Object structure

Publication Details:

«Բանբեր հայագիտության» միջազգային գիտական հանդեսը լույս է տեսնում 2013 թվականից։

Journal or Publication Title:

Բանբեր հայագիտության = Вестник Арменоведения = Review of Armenian studies

Date of publication:

2023

Number:

2 (32)

ISSN:

e-2953-8173

Official URL:


Additional Information:

Խաչատրյան Ա., Хачатрян А.

Title:

The Armenian Personal Names Borrowed from New Persian

Other title:

Նոր պարսկերենից փոխառված անձնանունները հայերենում ; Заимствованные из новоперсидского антропонимы в армянском языке

Creator:

Khachatryan, Alvard

Corporate Creators:

YSU Faculty of Armenian Philology

Contributor(s):

Գլխավոր խմբագիր՝ Պ. Ա. Չոբանյան (2013-2017) ; Ա. Խառատյան (2017-)

Subject:

Philology

Uncontrolled Keywords:

the study of personal names ; New Persian ; borrowed personal names ; personal name-forming stems ; one stem personal names ; two stem personal names ; hybrid personal names

Coverage:

175-189

Abstract:

Հայկական անձնանունների համակարգում առանձնահատուկ դեր ունեն նոր պարսկերենից փոխառված այն անունները, որոնք արաբերենի և թուրքերենի միջնորդությամբ փոխառվել են հայերի կողմից հիմնականում XI–XVIII դարերում: Այս անձնանունների մուտքը հայերեն պայմանավորված է արտալեզվական, այն է՝ քաղաքական և պատմամշակութային գործոններով: Մեր քննած անվանացանկերում մեծ թիվ են կազմում հատկապես կազմությամբ բարդ հասարակ անուններից առաջացած անձնանունները, որոնց մեջ առանձին խումբ են կազմում հիբրիդային անունները՝ Շահվերդի, Շահմուրադ և այլն: Ակնհայտ է, որ իգական անձնանունների հիմք են դարձել սոխակ, վարդ, գեղեցկադեմ ոգի նշանակության բլբուլ, գուլ, փարի բառարմատները, իսկ աստված, առյուծ, արև, թագավոր, տեր, ծեր նշանակության խուդա/խոդա, շէր, խուրշիդ, խոջա, շահ, փիր անվանումները դարձել են արական անձնանունների հիմք: Առկա են նաև միևնույն անվան թե՛ արական, թե՛ իգական տարբերակներ՝ Խուբան (արական, իգական), Շիրազ, Ջանիկ, Ջիհան, Նուբար և այլն: Ուսումնասիրվող շրջանի բազմաթիվ անուններ թեև գործածությունից դուրս են մղվել, սակայն արդի ժամանակահատվածում դրանք որպես կենսունակ անձնանվանահիմքեր պահպանվել են հայկական ազգանուններում՝ Գյուլբուդաղյան, Խուրշուդյան, Մեհրաբյան, Մերանգուլյան, Փիրումյան և այլն:
Особую роль в системе армянских антропонимов играют те заимствованные из новоперсидского языка имена, которые посредством арабского и турецкого языков были заимствованы армянским языком в основном в 11–18 веках. Употребление этих антропонимов в армянском языке обусловленно внеязыковыми, а именно политическими и культурно-историческими факторами. В списках проанализированных нами имен особенно большое число составляют антропонимы, по своему составу произошедшие от сложных имен нарицательных, среди которых отдельную группу составляют гибридные имена: Шахверди, Шахмурад и др. Очевидно, что основой личных женских имен стали словарные корни բլբուլ, գուլ, փարի со значением սոխակ (соловей), վարդ (роза), գեղեցկադեմ ոգի (прекрасноликий дух), а названия խուդա/խոդա, շէր, խուրշիդ, խոջա, շահ, փիր, со значением աստված, (бог) առյուծ (лев), արև (солнце), թագավոր (царь), տեր (господин, хозяин), ծեր (старый) стали основой мужских личных имен. Имеются как мужские, так и женские варианты одного и того же имени: Խուբան (Хубан) (мужское, жен-ское), Շիրազ (Шираз), Ջանիկ (Джаник), Ջիհան (Джихан), Նուբար (Нубар) и т.д. Хотя множество имен рассматриваемого периода было снято из употребления, но на сегодняшний день они как активные антропонимические основы сохранились в армянских фамилиях: Гюльбудагян, Хуршудян, Меграбян, Мерангулян, Пирумян (Գյուլբուդաղյան, Խուրշուդյան, Մեհրաբյան, Մերանգուլյան, Փիրումյան) и т.д.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ.

Type:

Հոդված

Format:

pdf

Identifier:

click here to follow the link

Call number:

АЖ 717

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան