Journal or Publication Title:

Լեզու և լեզվաբանություն= Язык и языкознание= Language and linguistics

Date of publication:

2025

Number:

1

ISSN:

1829-0183

Additional Information:

Margaryan L. G., Маркарян Л. Г.

Other title:

Ananalysis of the place names of Artsakh ending in the final sound - ի ; Исследование топонимов населенных пунктов Арцаха с финалным компонентом -ի

Corporate Creators:

ՀՀ ԳԱԱ Հ․ Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ

Contributor(s):

Գլխ․ խմբ․՝ Վազգեն Համբարձումյան (2003-)

Coverage:

63-79

Abstract:

Հոդվածում քննվում է -ի վերջնահնչյունի իմաստագործառական արժեքը Արցախի բնականուններում, որոնք դասակարգվում են երեք խմբի. 1. Բառակազմական –ի ձևույթ` հնչյունափոխությամբ: Այս խմբում ընդգրկված են բնականուններ, որոնց –ի վերջածանցը բարբառում ենթարկվում է հնչյունափոխության, օրինակ՝ Հացի/Հացէ, Հաղորտի/Հըղօրտէ, Քռասնի/ Քըռասնէ։ 2. Բառակազմական –ի ձևույթ` առանց հնչյունափոխության: Բնականուններ, որոնց ի վերջածանցը բարբառում չի հնչյունափոխվում։ Օրինակ՝ Գիշի, Ննգի, Շուշի։ 3. Արմատական կամ իմաստային չեզոք ձևեր: Այս խմբում ընդգրկված են բնականուններ, որոնց ի վերջնահնչյունը չունի բառակազմական արժեք։ Օրինակ՝ Եղցի (եկեղեցի բառի բարբառային տարբերակ), Ջիվանի (նոր բնակավայր՝ անվանված աշուղ Ջիվանու պատվին), Մշենի (-ենի ածանցի վերջնահնչյուն)։ Հատկանշվում է, որ ի-ով վերջավորվող տեղանունները հաճախ տեղակայված են աշխարհագրորեն մերձ տարածքներում, և ենթադրելի է, որ դրանք կարող են արտահայտել որոշակի տարածքային ամբողջականություն և ունենալ տեղագրական առանձնահատկություններ։ Նման տեղանուններ են Գիշին, Ննգին, Կաղարծին, Հաղորտին։ Ակնարկային ձևով տրվում է նաև Արցախի տեղանվանական համակարգի ի-ով վերջացող բնականունների զուգադրություն Հայաստանի Հանրապետության համանուն բնականուններին։
The article examines the semantic-functional value of the final sound –i in the oykonyms of Artsakh. In this article oykonyms ending in "-i" are classified into three groups: 1. Derivational morpheme "-i" with phonetic changes. This group includes names where the "-i" suffix undergoes phonetic transformations in dialects, such as Hatsi/Hats’e, Hagorti/Heghorte, Krasni/Krasne. 2. Derivational morpheme "-i" without phonetic changes. This group encompasses names where the "-i" remains unchanged in dialects. Examples include Gishi, Nngi, Shushi. 3. Root or semantically neutral forms. This category includes names where the "-i" lacks morphological value, such as Yeghtsi (a dialectal form of the word "church"), Jivani (a newly established settlement named after ashugh Jivani), and Msheni (the final sound of the suffix "-eni"). It is noted that oykonyms ending in "-i" are often located in geographically adjacent areas, suggesting they may reflect certain territorial integrity and topographic features. Examples include Gishi, Nngi, Kagharci and Hagorti. The article also briefly compares Artsakh’s toponymic system with similar names in the Republic of Armenia (RA).
В статье рассматривается семантико-функциональная значимость конечного звука –и в ойконимах Арцаха. В статье ойконимы с окончанием на «и» классифицируются на три группы: 1. Словообразовательная форма «и» с фонетическими изменениями. В эту группу входят имена, у которых суффикс «и» подвергается фонетическим изменениям в диалектах, например: Хаци/Хацэ, Агорти/Хыгортэ, Кырасни/Кыраснэ. 2. Словообра- зовательная форма «и» без фонетических изменений. В эту группу входят имена, в которых «и» не изменяется в диалектах. Например: Гиши, Ннги, Шуши. 3. Корневые или семантически нейтральные формы. Сюда относятся имена, в которых «и» не имеет словообразовательного значения. Например: Егци (диалектная форма слова «церковь»), Дживани (название населенного пункта в честь ашуга Дживана), Мшени (-ени — конечная буква суффикса). Отмечается, что ойконимы с окончанием на «и» часто находятся в географической близости, что может указывать на выражение определенной территориальной целостности и топографических особенностей. Примеры таких топонимов: Гиши, Ннги, Кагарци, Агорти. В статье также сравниваются топонимические системы Арцаха с аналогичными названиями в Республике Армения.

Place of publishing:

Երևան

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:406329

General note:

Հանդեսի հիմնադիրն է ՀՀ ԳԱԱ Հ. Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտը։ Լույս է տեսնում 2003 թ., տարին երկու անգամ։

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան