Object structure

Оценка экологических рисков и рисков здоровью, связанных с содержанием ртути в почве города Еревана ; Assessing Ecological and Health Risks Associated with Mercury Contents in the Soil of Yerevan City

սնդիկ ; ռիսկի գնահատում ; քաղաքային հող ; աղտոտում

Սնդիկն (Hg) ամբողջ աշխարհում էկոլոգիական լուրջ վտանգ ներկայացնող տարրերից է: Շնորհիվ իր կենսաքիմիական և էկոթունաբանական հատկությունների` այն ներկայումս դասվում է կայուն և կենսակուտակման հատկությամբ օժտված քիմիական տարրերի շարքին՝ առանձնանալով կենդանի օրգանիզմների և շրջակա միջավայրի վրա տարաբնույթ բացասական ազդեցությամբ: Տվյալ աշխատանքի նպատակն է բացահայտել Երևան քաղաքի հողերում սնդիկի տարածաբաշխման առանձնահատկությունները, ինչպես նաև գնահատել քաղաքի հողերում սնդիկի պարունակություններով պայմանավորված էկոլոգիական և ոչ քաղցկեղածին առողջական ռիսկերը: Երևանի ամբողջ տարածքից վերցվել է 1356 հողային նմուշ, որոնցում սնդիկի պարունակությունը տատանվել է 0.005-0.27 մգ/կգ սահմաններում` միջինում կազմելով 0.11 մգ/կգ: Հետազոտված սնդիկի տարածաբաշխման համաձայն` հարաբերականորեն բարձր պարունակություններ հայտնաբերվել են քաղաքի հյուսիսում՝ ինտենսիվ երթևեկելի փողոցների և արդյունաբերական գոտու շրջակայքում: Պոտենցիալ էկոլոգիական ռիսկի (PERI) գնահատման համաձայն` քաղաքը գոտիավորվում է Er 4 մակարդակներով՝ ցածր, չափավոր, նշանակալի և բարձր։ Ավելին, Երևանի հիմնական՝ 184.7 կմ2 տարածքը` քաղաքի 82.8%-ը (979 նմուշ), գտնվում է պոտենցիալ էկոլոգիական ռիսկի նշանակալի մակարդակում: Ոչ քաղցկեղածին ռիսկի գնահատման արդյունքների համաձայն` Երևանի հողերում հայտնաբերված սնդիկի պարու-նակությունը քաղաքի բնակիչների համար չի ներկայացնում առողջական ռիսկ:
для окружающей среды. Благодаря своим биохимическим и экотоксикологическим свойствам этот элемент включён в список стойких биоаккумулирующихся токсичных элементов (СБТ), оказывающих негативное воздействие как на живые организмы, так и на окружающую среду. Целью данной работы является изучение пространственного распределения концентраций ртути в почвах г.Еревана и оценка связанного со ртутью экологического риска и риска здоровью. С территории города были отобраны 1356 почвенных проб. Kонцентрации Hg в почвах г. Еревана варьировали от 0.005 до 0.27 мг/кг, в среднем составляя 0.11 мг/кг. Карта пространственного распределения свидетельствует, что относительно высокие концентрации ртути локализованы в северной части города, вблизи улиц с интенсивным движением и возле промышленных зон. Oценкa потенциального экологического риска (PERI) позволила выявить на территории города 4 уровня риска: низкий, средний, ЗНАЧИТЕЛЬНЫЙ и высокий. Более того, основная часть территории города (184.7 км²- 82.8% всей территории, 979 проб) характеризуется ЗНАЧИТЕЛЬНЫМ уровнем экологического риска. Оценка уровня неканцерогенного риска показала, что на территории города исследованные концентрации ртути не представляют риска для здоровья населения.
Mercury (Hg) is a heavy metal that poses a serious threat to the environ-ment. Due to its biochemical and ecotoxicological properties, this element is inclu-ded in the list of persistent, bioaccumulative toxic elements (PBTs) that adversely af-fect both living organisms and the environment. This paper explores the spatial distribution of mercury concentrations in Yerevan soils and assessing mercury-associated ecological and health risks. A total of 1,356 soil samples were collected from the city. The Hg concentrations obtained from the sampling sites varied between 0.005-0.27 mg/kg, with a mean of 0.11 mg/kg. The spatial distribution map of Hg concentrations shows that relatively high concentrations of this element are localized in the northern part of the city, near traffic-intensive streets and industrial areas. The potential ecological risk assessment has identified four risk levels in the city: low, moderate, CONSIDERABLE and high. Moreover, the main part of the city (184.7 sq.km - 82.8% of its area (979 samples) is characterized by a SIGNIFICANT level of potential ecological risk. The non-carcinogenic health risk assessment results showed that Hg concentrations in the territory of Yerevan city pose a public health risk.

Երևան

ՀՀ ԳԱԱ Գիտակրթական միջազգային կենտրոն ; «Տիր» հրատ.

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան