Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Ցեղասպանագիտական հանդես=Journal of Genocide Studies=Журнал исследований геноцида

Հրապարակման ամսաթիվ:

2021

Հատոր:

9

Համար:

2

ISSN:

1829-3980

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Ohanjanyan Anna M., Оганджанян Анна М.

Այլ վերնագիր:

Gevorg Halajyan’s Diary “To the Gallows” as a Primary Source on Turkified Armenians during and after the Armenian Genocide ; Дневник Геворга Аладжяна “На виселицу” как первоисточник о тюркизированных армянах во время и после Геноцида армян

Ամփոփում:

Գևորգ Հալաջյանի (Թափառականի) օրագրություն-հուշագրությունը լույս է տեսել ԱՄՆ-ում դեռևս 1932 թվականին, սակայն այդպես էլ չի արժանացել համապատասխան գիտական ուսումնասիրության և համակարգման։ Խիստ ծավալուն այս աշխատանքն անգերագնահատելի սկզբնաղբյուր է 1924-1928 թթ. Արևմտյան Հայաստանի մի շարք գավառներում թրքացած և ուծացող հայերի վերաբերյալ։ Հանրապետական Թուրքիայի Անկախության ատյանի առջև կանգնելու պարտադրանքով Հալաջյանը ճամփորդում է Ադանա, Դիարբեքիր, Խարբերդ, Մալաթիա, բանտարկվում Սեբաստիայում, ավելի ուշ բանտից փախչում Բուլղարիա, ապա՝ Ամերիկա։ Սույն հոդվածում Հալաջյանի օրագրության հիման վրա փորձելու ենք վերլուծել Հայոց Ցեղասպանության ժամանակ թրքացած հայերի, «թրքացած» և ապա՝ սրբազանացված եկեղեցիների և մատուռների վերաբերյալ նրա թողած տվյալները, թրքացման դեպքերը, ձևերն ու մեխանիզմները՝ համեմատական անցկացնելով ավելի վաղ դարերում՝ Օսմանյան շրջանում կիրառվող իսլամացման ձևերի, մեխանիզմների և այդ գործընթացն առաջ մղող դերակատարների հետ՝ վեր հանելու համար ոչ միայն նմանությունները, այլև հայեցակարգի փոխարինման արդյունքում առաջ եկած տարբերությունները։
Gevorg Halajyan’s (Taparakan) diary-memoir was published in the USA yet in 1932, but it has not been decently studied and systematized. This extensive work is an invaluable source about the Turkification and assimilation of Armenians in several provinces of Western Armenia in 1924-1928. To stand before the Independence Tribunal of Kemalist Turkey, Halajyan had to travel to Adana, Diyarbakir, Kharberd, Malatya, to be eventually imprisoned in the jail of Sebastia. Halajyan wrote down whatever he eye-witnessed and heard of about the conversion and assimilation of the Armenians in the provinces. Later he escaped from prison to Bulgaria and then to America. This article analyzes the data Halajyan left about Turkified Armenians, as well as discusses the issue of desacralization of churches and chapels during the Armenian Genocide. It also singles out Turkification cases, forms, and mechanisms to compare them with the mechanisms of Islamization in the Ottoman period to reveal not only the similarities but, first of all, the differences, particularly, due to the concept substitution.
Дневник-мемуар Геворга Аладжяна (Тапаракан) был издан в США еще в 1932 году, но не был должным образом изучен и систематизирован. Этот обширный труд является бесценным источником о тюркизации и ассимиляции армян в нескольких провинциях Западной Армении в 1924-1928 годах. Чтобы предстать перед Трибуналом Независимости кемалистской Турции, Аладжян должен был отправиться в Адану, Тигранакерт или Диярбакыр, Харберд, Малатию, чтобы в конечном итоге оказаться в тюрьме Себастии. Аладжян записал все, что видел и слышал об обращении и ассимиляции армян в провинциях. Позже он сбежал из тюрьмы в Болгарию, а затем в Америку. В статье вкратце проанализированы данные, оставленные Аладжяном о тюркизации армян, десакрализация церквей и часовен во время Геноцида армян. Выделены случаи, формы и механизмы тюркизации, чтобы сравнить их с механизмами исламизации в период Османской империи с целью выявления не только сходств, но, прежде всего, различий, в частности, из-за подмены понятий.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ

Ձևաչափ:

pdf

Չափեր:

էջ 76-92

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:302988

Լեզու:

hy

Բնօրինակի գտնվելու վայրը:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան