informed the head of the Armenian delegation and consequently the Prime Minister H. Kajaznuni that his government had decided to follow strictly the clauses of the Treaty of Brest Litovsk and to withdraw its army to the frontier line, shaped by the given document. It was also stated that the Government meant the Kars, Batum and Ardahan districts precisely. On October 29, the Grand Vizier, Ahmed Izzet Pasha had confirmed the communique of his Minister. After the Armistice of Mudros, on November 2 the head of the Ottoman mission in Tiflis Abdul Kerim further specified, that the instruction of his Government henceforth applied to the Russian-Turkish border of 1914.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ

Format:

pdf

Identifier:

click here to follow the link ; oai:arar.sci.am:340348

Call number:

АЖ 410

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան