Object structure

В статье поставлена задача на основе фактов современного армянского языка выявить те условия, при которых одно и то же высказывание, употребляемое в составе предложения с прямой речью и выражаемое личной формой глагола 2-го лица повелительного наклонения, в одном случае выступает как неопределенно-личное предложение, а в другом – как определенно-личное предложение, а также продемонстрировать, что в подобных неопределенно-личных предложениях существенную играют роль не только содержательный план прямой речи и структура слов автора, но и та речевая ситуация, в которой реализуются слова автора и прямая речь. С помощью неопределенно-личных предложений, выражаемых прямой речью, главным членом которых является глагол 2-го лица единственного или множественного числа повелительного наклонения, адресант обращается не к определенным лицам или же ко всем вообще, а к присутствующим, но неопределенным лицам, требуя или призывая совершить некое повседневное, исходящее из данной речевой ситуации действие. Изучаемые нами предложения в плане выражения и на содержательном уровне существенным образом отличаются от определенно-личных и обобщенно-личных односоставных предложений, функционирующих также в конструкциях прямой речи с главными членами 2-го лица повелительного наклонения. Отличие между ними связано с некоторыми обстоятельствами. Подобные предложения встречаются не только в древнеармянском, среднеармянском и в современном армянском языках, но и в других языках, в том числе и русском. Они употребляются и в устной, и в письменной речи, придавая ей определенную стилистическую маркированность.
On the basis of the facts of the Modern Armenian language, the article sets the task to reveal the conditions under which the same phrase, used as part of a sentence with direct speech and expressed by the personal form of the 2nd person imperative verb, in one case acts as an indefinite-personal and in the other – as a definite-personal sentence, and also to demonstrate that in such indefinite-personal sentences, an essential role is played not only by the content plan of direct speech and the structure of the author’s words, but also the speech situation in which the author’s words and direct speech are realized.
With the help of indefinite-personal sentences expressed in direct speech, whose main member is the 2nd person verb singular or plural of the imperative mood, the addressee does not address certain persons or to everyone in general, but to those present, yet indefinite persons, demanding or calling to perform some kind of everyday action proceeding from a given speech situation. The sentences we study in terms of phrase and at the content level differ significantly from the definite-personal and generalized-personal mononuclear sentences, which also function in the constructions of direct speech with the main members of the 2nd person of the imperative mood. That difference is due to some circumstances. Similar sentences are found not only in the Old, Middle and Modern Armenian, but also in other languages, including Russian. They are used both in oral and written speech, giving it a certain stylistic markedness.
Հոդվածում խնդիր է դրվում ժամանակակից հայերենի լեզվական փաստերի հիման վրա բացահայտել այն պայմանները, որոնց դեպքում միևնույն արտահայտությունը, գործածվելով որպես ուղղակի և արտահայտված լինելով հրամայական եղանակի 2-րդ դեմքի բայաձով, մի դեպքում հանդես է գալիս որպես անորոշ-դիմավոր միակազմ, իսկ մյուս դեպքում` որպես զեղչված ենթակայով նախադասություն, ինչպես նաև ցույց տալ, որ այդօրինակ անորոշ-դիմավոր նախադասություններում էական դեր են խաղում ոչ միայն ուղղակի խոսքի բովանդակության պլանը և հեղինակի խոսքի կառուցվածքը, այլև այն խոսքային իրադրությունը, որում գործածվում են հեղինակի խոսքը և ուղղակի խոսքը: Ուղղակի խոսքում հրամայական եղանակի եզակի կամ հոգնակի թվի 2-րդ դեմքի բայաձևով գերադաս անդամ ունեցող անորոշ-դիմավոր նախադասությունների օգնությամբ խոսքի հեղինակը դիմում է ոչ թե կոնկրետ անձանց կամ ընդհանրապես բոլորին, այլ ներկա, բայց անորոշ անձանց՝ պահանջելով կամ հորդորելով կատարել ինչ-որ առօրյա, տվյալ խոսքային իրավիճակից բխող գործողություն: Մեր կողմից ուսումնասիրված նախադասությունները արտահայտության և բովանդակության պլաններով էապես տարբերվում են որպես ուղղակի խոսք գործածված ընդհանրական-դիմավոր միակազմ և զեղչված ենթակայով նախադասություններից, որոնց գերադաս անդամները նույնպես արտահայտված են հրամայական եղանակի 2-րդ դեմքով: Այդ տարբերությունը պայմանավորված է որոշ հանգամանքներով: Նմանատիպ նախադասություններ հանդիպում են ոչ միայն հին, միջին և ժամանակակից հայերենում, այլ նաև այլ լեզուներում, այդ թվում՝ ռուսերենում։ Դրանք գործածվում են ինչպես բանավոր, այնպես էլ գրավոր խոսքում՝ վերջինիս տալով որոշակի ոճական ընդգծվածություն։

Երևան

pdf

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան

Journal or Publication Title:

Date of publication:

Number:

ISSN:

Official URL:

Additional Information:

Title:

Other title:

Creator:

Corporate Creators:

Subject:

Uncontrolled Keywords:

Coverage:

Abstract:

Place of publishing:

Type:

Format:

Digitization: