Publication Details:
Լույս է տեսնում 2004 թվականից։
Journal or Publication Title:
Գրականագիտական հանդես = Литературный журнал = Literary Journal
Date of publication:
Volume:
Number:
ISSN:
Additional Information:
Gyurjinyan Davit, Гюрджинян Давид
Title:
Անթարգմանելի և չթարգմանված հայերեն բառեր «Հայաստանի պոեզիան» անթոլոգիայում
Other title:
Непереводимые и непереведенные армянские слова в антологии «Поэзия Армении» ; Untranslatable and Untranslated Armenian Words in the Anthology “Poetry of Armenia”
Creator:
Subject:
Uncontrolled Keywords:
հայաբանություն ; Վ. Բրյուսով ; հայկական իրակություն ; հայերեն անթարգմանելի բառեր ; հայերեն չթարգմանված բառ
Coverage:
Abstract:
Մոսկվայի հայկական կոմիտեի նախաձեռնությամբ 1916 թ․ հրատարակված «Հայաստանի պոեզիան» ռուսերեն անթոլոգիան («Поэзия Армении») կազմել, զգալի չափով թարգմանել ու խմբագրել է ռուս բանաստեղծ, երևելի մտավորական Վ. Բրյուսովը: Այն գրական-մշակութային ակնառու իրողություն էր և հայության կյանքի ծանր շրջանում հսկայական դեր է խաղացել հայկական պոեզիան ռուսալեզու ընթերցողին ներկայացնելու գործում: Հոդվածում քննվում են անթոլոգիայում հանդիպող անթարգմանելի կամ չթարգմանված հայերեն բառերը՝ հայաբանությունները, որոնք կարևոր դեր ունեն ռուսերեն տեքստին հայկական ազգային գուներանգ հաղորդելու առումով: Հայաբանություններ կան ոչ միայն ժողովրդական երգերի և դյուցազներգության, այլև նոր շրջանի բանաստեղծների ստեղծագործությունների թարգմանություններում: Դրանք հիմնականում բառեր են, հասարակ և հատուկ անուններ (крунк / կռունկ, цицернак / ծիծեռնակ, гамаспюр / համասփյուռ, Айастан / Հայաստան (Армения), Грох < գրող), նաև ձայնարկություն (вуш / վո~ւշ), կապակցություն (пранги атлас / փռանգի ատլաս), հայերեն արտահայտության պատճենում (матах тебе / մատաղ քեզ): Բառային հայաբանություններում կան հայկական մշակույթի ինքնատիպ դրսևորումների անվանումներ (шаракан / շարական, ердик / երդիկ): Թարգմանության ընթացքում, երբ ծագել է այս կամ այն միավորը (բառ, արտահայտություն) թարգմանել-չթարգմանելու խնդիրը, Վ. Բրյուսովը, Ալ. Բլոկը, Վ. Իվանովը, Յու. Վեսելովսկին և ուրիշներ հաճախ համանման մոտեցումներ են դրսևորել հայերենի միևնույն իրողությունների նկատմամբ: Հայաբանությունները որոշակի գաղափար կարող են տալ թարգմանիչների և ժողովածուի խմբագրի ստեղծագործական աշխատանքի, բառընտրության սկզբունքների և ճաշակի, ստեղծագործական աշխատանոցի մասին առհասարակ:
The anthology “Poetry of Armenia” («Поэзия Армении») was published in 1916 on the initiative of the Moscow Armenian Committee and was compiled, extensively translated and edited by the Russian poet, prominent intellectual V. Brusov. It was an outstanding literary and cultural occasion and played a huge role in presenting Armenian poetry to the Russian-speaking reader during a difficult period in the life of the Armenian people. The article examines untranslatable or untranslated Armenian words found in the anthology – armenisms, which play an important role in imparting Armenian national coloring to the Russian text. Armenisms are found not only in translations of folk songs and epics, but also in the works of poets of the new period. They are mainly single words, common and proper names (крунк/կռունկ (krunk), цицернак/ծիծեռնակ (tsitsernak), гамаспюр/համասփյուռ (hamaspyur), Айастан/Հայաստան (Hayastan), грох/գրող (grox)), as well as interjections (вуш/վուշ (vu~sh), collocations (пранги атлас/փռանգի ատլաս (prangi atlas)), and calgues from Armenian phrases (матах кез /մատաղ քեզ (matagh qez). In word-armenisms there are unique designations of Armenian culture (шаракан/շարական (sharakan), ердик/երդիկ (erdik). During translation, when the problem of translating/not translating a particular unit (word or collocation) emerged, V. Brusov, A. Blok, V. Ivanov, Yu. Veselovsky and others often demonstrated similar approaches to the same Armenian realia. Armenisms can convey a certain perspective on the creative work of the translators and editors of the anthology, their taste and principles of word selection, and the creative workshop in general.
Антология «Поэзия Армении», изданная Московским армянским комитетом в 1916 году, в значительной степени была составлена и переведена русским поэтом, видным деятелем эпохи В. Брюсовым. Издание антологии стало знаменательным событием культурно-литературной жизни и в сложный для всего армянства исторический период внесло огромный вклад в знакомство русскоязычного читателя с армянской поэзией. В статье рассматриваются наличествующие в антологии непереводимые или непереведенные армянские слова – арменизмы, играющие важную роль в процессе снабжения русского текста армянским национальным колоритом. Арменизмы присутствуют не только в переводах армянского эпоса и народных песен, но и в переводах новой армянской поэзии. Это в основном простые и собственные имена (крунк / կռունկ, цицернак / ծիծեռնակ, гамаспюр / համասփյուռ, Айастан / Հայաստան, грох / գրող, а также междометия (вуш / վո~ւշ, словосочетания (пранги атлас /փռանգի ատլաս), калькирование армянских выражений (матах тебе / մատաղ քեզ). В лексических арменизмах наличествуют также названия армянских культурных реалий (шаракан / շարական, ердик / երդիկ). В процессе перевода, когда возникала проблема переводимости-непереводимости той или иной языковой единицы, В. Брюсов, Ал. Блок, В. Иванов, Ю. Веселовский и другие переводчики антологии придерживались единообразных подходов к наименованиям одних и тех же армянских реалий. Арменизмы в антологии «Поэзия Армении» могут помочь составить представление о творческой работе ее составителя и переводчиков, принципах лексического отбора и творческом процессе в целом.
Place of publishing:
Երևան