Ցույց տուր կառուցվածքը

Հրապարակման մանրամասներ:

«Լրաբեր հասարակական գիտությունների» քառամսյա, բազմալեզու, միջմասնագիտական, գրախոսվող հանդեսը ՀՀ ԳԱԱ հասարակական գիտությունները և հայագիտությունը ներկայացնող հնագույն (հիմնադրվել է 1940 թ.) պարբերականն է, որի էջերում աճել և հասունացել են հայագետների և հասարակագետների բազմաթիվ սերունդներ: 1940-1943 թթ. այն հրատարակվել է որպես ԽՍՀՄ ԳԱ նախագահության հայկական մասնաճյուղի՝ Արմֆանի հասարակական և բնական գիտությունների «Տեղեկագիր», 1943-1965 թթ.՝ Հայաստանի ԳԱ-ի «Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների»: 1966 թ. ամսագիրը վերանվանվել է «Լրաբեր հասարակական գիտությունների»: 1940-1947 թթ. լույս է տեսել անկանոն պարբերականությամբ՝ 1948-1990 թթ. եղել է ամսագիր. 1991 թ.` երկամսյա, 1992-1995 թթ.` եռամսյա հանդես: 1996-ից առ այսօր այն հրատարակվում է քառամսյա պարբերականությամբ: Տարբեր ժամանակներում «Լրաբերի» գլխավոր խմբագիրներ են եղել անվանի գիտնականներ Հ. Օրբելին (հիմնադիր), Ս. Կարապետյանը, Հ. Բատիկյանը, Խ. Մոմջյանը, Մ. Ներսիսյանը, Ա. Հովհաննիսյանը, Ծ. Աղայանը, Գ. Ստեփանյանը, Հ. Ասլանյանը, Գ. Աբովը, Հ. Ինճիկյանը, Վ. Միքայելյանը, Ա. Խառատյանը: 2017 թ. վերջից սկսած՝ հանդեսի գլխավոր խմբագիրն է Պ. Ավետիսյանը:

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Լրաբեր հասարակական գիտությունների=Herald of the Social Sciences=Вестник общественных наук

Հրապարակման ամսաթիվ:

2025

Համար:

3

ISSN:

0320-8117 ; e-2953-8297

Պաշտոնական URL:


Լրացուցիչ տեղեկություն:

Karagyozyan Gohar, Կարագյոզյան Գոհար

Վերնագիր:

Пограничные рубежи Армении (по запискам европейских и русских путешественников XVII–XVIII вв.)

Այլ վերնագիր:

The Frontiers of Armenia (According to the Notes of European and Russian Travelers of the 17th–18th Centuries) ; Հայաստանի սահմանագծային տարածքները (ըստ եվրոպացի և ռուս ճանապարհորդների XVII–XVIII դարերի գրառումների)

Ստեղծողը:

Карагёзян, Гоар

Աջակից(ներ):

Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017) ; Պ․ Ավետիսյան (2017-2024) ; Ա․ Բոբոխյան (2025-)

Խորագիր:

Филология

Ծածկույթ:

161-172

Ամփոփում:

Аннотация – Статья посвящена анализу восприятия географических и политических границ Армении в XVII–XVIII веках через призму свидетельств европейских путешест-венников. Автор рассматривает, как историческая территория Армении в качестве куль-турно-этнического пространства соотносилась с реальными административными грани-цами, установленными между Османской империей и Сефевидской Персией согласно Зухабскому договору 1639 года. Особое внимание уделяется описаниям таких символиче-ских и природных рубежей, как гора Арарат, реки Аракс и Арпачай, город Карс, Эрзерум и другие пограничные территории, воспринимаемые как лиминальные зоны между Вос-током и Западом, христианским и мусульманским мирами. В центре анализа – тексты Жана Шардена, Жозефа Питтона де Турнефора, Жака Виллота, Адама Олеария, Поля Лука, Джемелли Карери и других, в наблюдениях которых Армения предстает простран-ством множественных пересечений стратегического значения и символической значимо-сти. Сквозь призму этих нарративов реконструируется образ Армении как исторического и культурного многослойного региона, лишённого стабильных границ, но имеющего сакральное и этническое содержание. Границы Армении в европейских текстах часто обозначались не по административным картам, а по сетке значимых элементов – са-кральных, исторических и этнографических, почерпнутых как из местных нарративов, так и из собственного культурного багажа путешественников. Ամփոփում – Հոդվածում քննության է ենթարկվում Հայաստանի աշխարհագրական և քաղաքական սահմանների ընկալումը XVII–XVIII դարերում եվրոպացի ճանապարհորդ-ների վկայությունների հիման վրա։ Հեղինակը դիտարկում է, թե ինչպես են Հայաստանի պատմական տիրույթները՝ որպես մշակութային և էթնիկ տարածք, համադրվում Օսման-յան կայսրության և Սեֆյան Պարսկաստանի միջև Զուհաբի պայմանագրով (1639 թ.) հաստատված վարչական իրական սահմանների հետ։ Հատուկ ուշադրություն է դարձ-վում խորհրդանշական և բնական սահմանների նկարագրություններին, ինչպիսիք են Արարատ լեռը, Արաքս և Աղստաֆա (Արփաչայ) գետերը, Կարսն ու Էրզրում քաղաքները և սահմանամերձ այլ վայրեր, որոնք ընկալվում էին որպես սահմանային (լիմինալ) գո-տիներ Արևելքի և Արևմուտքի, քրիստոնեական և իսլամական աշխարհների միջև։ Վեր-լուծության կենտրոնում են Ժան Շարդենի, Ժոզեֆ Պիտտոն դե Տուրնեֆորի, Ժակ Վի-յոյի, Ադամ Օլեարիուսի, Պոլ Լյուկայի, Ջեմելլի Կարերիի և այլոց տեքստերը, որոնց դի-տարկումներում Հայաստանը ներկայանում է որպես ռազմավարական նշանակությամբ և խորհրդանշական բովանդակությամբ խաչմերուկային տարածք։ Այս պատմագրական հարթության միջոցով վերակառուցվում է Հայաստանի կերպարը՝ որպես պատմամշա-կութային առումներով բազմաշերտ տարածաշրջան՝ անփոփոխ սահմանների բացակա-յությամբ, սակայն հագեցած սրբազան և էթնիկ իմաստավորմամբ։ Եվրոպական տեքս-տերում Հայաստանի սահմանները հաճախ նշվում էին ոչ թե վարչական քարտեզների, այլ իմաստային հյուսվածքի միջոցով՝ սրբազան, պատմական և ազգագրական շերտե-րով՝ ձևավորված ինչպես տեղական պատումներից, այնպես էլ ճանապարհորդների սե-փական մշակութային պատկերացումների հիման վրա։ Abstract – This article examines the perception of Armenia’s geographic and political borders in the 17th–18th centuries through the lens of European travelers’ accounts. The author ex-plores how the historical territory of Armenia as a cultural and ethnic space corresponded to the actual administrative borders established between the Ottoman Empire and Safavid Persia under the Treaty of Zuhab (1639). Special attention is given to descriptions of symbolic and natural boundaries such as Mount Ararat, the Araxes and Arpachay Rivers, the cities of Kars and Erzurum, and other frontier zones perceived as liminal spaces between East and West, Christianity and Islam. The analysis centers on the writings of Jean Chardin, Joseph Pitton de Tournefort, Jacques Villot, Adam Olearius, Paul Lucas, Giovanni Gemelli Careri, and others, whose observations depict Armenia as an area of multiple intersections, strategic significance, and symbolic resonance. Through these narratives, the image of Armenia is reconstructed as a historically and culturally multilayered region, lacking stable borders but rich in sacred and ethnic meaning. In European texts, Armenia’s boundaries were often defined not by adminis-trative maps but by a network of meaningful signifiers – sacred, historical, and ethnographic – drawn from both local narratives and the travelers’ own cultural frameworks.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ՀՀ ԳԱԱ

Տեսակ:

Հոդված

Ձևաչափ:

pdf

Դասիչ:

АЖ 410

Բնօրինակի գտնվելու վայրը:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան