Publication Details:

Լույս է տեսնում 2004 թվականից։

Journal or Publication Title:

Գրականագիտական հանդես = Литературный журнал = Literary Journal

Date of publication:

2024

Volume:

ԻԸ

Number:

2

ISSN:

1829-0116

Additional Information:

Balayan Naira, Балаян Наира

Other title:

Memory, Home, Faith: The Collection "Earth" by Eduard Poyachyan ; Память, Дом, Вера: Сбоеник «Земля» Эдуарда Поячяна

Coverage:

179-200

Abstract:

Հոդվածի քննության նյութը լիբանանահայ գաղթօջախի բանաստեղծ, արձակագիր Էդուարդ Պոյաճյանի «Հողը» (1948) ժողովածուն է։ Պոյաճյանի արձակի պատումում տարագրությունն է՝ կորուսյալ հայրենիքի ողբերգության, հայրենակիցների՝ ազգային արմատներից կտրված լինելու համատեքստում: Այն գեղարվեստորեն կառուցված է Մուսա լեռան հերոսական ժողովրդի բռնագաղթի և Լիբանանի Այնճար գյուղաքաղաքի հիմնադրման պատմական ոդիսականի շուրջ։ Խորհրդային Հայաստանում Պոյաճյանի գրականության արգելանքով պայմանավորված՝ նրա գրական ժառանգությունը սկսվել է մասամբ քննվել 1990-ականներից․ դեռ լայն ուսումնասիրված չէ հատկապես հոդվածի նյութ ծառայող այս ժողովածուն։ Հոդվածը բաժանված է երեք ենթամասերի, որոնցում քննվում են Պոյաճյանի ժողովածուի տարածական և ժամանակային հատույթներում տառապելով գոյատևող տարագիր հայերի գեղարվեստականացված կերպարները։ Առաջին մասում Այնճար տեղափոխման համապատկերում ցույց է տրվում տարագիր գրողի՝ որպես իր հայրենիքի ու նրա մարդկանց ցավերի գեղարվեստական վավերագրողի ինքնակայացման բնույթը։ Երկրորդ մասում իմագալոգիական և հերմենևտիկական սկզբունքներով վերլուծվում են պատմվածքների՝ յուրային և օտար հակադրության տարածական լոկուսները, որոնցում դրսևորվում են արմատազուրկ, օտար տարածքում հայտնված մուսալեռցիները։ Առաջադրվում է Այնճարի և Մուսա լեռան գյուղի միջև «crossing the shadow-line» (հատման ստվերային սահման) հանդիսացող հայրենիքի լոկուսը, որում հայտնվելը փոփոխություն է դրդում հերոսներին՝ ողբերգակացնելով նրանց գոյությունը։ Հոդվածի երրորդ ենթավերնագրի ներքո ներկայացվում է Պոյաճյանի ժողովածուի՝ յուրայինի և օտարի հակադրության խորհրդանշանները։ Պարզաբանվում է օտարի՝ արքետիպային տիպ հանդիսացող թուրքի և յուրայինի՝ հայի հակասությունը, որի սահմաններում հստակվում է «Հողը» ժողովածուի հայի դավանած արժեքների սիմվոլիկան։ Այն երևան է գալիս գրեթե բոլոր պատմվածքներում, որոնցում հավատը, ազգային ինքնասիրությունը, հողը, տունը, ծառը և անգամ տնային առարկաները՝ որպես դավանած արժեքներ, խորհրդանշային ձևով են բացատրվում:
The material for analysing the article was the collection ‘Land’ (1948) by Eduard Poyachyan, a poet and prose writer of the Lebanese-Armenian diaspora. The main theme of Poyachyan's prose is the theme of violently emigration, the tragedy of the lost homeland, in the context of detachment from the national roots of his compatriots. This theme is artistically constructed around the historical odyssey of the emigration of the heroic people who lived at the foot of Mount Musa and later in the village of Aychar in Lebanon. Poyachyan's works were banned in Soviet Armenia and therefore his literary heritage began to be partially studied only in the 1990s, and this collection, which served as material for this article, has not been studied at all. In the first part of the article, against the background of the move to Aynchar, the nature of the emigrant writer's selfidentification as a literary documenter of the pain of his homeland and its people is shown. In the second part, using imagological and hermeneutic methods, the spatial loci of the contrast between the own and the other are analysed in the stories that show the people Mount Musa who have lost their roots and find themselves in a foreign territory. A locus of homeland is suggested, ‘crossing the shadow-line’ between Aychar and the village near Mount Musa, which prompts the characters to change, making their existence tragic. The third part of the article presents the symbols of the contrast between the own and the other in Poyachyan's collection. The contradiction between the archetypal Turk- foreigner and own native- Armenian is clarified, within which the symbolism of the values adopted by Armenians described in the collection ‘Soil’ is elucidated. It appears in almost all the stories in which faith, national ego, land, house, tree and even household items as sacred values are explained symbolically.
Материалом для анализа статьи послужил сборник Эдуарда Поячяна «Земля» (1948), поэта и прозаика ливано-армянской диаспоры. Основная тематика прозы Поячяна – тема изгнания, трагедия по утраченной родине, в контексте оторванности от национальных корней соотечественников. Эта тема художественно построена вокруг исторической одиссеи эмиграции героического народа, жившего у подножия горы Муса, а после в деревне Айнчар в Ливане. Произведения Поячяна были запрещены в Советской Армении и поэтому его литературное наследие начало частично изучаться лишь в 1990-е годы, а данный сборник, послуживший материалом для этой статьи, и вовсе в целом не изучен. Статья разделена на три подраздела, в которых рассматриваются художественные образы героев сборника Поячяна, изгнанных армян, переживших страдания на пересечении пространства и времени. В первой части на фоне переезда в Айнчар показывается характер самоидентификации писателя-эмигранта как литературного документалиста боли своей родины и ее народа. Во второй части с использованием имагологического и герменевтического методов анализируются пространственные локусы контраста родного и иностранного в рассказах, в которых показан потерявший свои корни народ Мусалера, оказавшийся на чужой территории. Предлагается локус родины, «crossing the shadow-line» («пересекающий линию тени») между Айнчаром и селом у горы Муса, что побуждает героев меняться, делая их существование трагичным. В третьей части статьи представлены символы контраста своего и чужого в сборнике Поячяна. Проясняется противоречие между архетипическим турком, инородцем, чужим и своим, коренным, армянином, в рамках которой выясняется символика описанных в сборнике «Почва» ценностей, принятых армянами. Оно появляется почти во всех рассказах, в которых вера, национальное самолюбие, земля, дом, дерево и даже предметы домашнего обихода как сакральные ценности объясняются символически.

Place of publishing:

Երևան

Format:

pdf

Identifier:

click here to follow the link ; oai:arar.sci.am:380076

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան