Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Հայագիտական ընթերցումներ. Գիտական հոդվածների ժողովածու=Арменоведческие чтения. Сборник научных трудов=Armenological readings. Collection of scientific articles

Հրապարակման ամսաթիվ:

2025

Հատոր:

1

ISSN:

e-3045-3038

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Асатрян Артак, Asatryan Artak

Այլ վերնագիր:

The Pomegranate on Late 19th–Early 20th Century Copperware: Iconography And Symbolism ; Гранат на медной посуде конца XIX – начала XX века: иконография и символика

Համատեղ հեղինակները:

ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն

Ծածկույթ:

23-46

Ամփոփում:

XIX–XX դարասկզբին պղնձե սպասքը հայ ավանդական կենցաղում ուներ ոչ միայն գործնական նշանակություն, այլև հանդես էր գալիս որպես գեղարվեստական ինքնարտահայտման միջոց։ Այդ շրջանի զարդանախշերից առանձնանում էր նռնանախշը, որն իր խորհրդով և գեղագիտական արժեքով զբաղեցրել է առանձնահատուկ տեղ։ Այն հաճախ զուգակցվում էր բուսական և կենդանական մոտիվների հետ, հատկապես թռչնանախշերի, ստեղծելով հարուստ և բազմաշերտ պատկերային հորինվածքներ։ Նուռը դարեր շարունակ հայ մշակույթում եղել է պտղաբերության, կյանքի, հարատևության և համայնքային համերաշխության խորհրդանիշ։ Անկախ թեմատիկ կամ կոմպոզիցիոն կառուցվածքից, նռնանախշը գրեթե միշտ պահպանել է նույն ոճավորումն ու խորհրդաբանությունը։ Սա վկայում է պատկերագրական կայունության և մշակութային ավանդույթի շարունակականության մասին։ Նռնանախշով պղնձե սպասքը ոչ միայն գեղագիտական արժեք է ներկայացրել, այլև եղել է մշակութային ինքնության կրող։ Այս փաստը վկայում է, որ XIX–XX դարասկզբին հայկական դեկորատիվ արվեստը շարունակել է զարգանալ՝ պահպանելով խորհրդային և սիմվոլիկ բովանդակության անփոփոխ հիմքերը։ Թեմային շրջանակում ուսումնասիրվել են XIX–XX դարասկզբի պղնձե սպասքի հավաքածուներ` պահպանված թանգարաններում և մասնավոր հավաքածուներում։ Կիրառվել են պատկերագրական, ոճաբանական և համեմատական վերլուծության մեթոդներ՝ լուսանկարային և արխիվային նյութերի համադրությամբ:
In the 19th and early 20th centuries, copper utensils had not only practical usage in Armenian traditional life, but also were means of artistic self-expression. Among the decorative motives of this period, the pomegranate pattern has a special place due to its symbolism and aesthetic value. It was often combined with plant and animal motifs, especially with images of birds, creating rich and multi-layered pictorial compositions. For centuries, the pomegranate has been a symbol of fertility, life, longevity and community solidarity in Armenian culture. Regardless of the thematic and compositional structure, the pomegranate pattern almost always retained its stylization and symbolism, which testifies the iconographic stability and continuity of the cultural tradition. Copper utensils with pomegranate pattern represented not only aesthetic value, but also served as a bearer of cultural identity. This fact indicates that in the 19th-early 20th centuries, Armenian decorative and applied art continued to develop, preserving the unchanging foundations of its symbolic and artistic content. In the paper were studied the collections of copper tableware of the 19th-early 20th centuries stored in museums and private collections. There were used the methods of iconographic, stylistic and comparative analysis with the use of photographic and archival materials.
В конце XIX – начале XX века медная посуда в ар мянском традиционном быту имела не только практическое назначение, но и служила средством художественного самовыражения. Среди орнаментов того времени особое место занимал гранатовый мотив, выделяющийся своей символикой и эстетической ценностью. Он часто сочетался с растительными и животными элементами, особенно с изображениями птиц, создавая богатые и многослойные композиции. На протяжении веков гранат в армянской культуре символизировал плодородие, жизнь, непрерывность и общинное единство. Независимо от тематики или композиционной структуры, гранатовый орнамент почти всегда сохранял неизменную стилизацию и символику. Это свидетельствует об устойчивости иконографии и преемственности культурных традиций. Медная посуда с гранатовым орнаментом представляла собой не только эстетическую ценность, но и являлась носителем культурной идентичности. Это подтверждает, что в конце XIX – начале XX века армянское декоративное искусство продолжало развиваться, сохраняя неизменные основы своего символического и художественного наследия. В рамках исследуемой темы были изучены коллекции медной посуды конца XIX – начала XX века, хранящиеся в музеях и частных собраниях. Применялись методы иконографического, стилистического и сравнительного анализа с использованием фотоматериалов и архивных источников.

Հրատարակիչ:

Գյումրի

Ձևաչափ:

pdf

Նույնացուցիչ:

սեղմիր այստեղ կապին հետևելու համար ; oai:arar.sci.am:422996

Գլխավոր նշում:

«Ազգագրական- բանագիտական ընթերցումներ» հանրապետական 5-րդ գիտաժողովի նյութեր

Թվայնացում:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան