Հրապարակման մանրամասներ:

«Արցախի երիտասարդ գիտնականների և մասնագետների միավորում» (ԱԵԳՄՄ) հասարակական կազմակերպության «Գիտական Արցախ» պարբերականն ընդգրկված է ՀՀ ԲՈԿ-ի կողմից հաստատված «Ատենախոսությունների հիմնական արդյունքների և դրույթների հրատարակման համար ընդունելի գիտական հրատարակությունների» ցանկում: Պարբերականը, որի հիմնադիրը Երևանի պետական համալսարանն է, լույս է տեսնում տարեկան առնվազն 2 անգամ (2020 թվականից՝ տարեկան 4 անգամ):

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах

Հրապարակման ամսաթիվ:

2025

Համար:

1 (24)

ISSN:

e-2738-2672 ; 2579-2652

Պաշտոնական URL:

www.artsakhlib.am

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Soghomonyan Lusine, Согомонян Лусине

Այլ վերնագիր:

The Features of the Electoral System of the Republic of Armenia in the Post-Soviet Period ; Особенности формирования избирательной системы Республики Армения в постсоветский период

Ծածկույթ:

149-159

Ամփոփում:

Հոդվածի նպատակն է ներկայացնել, թե ինչպես է ձևավորվել Հայաստանի Հանրապետության ընտրական համակարգը Խորհրդային Միության փլուզումից հետո, վերջինիս կայացման գործընթացում ինչպիսի խնդիրներ են հանդիպել. քննարկվել են այն պարտադիր փուլերը, առանց որոնց չեն կարող կայանալ ընտրական գործընթացները։ Հետազոտության նպատակին հասնելու համար մեր առջև խնդիր ենք դրել պարզաբանելու և քննարկելու, թե ինչպիսի բարեփոխումներ են անհրաժեշտ ոլորտի զարգացման և կայունացման համար, ներկայացնելու, թե ինչպիսի մեխանիզմներ և գործիքակազմ են նպաստել ընտրական համակարգի զարգացմանը։ Ուսումնասիրության ընթացքում կիրառվել են համեմատական, պատմական, համակարգային և բիհևիորիստական մեթոդները: Հետազոտության շրջանակներում արված հիմնական եզրահանգումներն այն են, որ ընտրական բարեփոխումները, որոնք սկսվել են դեռևս 1990-ականներից, մի կողմից նպաստել են ընտրությունների ավելի ժողովրդավարական անցկացմանը, սակայն մյուս կողմից շարունակական խնդիրներ են առաջացրել ընտրողների արդար ներկայացվածության հարցում: Այդ իմաստով հարկ է նշել, որ ընտրական գործընթացներում 1990-ականներին բավականին մեծ էր խորհրդային տարիների ազդեցությունը, երբ ընտրողը գիտեր, որ իր ձայնը ոչ մի նշանակություն չունի ընտրության արդյունքների արձանագրման առումով: Այդպիսի մոտեցումները նկատելի են անգամ մեր ժամանակներում: Մյուս առանձնահատկությունը կարելի է համարել այն, որ ընտրողները հիմնականում առաջնորդվում էին ոչ թե ընտրվողների նախընտրական ծրագրերով, որոնք շատ նման էին իրար, այլ խարիզմատիկ լիդերների ազդեցությամբ: Նորամուծություն էր նաև եվրոպական կառույցների խորհրդատվական և մասնակցային գործունեությունը՝ դիտորդների կարգավիճակով: Հարկ է նաև նշել, որ առաջին համապետական ընտրություններից հետո նկատելի էր նաև ընտրակեղծիքների և ընտրողներին կաշառելու դրսևորումները, ինչպես նաև «թաղային հեղինակությունների» ներգրավումը ընտրական գործընթացներին: Գլխավոր եզրահանգումն այն է, որ բոլոր ընտրությունները տարբեր են միմյանցից, եթե անգամ վերջիններս անցկացվեն նույն ընտրացուցակներից կազմված կուսակցություններից և թեկնածուներից։ Հարկ է նշել, որ բարեփոխումների գործընթացը դեռ չի ավարտվել: Թե՛ նախագահական և թե՛ խորհրդարանական ընտրությունները ցուցաբերել են տարբեր դինամիկա՝ կախված քաղաքական ուժերի դիրքերի փոփոխություններից, հասարակության արժեհամակարգի, մշակութային-արժեքաբանական մի շարք գործոններով պայմանավորված։
The purpose of the article is to present how the electoral system of the Republic of Armenia was formed after the collapse of the Soviet Union, what challenges were encountered during its establishment, and to discuss the mandatory phases without which electoral processes cannot take place. To achieve the research goal, we set the task of clarifying and discussing what reforms are necessary for the development and stabilization of the sector, and to present the mechanisms and tools that have contributed to the development of the electoral system. During the study, comparative, historical, systemic, and behavioral methods were applied. The research concludes that while the electoral reforms initiated in the 1990s have contributed to a more democratic electoral process, persistent challenges remain regarding the equitable representation of voters. In this regard, it should be noted that in the 1990s, the influence of the Soviet era on the electoral process was quite significant, as individual voters knew that their vote would not matter in determining the election results. Such approaches can still be observed even in modern times. Another characteristic is that voters were mostly guided not by the candidates' pre-election programs, which were very similar to each other, but by the influence of charismatic leaders. Another development was also the advisory and participatory activity of European structures in the form of observers. It should also be noted that after the first national elections, there were noticeable manifestations of electoral fraud and voter bribery, as well as the involvement of "neighborhood authorities" in the electoral process. The main conclusion is that each election exhibits distinct characteristics, even when conducted by the same political parties and candidates from identical voter lists. Notably, the electoral reform process remains ongoing. Both presidential and parliamentary elections have demonstrated varying dynamics, shaped by shifts in the alignment of political forces, transformations in societal value systems, and a range of cultural and ideological influences.
Цель статьи — представить, как сформировалась избирательная система Республики Армения после распада Советского Союза, какие проблемы возникли в процессе её становления, а также рассмотреть обязательные этапы, без которых избирательные процессы не могут состояться. Для достижения цели исследования поставлена задача уточнить и обсудить, какие реформы необходимы для развития и стабилизации данной сферы, а также представить, какие механизмы и инструменты способствовали развитию избирательной системы. Основные выводы исследования заключаются в том, что избирательные реформы, начавшиеся в 1990-х годах, с одной стороны, способствовали более демократическому проведению выборов, с другой стороны, возникли проблемы, связанные с достоверным представлением числа избирателей. В этом контекст стоит отметить, что в 1990-е годы влияние советской эпохи на избирательный процесс было сильным, так как отдельные избиратели знали, что их голос не будет иметь значения при определении результатов выборов. Подобные подходы наблюдаются и в наши дни. Еще одной особенностью было то, что избиратели часто ориентировались не на предвыборные программы кандидатов, которые были очень похожи, а на личностное влияние харизматичных лидеров. Новым фактором была консультативная и партнерская деятельность европейских структур в качестве наблюдателей. Следует отметить, что после первых национальных выборов стали очевидными проявления фальсификаций выборов, подкупов избирателей, а также вовлечение «местных властей» в избирательный процесс. Основной вывод данного исследования заключается в том, что каждые выборы отличаются друг от друга, даже если они проводятся одними и теми же партиями и кандидатами из одних и тех же избирательных списков. Следует подчеркнуть, что процесс реформирования этой сферы еще продолжается. Как президентские, так и парламентские выборы показали различные динамики, обусловленные изменениями в позициях политических сил, системе ценностей общества и рядом культурных и идеологических факторов. В ходе исследования были использованы сравнительный, исторический, системный и поведенческий методы.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

«ԱՐՑԱԽ» հրատ. ; ԱԵԳՄՄ հրատ.

Ձևաչափ:

pdf

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:399078