Object structure

«Բանբեր Մատենադարանի» միջնադարագիտական, հայագիտական, ձեռագրագիտական հանդեսը լույս է տեսնում Մատենադարանի հիմնադրումից ի վեր: Հանդեսի առաջին երկու համարները լույս են տեսել 1941 և 1950 թվականներին և կոչվել «Գիտական նյութերի ժողովածու»: Այս ժողովածուներում հավաքված էին նախորդիվ Մատենադարանում տեղի ունեցած գիտաժողովների նյութերը:1956 թվականին հրատարակված երրորդ համարից սկսած՝ հանդեսը կրում է այսօրվա անվանումն ու ընդգրկում միջնադարյան մշակույթի տարբեր ոլորտների առնչվող բազմաբնույթ ուսումնասիրություններ, բնագրերի հրապարակումներ և այլն:

Հոդվածը նվիրված է հայկական միջնադարյան աղբյուրների՝ Դաղստանի մասին եղած տեղեկությունների վերլուծությանը: Հատուկ ուշադրություն է դարձվում միջնադարյան Դաղստանում քրիստոնեության տարածմանը, որում որոշիչ էր Հայաստանի դերը: Այդ գործընթացի նկարագրման ժամանակ մեծ կարևորություն ունի աղբյուրների ճիշտ մեկնաբանումը. սա նախ և առաջ վերաբերում է հանդիպող ցեղանուններին և տեղանուններին: Աղբյուրների ողջ համալիրի ուսումնասիրության հիման վրա հեղինակը եզրահանգում է, որ հիշատակվող Վարաչան քաղաքը արաբական ժամանակագրությունների Բալանջարն է և դաղստանյանների Գելբախը: Հնագիտական աշխատանքների արդյունքում այստեղ հայտնաբերվել են 7-8-րդ դարերի եկեղեցիներ: Իսկ 10-11-րդ դարերի որոշ հայկական և իրանական աղբյուրների «ափխազ»-ը պետք է հասկանալ «Ավհար», որ տեղաբաշխվում է հյուսիսային Դաղստանում: Հետևաբար, Սուլակ գետի ստորին ավազանում բնակվում էին բնիկ ավհար և իրանախոս բուրջան ցեղերը: Նրանք դարձան այն վաղ պետական կառույցի հիմքը, որում տարածում գտավ հայկական քրիստոնեությունը:
This article is devoted to the analysis of information about Dagestan contained in medieval Armenian historical sources. Particular attention is paid to the spread of Christianity in medieval Dagestan. In this process, the role of Armenia was decisive. When describing these processes, the correct interpretation of the information contained in the sources is of key importance. First of all, this concerns the localization of the ethnonyms and toponyms mentioned in the sources. Based on the study of the entire complex of sources, the author comes to the conclusion that the city of Varachan mentioned in Armenian sources is known as Balanjar in the Arab chronicles, and Gelbakh in the Dagestan ones. Here, in the course of archaeological work, churches of the 7th-8th centuries were discovered. Furthermore, the ethnonym "Abkhaz," mentioned in some Armenian and Iranian sources of the 9th–11th centuries, should be understood as "Avhar," which is localized in northern Dagestan. Consequently, in the lower reaches of the Sulak River, the indigenous tribe "Avhar" and the Iranian-speaking tribe "Burdjans" were settled. They became the basis for the appearance of an early state formation where the Armenian Christianity was spread.

Երևան

Մատենադարան

Հոդված

pdf

hy ; հայերեն