Journal or Publication Title:
Խ․ Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան․ Հայագիտական հանդես
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
Additional Information:
Хачатрян Арам, Khachatryan Aram
Title:
Արևմտահայերենի նոր բառերի բառակազմական հարաբերությունների մասին
Other title:
Об отношениях словообразующих западноармянских новых слов ; About /on/ the relationship between the formation of new words in western Armenian
Creator:
Corporate Creators:
Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան
Subject:
Uncontrolled Keywords:
նորակազմություն ; բարդություն ; արևմտահայերեն ; բառակապակցություն ; կաղապար ; բառակազմական հիմք
Coverage:
Abstract:
New formations /new words / have a special role in vocabulary enrichment. The study of neologisms has always been the subject of linguists' attention. The material of the study was the words taken out from the Western Armenian press /Hayrenik, Nor Yaraj, Horizon/ published in 2018-2021, which are not fixed in the dictionaries. In the majority of Western Armenian complex (complicated) words, the main semantic center is the last component. The latter expresses such a meaning that is concretized by the first component. Moreover, the superior component can be nominal or verbal. In the case when the root of the verb acts as a root, it is manifested mainly by the root of the verb and the root of the adverbial modifier. It should be noted that in the case of the stem root, it is more rarely compared to being in the compound root, because the verb rarely becomes a compliment to other parts of speech. As we have seen, among the independent verbs of the Western Armenian (including Eastern Armenian) the indefinite, subjective compounds (complex and derivational words) also participate in word formation without change, preserving not only infinitives but also the verbal word-forming suffix-endings (-el, -al, -ogh) , (ing), (to do, doing). The study of the material allows us to conclude that the verb base, as a stemming base, participates less in word formation than as a compound base. Indefinite and subjunctive verb bases are more often found in the role of seed bases, sometimes preserving verb endings as well.
В обогащении словарного запаса особую роль играют новые слова (неологизмы). Их изучение всегда было в центре внимания лингвистов. Изучаемый материал был взят из статей, опубликованных с две тысячи восемнадцатьoгo пo две тысячи двадцать первый годы в западноармянской прессе (Айреник, Нор Арач, Оризон). Эти слова не были закреплены в словарях. В преобладающей части сложных западноармянских слов в основном смысловая нагрузка падает на последнюю составляющую. Эта составляющая выражает такой смысл, который конкретизируется первой составляющей частью. Основная составляющая может быть выражена именной или глагольной частью. В том случае, когда корень глагола выступает как словообразующая основа, выражается в основном основой глагола или основой причастия. Следует отметить, что в этих случаях глагол редко становится дополнением для других частей речи. Как видим, в западноармянском (в том числе восточноармянском) неопределенная форма глагола и субьективное причастие в составных и префиксальных словах участвуют без изменений, сохраняя глагольные словообразующие суффиксы - окончания (-ել, -ալ, -ող). Изучение материала позволяет нам сделать вывод, что основа глагола меньше участвует в словообразующей роли, чем в качестве дополнительной основы. В словообразующей роли чаще встречаются основы неопределенных форм глагола и субьектных причастий, иногда сохраняя также глагольные окончания.
Բառապաշարի հարստացման գործում առանձնահատուկ դեր ունեն նորակազմությունները (նորաբանությունները)ֈ Նորաբանությունների ուսումնասիրությունը մշտապես եղել է լեզվաբանների ուշադրության առարկանֈ Ուսումնասիրության նյութը եղել է 2018-2021 թվականներին հրապարակված արևմտահայ մամուլից (Հայրենիք, Նոր Յառաջ, Հորիզոն) դուրս բերված այն բառերը, որոնք ամրագրված չեն բառարաններում: Արևմտահայերենի բարդ բառերի գերակշռող մասում հիմնական իմաստային կենտրոնը վերջին բաղադրիչն է: Վերջինս արտահայտում է այնպիսի իմաստ, որը կոնկրետանում է առաջին բաղադրիչի միջոցով: Ընդ որում, գերադաս բաղադրիչը կարող է լինել անվանական կամ բայական: Այն դեպքում, երբ բայարմատը հանդես է գալիս սերող հիմքի դերում, դրսևորվում է հիմնականում բայահիմքով և դերբայական հիմքով: Հարկ է նշել, որ բայարմատի՝ բաղադրող հիմքում լինելու համեմատությամբ սերող հիմքի պարագայում այն ավելի սակավադեպ է, քանզի բայը հազվադեպ է լրացում դառնում այլ խոսքի մասերին: Արևմտահայերենի (այդ թվում նաև՝ արևելահայերենի) անկախ դերբայներից անորոշը, ենթակայականը բաղադրություններում (բարդ և ածանցավոր բառեր) բառակազմությանը մասնակցում են նաև առանց փոփոխության՝ պահպանելով ոչ միայն ներածանցները, այլև՝ բայական բառակազմական ածանց-վերջավորությունները (-ել, -ալ, -ող): Նյութի ուսումնասիրությունը թույլ է տալիս եզրակացնելու, որ բայահիմքը սերող հիմքերի դերում ավելի քիչ է մասնակցում բառակազմությանը, քան որպես բաղադրող հիմք: Սերող հիմքերի դերում ավելի հաճախ հանդիպում են անորոշ և ենաթակայական դերբայական հիմքերը՝ երբեմն պահպանելով նաև բայական վերջավորությունները:
Place of publishing:
Երևան