Հրապարակման մանրամասներ:

Հայաստանի քիմիական հանդեսը լույս է տեսնում 1957 թվականից տարին 4 անգամ։ 1957-1965թթ․ ամսագիրը կոչվել է «ՀՍՍՌ ԳԱ Տեղեկագիր։ Քիմիական գիտություններ», 1966-1994թթ․ վերանվանվել է «Հայաստանի քիմիական ամսագիր», իսկ 1995թ-ից առ այսօր՝ կոչվում է «Հայաստանի քիմիական հանդես»։

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Հայաստանի քիմիական հանդես =Chemical Journal of Armenia

Հրապարակման ամսաթիվ:

2008

Հատոր:

61

Համար:

3-4

ISSN:

0515-9628

Լրացուցիչ տեղեկություն:

սեղմիր այստեղ կապին հետևելու համար

Այլ վերնագիր:

Ազոտի օքսիդի և օքտաէթիլպորֆիրինի երկաթ (III) նիտրատո-կոմպլեքսի փոխազդեցության սպեկտրալ ուսումնասիրությունը; A spectral study of the nitric oxide interaction with nitrato-complex of octaethylporphyrinato iron (III)

Աջակից(ներ):

Պատ․ խմբ․՝ Ա․ Լ․ Մնջոյան (1957-1962) ; Գլխ․ խմբ․՝ Գ․ Տ․ Թադևոսյան (1962-1973) ; Մ․ Հ․ Ինճիկյան (1974-1976)

Ծածկույթ:

343-356

Ամփոփում:

Реакция оксида азота (NO) с сублимированными слоями, содержащими нитрато-комплекс железа – FeIII(ОЭП)(η1-ONO2) (ОЭП – дианион 2,3,7,8,12,13,17,18-октаэтилпорфирина), приводит к образованию ряда производных ОЭП железа (II) и (III) с различными оксидами азота (NOx) в роли аксиальных лигандов. При низкой температуре спектрально охарактеризован метастабильный нитрато-нитрозильный комплекс (NO)FeIII(ОЭП)(η1-ONO2), который подвергается дальнейшим трансформациям при нагреве в атмосфере NO. Конечными продуктами этих превращений при повышении температуры до комнатной в присутствии избытка NO являются нитрозильный – FeII(ОЭП)(NO), нитро-нитрозильный – FeIII(ОЭП)(NO2)(NO) и нитратный – FeIII(ОЭП)(η1-ONO2) комплексы. Соотношение этих продуктов зависит от давления NO в системе. Эксперименты с изотопозамещённым (15NO) оксидом азота показали, что присутствующий в системе после реакции нитрато-комплекс является результатом ряда трансформаций, приводящих к изотопозамещенному аналогу – FeIII(ОЭП)(η1-O15NO2). Ազոտի օքսիդի (NO) փոխազդեցությունը սուբլիմված թաղանթների հետ, որոնք պարունակում են երկաթի նիտրատո-կոմպլեքս – FeIII(ՕԷՊ)(η1-ONO2) (ՕԷՊ – 2,3,7,8,12,13,17,18 օքտաէթիլպորֆիրինիերկանիոն), բերում է ՕԷՊ-ի երկաթ (II) և (III)-ի մի շարք ածանցյալների առաջացմանը, որոնցում որպես աքսիալ լիգանդներ հանդես են գալիս ազոտի տարբեր օքսիդները – (NOx): Ցածր ջերմաստիճանում սպեկտրալ բնութագրված է անկայուն նիտրատո-նիտրոզիլային կոմպլեքսը` (NO)FeIII(ՕԷՊ)(η1-ONO2), որը NO-ի մթնոլորտում տաքացնելիս ենթարկվում է մի շարք փոխարկումների: NO-ի ավելցուկի առկայությամբ մինչև սենյակային ջերմաստիճան տաքացնելիս այդ փոխարկումների վերջնական արգասիքներն են հանդիսանում նիտրոզիլային – FeII(ՕԷՊ)(NO), նիտրո-նիտրոզիլային – (NO)FeIII(ՕԷՊ)(NO2) և նիտ¬րատային - FeIII(ՕԷՊ)(η1-ONO2) կոմպլեքսները: Ստացված արգասիքների հարաբերակցությունը կախված է համակարգում առկա NO-ի ճնշումից: Իզոտոպատեղակալված ազոտի օքսիդով (15NO) գիտափորձերը ցույց են տվել, որ ռեակցիայի ավարտից հետո համակարգում առկա նիտրատո-կոմպլեքսը հանդիսանում է մի շարք փոխարկումների արդյունք, որոնք հանգեցնում են իզոտոպատեղակալված նմանակի` FeIII(ՕԷՊ)(η1-O15NO2) գոյացմանը: The reaction(s) of nitric oxide (NO) gas with sublimed layers, containing the nitrato iron(III) complex – FeIII(OEP)(η1-ONO2) (OEP-2,3,7,8,12,13,17,18-octaethylporphyrinato dianion) leads to formation of several ferric and ferrous OEP derivatives ligated by various nitrogen oxides (NOx). The metastable nitrato-nitrosyl complex – (NO)FeIII(OEP)(η1-ONO2) was spectrally characterized at low temperature that undergoes further transformations upon warming in NO atmosphere. The eventual products of these transformations after warming the system till room temperature in the presence of NO are the nitrosyl – FeII(OEP)(NO), the nitro-nitrosyl – FeIII(OEP)(NO)(NO2) and the nitrato – FeIII(OEP)(η1-ONO2) complexes, which relative quantities depending on the NO pressure. An experiments with labeled nitric oxide (15NO) shows that nitratocomplex presented in the system after reactions was involved into series of transformations, resulting to isotopically labeled analogue, i.e. FeIII(OEP)(η1-O15NO2). The use of isotope labeled (by 15N) nitrato-group assist to assignment it frequencies which disposed at 1515 (vas. NO2), 1276 (vs. NO2), 981 (v N–O) and correspondingly 1482, 1252 and ~ 958 cm-1 for 15N labeled compounds. It has been also shown that monodentate coordination accompanied by different intensities of higher (ca.1500 and ca.1270 cm-1, where the latter is much intense than former) frequencies bands of nitrato-ligand compared with bidentate coordination (in tetra-meso-arylporphyrins), where their intensities are approximate similar.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ՀՀ ԳԱԱ հրատ.

Ստեղծման ամսաթիվը:

2008-12-08

Ձևաչափ:

pdf

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:184709

Թվայնացում:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան

Բնօրինակի գտնվելու վայրը:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան