Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Հայաստան-Իրան. Պատմական անցյալը և ներկան=Armenia-Iran. Historical Past and the Present

Հրապարակման ամսաթիւ:

2022

Համար:

2

ISSN:

2953-786X

Լրացուցիչ տեղեկութիւն:

Tashjian Yeghia

Այլ վերնագիր:

Iran’s Assertive Foreign Policy Towards South Caucasus

Ենթավերնագիր:

Միջազգային գիտաժողովի նյութեր․ Հոդվածների ժողովածու

Համատեղ հեղինակները:

Լիբանան, Պէյրութի Ամերիկեան Համալսարանի «Իսամ Ֆարես» Հանրային Քաղաքականութեան եւ Միջազգային Յարաբերութիւններու Ինստիտութ

Ծածկոյթ:

149-164

Ամփոփում:

Շատ իրանցի փորձագետներ և վերլուծաբաններ կարծում են, որ ԱՄՆ-ի ազդեցությունը որոշ տարածաշրջաններում քայքայվում է։ Այս տեսակետն արդարացված է Աֆղանստանից, Իրաքից և Մերձավոր Արևելքի այլ շրջաններից ԱՄՆ ԶՈւ դուրսբերմամբ: ԱՄՆ-ն այժմ ավելի մեծ սպառնալիք ունի, որով պետք է զբաղվի. այն Չինաստանն է, որի շրջանակում պետք է Պեկինին զսպի, հատկապես, Հարավային Ասիայում։ Այնուամենայնիվ, ԱՄՆ-ի ռազմական դուրսբերումը տարածաշրջաններից չի նշանակում, որ նրա ազդեցությունը կնվազի, քանի որ ամերիկացիներն իրենց քաղաքականությունը վարելու են իրենց վստահելի և դաշնակից երկրների միջոցով:
Այսինքն, ԱՄՆ-ն սաուդցիների, իսրայելցիների և թուրքերի միջոցով է փորձելու ապահովել իր շահերը տարածաշրջանում՝ զսպելով ռուսականը, իրանականն ու չինականը: Իրանցիները` հատկապես, պահպանողականները, տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքական և աշխարհատնտեսական զարգացումները դիտարկում են այս (հակաիսրայելական և հակա-ամերիկյան) պրիզմայով։ Ահա դա է պատճառը, որ Իրանն 150 ուղղակիորեն միջամտեց Սիրիայում և Իրաքում ընթացող գործընթացներին, քանի որ «սուննի-իսլամիստական ջիհադիզմը» դիտարկել են որպես «ամերիկա-սիոնիստական-դա-վադրություն»՝ տարածաշրջանում ուժերի հավասարակշռությունը փոխելու և Իրանն ապակայունացնելու համար: Թեհրանը Հարավային Կովկասը դիտարկում է միևնույն պրիզմայով։ Թեև Թեհրանը դիվանագիտորեն և ռազմական առումով այնքան ակտիվ չէր իր քաղաքականությամբ, ինչպես Մերձավոր Արևելքում, այնուամենայնիվ, այս ուսումնասիրությամբ. - ընդգծվելու են Իրանի սահմանափակումներն ու «կարմիր գծերը» տարածաշրջանում, - պատասխան կտրվի հարցադրմանը, թե ինչու Իրանը պասիվ դիվանագիտությունից անցավ «պարտադրողական» դիվանագիտության, - կներակայացվի մի քանի առաջարկություններ` հայ-իրանական հարաբերություններն ամրապնդելու ուղղությամբ:
Many Iranian experts and scholars believe that the influence of the US is eroding in the region. This argument is justified by the US withdrawal from Afghanistan, Iraq, and other parts of the Middle East. However, the US military withdrawal and redeployment from the region does not mean its influence will diminish since the Americans will pursue their policy through their proxies and allies. Hence, the Saudis, Israelis, and Turks will try to shape the US interest in the region by containing the Russian, Iranian and Chinese interests. Iranians, especially the conservatives, view the regional geopolitical and geo-economic developments through this (anti-Israeli and anti-American) prism. This is why Iranians directly intervened in Syria and Iraq since they saw the “Sunni-Islamist jihadism” as an “American-Zionist plot” to change the balance of power in the region and destabilize Iran. Tehran looks to the South Caucasus through the same prism. Although Tehran, diplomatically and militarily was not pro-active as its presence in the Middle East, however, this paper will highlight Iran’s limitations and “red lines” in the region, analyze them and ask why Iran shifted from passive to assertive diplomacy, and raise few recommendations to strengthen the Armenian-Iranian relations.

Հրատարակութեան վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ

Ձեւաչափ:

pdf

Նոյնացուցիչ:

կապին հետեւելուն համար սեղմէ հոս ; oai:arar.sci.am:325301

Գլխաւոր նշումը:

(Նվիրված Հայաստանի Հանրապետության և Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակին)