Հրապարակման մանրամասներ:

«Լրաբեր հասարակական գիտությունների» քառամսյա, բազմալեզու, միջմասնագիտական, գրախոսվող հանդեսը ՀՀ ԳԱԱ հասարակական գիտությունները և հայագիտությունը ներկայացնող հնագույն (հիմնադրվել է 1940 թ.) պարբերականն է, որի էջերում աճել և հասունացել են հայագետների և հասարակագետների բազմաթիվ սերունդներ: 1940-1943 թթ. այն հրատարակվել է որպես ԽՍՀՄ ԳԱ նախագահության հայկական մասնաճյուղի՝ Արմֆանի հասարակական և բնական գիտությունների «Տեղեկագիր», 1943-1965 թթ.՝ Հայաստանի ԳԱ-ի «Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների»: 1966 թ. ամսագիրը վերանվանվել է «Լրաբեր հասարակական գիտությունների»: 1940-1947 թթ. լույս է տեսել անկանոն պարբերականությամբ՝ 1948-1990 թթ. եղել է ամսագիր. 1991 թ.` երկամսյա, 1992-1995 թթ.` եռամսյա հանդես: 1996-ից առ այսօր այն հրատարակվում է քառամսյա պարբերականությամբ: Տարբեր ժամանակներում «Լրաբերի» գլխավոր խմբագիրներ են եղել անվանի գիտնականներ Հ. Օրբելին (հիմնադիր), Ս. Կարապետյանը, Հ. Բատիկյանը, Խ. Մոմջյանը, Մ. Ներսիսյանը, Ա. Հովհաննիսյանը, Ծ. Աղայանը, Գ. Ստեփանյանը, Հ. Ասլանյանը, Գ. Աբովը, Հ. Ինճիկյանը, Վ. Միքայելյանը, Ա. Խառատյանը: 2017 թ. վերջից սկսած՝ հանդեսի գլխավոր խմբագիրն է Պ. Ավետիսյանը:

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Լրաբեր հասարակական գիտությունների=Herald of the Social Sciences=Вестник общественных наук

Հրապարակման ամսաթիվ:

2022

Համար:

3

ISSN:

0320-8117

Պաշտոնական URL:

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Овсепян Роман, Абраамян Асмик, Hovsepyan Roman, Abrahamyan Hasmik

Այլ վերնագիր:

«Катнавов матаг» - обряд в Сюнике, вызывающий и прекращающий дождь ; "Kathnavov Matagh" - Rain-Making and Rain-Stopping Ritual in Syunik

Համատեղ հեղինակները:

ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ

Աջակից(ներ):

Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017) ; Պ․ Ավետիսյան (2017-)

Ծածկույթ:

349-366

Ամփոփում:

Եղանակի կարգավորման ծեսերից շատերը, մասնավորապես անձրևի ծեսերը, իրենց բնույթով զոհաբերություն են, բայց, բացառությամբ կենդանիների մատաղների, մեր օրերում մատաղ (զոհաբերություն) չեն կոչվում և որպես այդպիսին չեն գիտակցվում։ Սյունիքում մեր ազգագրական հետազոտությունների ընթացքում Գորիս և Տեղ համայնքներում գրանցել ենք մի երկակի գործառույթով՝ անձրևաբեր-անձրևախափան ծես՝ «կաթնովով մատաղը», որը բառացիորեն անվանվում և ընկալվում է որպես մատաղ։ Զոհաբերվող կաթնովը, որի պարտադիր բաղադրիչները հացահատիկը (հաճար կամ բրինձ) և կաթն են, վկայում են, որ այս զոհաբերության ծեսում գործում է զոհ դրա բազմակիի դիմաց սկզբունքը, և ակնկալվում է երկրագործական և անասնապահական արտադրանքների՝ հացահատիկի և կաթի առատություն։ Ըստ մեր վերլուծությունների՝ այս ծեսը իր գոյության վաղ շրջաններում հավանաբար տիկնիկով ծեսի մաս է եղել, սակայն հետո առանձնացել է և շարունակվել որպես ինքնուրույն ծես։ Անձրևաբեր ծեսերը (մասնավորապես տիկնիկ պտտեցնելու և կաթնով եփելու ծեսերը) և Համբարձման կաթնով եփելու ծեսը իրենց բնույթով մատաղ են և ունեցել են բերքառատություն ապահովելու գործառույթ:
Многие обряды регуляции погоды, особенно обряды дождя, связаны с жертвоприношением. В ходе этнографических исследований в Сюнике, в общинах Горис и Тег, нами был зафиксирован обряд «молочного жертво-приношения», имеющий двойную функцию: он вызывает и предотвращает дождь. Обряд называется «матах» и воспринимается как жертвоприношение. Жертвенный молочный суп, обязательными компонентами которого являются зерновые (полба и/или рис) и молоко, доказывает, что в этом ритуале действует принцип – чем жертвуешь, того и ожидаешь: обилие земледельческих продуктов и продуктов животноводства – зерновых и молока. На ранних этапах своего существования этот ритуал, по всей вероятности, являлся частью ритуала вращения куклы в селе. Однако в дальнейшем он стал самостоятельным ритуалом. Дождевые ритуалы, в частности ритуал вращения куклы по селу и ритуал молочного супа (в том числе и во время праздника Вознесения), по сути, представляют собой жертвоприношение/ матаг с определенной функциональной направленностью обеспечение плодородия.
Many of the rituals of weather regulation, especially the rituals of the rain, are scarifications by their nature, but, except for animal sacrifices, nowadays they are not called so and are not realized as such. During our ethnographic investigations in Syunik, in the communities of Goris and Tegh, we have registered a dual function - rain-making / rain-stopping ritual, "kathnavov matagh" (translated as "sacrifice with milk-soup"), which is literally called and perceived as a sacrifice. Sacrificed milk-soup, the obligatory compo-nents of which are grain (emmer or rice) and milk, proves that this ritual has the principle of "an offering (sacrifice) for multiple of the same" and expects abundance of agri-cultural and animal husbandry products - grain and milk. According to our analysis, this ritual in the early stages of its existence was probably a part of the ritual with a doll, but later separated and continued as an independent one. Some rituals of rain, in particular the ritual of doll-walking and the milk-soup cooking, and the ritual of milk-soup cooking of the "Hambardzum" celebration are sacrifices by their nature and have fertility ensuring function.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ՀՀ ԳԱԱ

Ձևաչափ:

pdf

Նույնացուցիչ:

սեղմիր այստեղ կապին հետևելու համար ; oai:arar.sci.am:340368

Դասիչ:

АЖ 410

Բնօրինակի գտնվելու վայրը:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան