Հրապարակման մանրամասներ:

«Արցախի երիտասարդ գիտնականների և մասնագետների միավորում» (ԱԵԳՄՄ) հասարակական կազմակերպության «Գիտական Արցախ» պարբերականն ընդգրկված է ՀՀ ԲՈԿ-ի կողմից հաստատված «Ատենախոսությունների հիմնական արդյունքների և դրույթների հրատարակման համար ընդունելի գիտական հրատարակությունների» ցանկում: Պարբերականը, որի հիմնադիրը Երևանի պետական համալսարանն է, լույս է տեսնում տարեկան առնվազն 2 անգամ (2020 թվականից՝ տարեկան 4 անգամ):

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах

Հրապարակման ամսաթիվ:

2022

Համար:

1 (12)

ISSN:

2579-2652 ; e-2738-2672

Պաշտոնական URL:

www.artsakhlib.am

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Հայրապետյան Թամար, Մելիքյան Գոհար, Hayrapetyan Tamar, Melikyan Gohar

Այլ վերնագիր:

Գորգագործության թեման ռուսալեզու մատենաշարում (СМОМПК) տպագրված Արցախի հեքիաթներում ; The Theme of Carpet Weaving in Artsakh Talesfrom the «Collection of Materials for Describing Places and Tribes of the Caucasus»

Ենթավերնագիր:

(Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа)

Ամփոփում:

Целью статьи является представление проблемы искажения армянского исторического наследия современной азербайджанской государственной пропагандой посредством исследования армянских сказок и этнографических данных, опубликованных на страницах русскоязычного Сборника Материалов Для Описания Местностей и Племен Кавказа (СМОМПК). В этой связи, в статье исследуются армянские сказки на тему ковроткачества, в частности, популярный сюжет о ковровщице Анаит. а также этнографические сведения из СМОМПК, который издавался Кавказским Учебным Округом (1881-1915) и содержит богатый материал из Елизаветпольской губернии. Сюжет данной сказки имеет свои параллели с репертуаром армянских народных сказок собранных из различных этнографических регионов Армении, и имеет соответствующий индекс по системе международной классификации сказок Арне-Томпсон-Утера. Основная задача статьи заключается в том, чтобы показать, как сюжет народной сказки о ковровщице и опубликованные в СМОМПКе этнографические сведения доказывают значение исконно армянского ремесла ковроткачества как жизненно необходимого навыка в жизни армянского народа, уходящее корнями в глубь тысячелетий. В статье на основе метода текстуального анализа и историко-сопоставительного метода делается вывод о том, что сказки с их локальными и национальными особенностями и декларируемыми общечеловеческими ценностями могут являться методологической основой для изучения и анализа различных явлений быта и традиций народа, таких, например, как в данном случае, представление межнациональных и религиозно-политических отношений между армянами и агванами, свидетельства о семейных отношениях, воспевание труда и ремесла, передача из поколения в поколение исконных традиций ковроткачества, создание благ трудолюбием и знанием грамоты, роль армянского алфавита в системе национальных ценностей, что в целом является мощной идеологической основой в борьбе за национальное существование.
Սույն հոդվածի նպատակն է Կովկասյան ուսումնական շրջանի վարչության՝ ռուսալեզու մատենաշարի էջերում հրատարակված հայկական հեքիաթների միջոցով վերհանել և քննել ժամանակակից ադրբեջանական քաղաքական-պետական քարոզչության կողմից մեր մշակութային ժառանգության, մասնավորապես ժողովրդական դեկորատիվ կիրառական գորգարվեստի բռնայուրացման և պատմական փաստերի խեղաթյուրման խնդիրը: Այս առումով ուշագրավ են ելիզավետոպոլյան նահանգից գրառված և ռուսալեզու գիտատեղեկատվական մատենաշարում զետեղված հայկական հեքիաթները, որոնք հաճախ իրենց զուգահեռներն ունեն Աարնե-Թոմփսոն-Ութերի «Հեքիաթների միջազգային նշացանկում»: Նույնը վերաբերում է СМОМПК-ում լույս տեսած գորգագործ Անահիտի մասին հայտնի սյուժեին, որի տարբերակները գրառված են Հայաստանի պատմաաշխարհագրական տարբեր շրջաններից։ Հոդվածի հիմնական խնդիրն է բացահայտել, որ ինչպես «Անահիտի» սյուժեն, այնպես էլ մատենաշարում լույս տեսած գորգագործության մասին ազգագրական ակնարկները իրենց հերթին վկայում են, որ հայկական գորգարվեստը սկիզբ է առնում հազարամյակների խորքից, և գորգը հայ ժողովրդի կենցաղում անհիշելի ժամանակներից ի վեր եղել է կենսական անհրաժեշտություն: Հոդվածում տեքստաբանական և պատմահամեմատական մեթոդների հիման վրա հանգում ենք այն եզրակացության, որ հեքիաթներն իրենց տեղական-պատմաշխարհագրական բնութագրերով, համամարդկային ընդհանրություններով և ազգային առանձնահատկություններով կարող են մեթոդական հիմք հանդիսանալ հանրույթի մեջ ավանդաբար կենցաղավարող մշակութային բազմազան երևույթների հետազոտության և վերլուծության համար, զորօրինակ՝ հայ-աղվանական քաղաքական, կրոնական ամուսնաընտանեկան փոխհարաբերությունները, արհեստի մեծարումը, նախնյաց գորգագործական ավանդույթների ուսուցանումը, աշխատասիրության ու գրագիտության միջոցով բարիքների ձեռքբերումը, քրիստոնեական արժեհամակարգի և այբուբենի ստեղծումը, որոնք գաղափարական հզոր ուժ դարձան ազգային գոյության պայքարում:
The aim of the article is to present true Armenian tradition of carpet weaving through the analysis of folktale texts and ethnographic data which will help to shed light on the problem of distortion of the Armenian historical heritage by modern Azerbaijani state propaganda. In this regard, the article explores Armenian fairy tales on the theme of carpet weaving, that is the popular story about the carpet weaver Anahit, along with ethnographic data from the Russian-language «Collection of Materials for Describing Places and Tribes of the Caucasus», which was published by the Caucasian Educational District (1881-1915) and contains rich material from Elisavetpol province. This plot has its parallels with the repertoire of Armenian folk tales collected from various ethnographic regions of Armenia, and also has a corresponding index according to the international classification system of Arne-Thompson-Uther folktales. The main objective of the article is to reveal how the plot of the folk tale “Anahit” and the published ethnographic evidence from the collection prove the original Armenian craft of carpet weaving, which is rooted in the depths of millennia, and that carpet weaving was a vital skill in the life of the Armenian people. In the article, based on the method of textual analysis and the historical-comparative method of research we come to the conclusion that fairy tales with their local and national characteristics, universal values, can serve as methodological basis for studying and analyzing various phenomena of the traditional life of the people, such as, in this case, interethnic and religious-political relations between Armenians and Aghvans, testimonies of marital relations, honoring crafts, passing from generation to generation of the ancestral traditions of carpet weaving, the creation of wealth through diligence and most importantly the role of literacy and the Armenian alphabet in the system of national values, which overall have become a powerful ideological basis in the struggle for national existence.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ԱԵԳՄՄ հրատ. ; «ԱՐՑԱԽ» հրատ.

Ձևաչափ:

pdf

Չափեր:

էջ 71-80

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:316793

Լեզու:

ru