Publication Details:
Journal or Publication Title:
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
Additional Information:
Мирзоян Елизавета, Mirzoyan Elizaveta
Title:
Գրաբարյան որոշ նախդիրների քերականական և բառակազմական գործառույթները Ղարաբաղի բարբառում
Other title:
Грамматические и лексические функции некоторых грабарских предлогов в карабахском диалекте ; Grammatical and Lexical Functions of Some Grabar Prepositions in the Karabakh Dialect
Creator:
Contributor(s):
Գլխ. խմբ.՝ Վարդանյան Արարատ Վլադիմիրի
Subject:
Uncontrolled Keywords:
քերականական կառուցվածք ; Ղարաբաղ ; բարբառ ; բառապաշար ; գրաբարյան նախդիրներ ; հոլովման համակարգ ; կապեր
Coverage:
Abstract:
Ղարաբաղի բարբառը հայերենի բարբառների շարքում առանձնանում է իր հարուստ բառապաշարով: XIX դարավերջին և XX դարի առաջին տասնամյակում Ղարաբաղի բարբառով հրատարակվել են մի շարք գեղարվեստական գործեր: Բարբառում գործածության որոշակի հաճախականություն ունեն գրաբարյան նախդիրները՝ զ, ց, ի, առ, ընդ, ըստ: Գրաբարի նախդիրները յուրահատուկ և ինքնատիպ խոսքի մասեր են, որոնք քերականական կառուցվածքի մեջ սպասարկում են հոլովման համակարգին, ունեն ավելի շատ իմաստային կիրառություններ և գործածվում են ավելի լայնորեն, քան՝ ժամանակակից հայոց լեզվի կապերը: Սույն աշխատանքի նպատակն է դիտարկել և օրինակների օգնությամբ ցույց տալ, որ գրաբարյան որոշ նախդիրների գործածությունը Ղարաբաղի բարբառում գործուն է նաև մեր օրերում, ունեցել է և ունի բառակազմական արժեք բարբառի բառապաշարի հարստացման գործում, և որ նախդրավոր քերականական կապակցությունները շարահյուսական մակարդակում ևս ունեն տարատեսակ կիրառություններ: Աշխատանքի սահմաններում քննության ենք առել գրաբարյան որոշ նախդիրների գործածության հաճախականությունը ինչպես գրաբարում, այնպես էլ բարբառում, մեջբերել ենք անվանի լեզվաբանների կարծիքները տարբեր նախդիրների կիրառության վերաբերյալ, հանգել ենք այն եզրակացության, որ Ղարաբաղի բարբառում ցայժմ էլ գործուն են գրաբարյան մի շարք նախդրավոր կապակցություններ, որոնց մի մասն ավանդված է գրաբարյան մատենագրությամբ և որ բառապաշարի նման այլ իրողությունները ևս հավաստում են Ղարաբաղի բարբառի հին և հարուստ լեզու լինելը:
Карабахский диалект выделяется среди армянских диалектов своим богатым словарным запасом. Собирателями фольклора была создана богатая литература на арцахском наречии. В конце 19 века и первом десятилетии 20 века на карабахском диалекте был издан ряд художественных произведений. Определенную частотность употребления в диалекте имеют грабарские предлоги: з, ц, и, ар, ынд, ыст. Предлоги грабаря являются уникальными и самобытными частями речи, которые служат флективной системе в грамматическом строе, имеют большее смысловое применение и используются шире, чем союзы современного армянского языка. Цель данной работы – проследить и с помощью примеров показать, что употребление некоторых грабарянских предлогов в карабахском диалекте активно и сегодня, имело и имеет лексическое значение в обогащении словарного запаса диалекта. В рамках работы мы рассмотрели частотность употребления некоторых грабаровских предлогов как в грабаревском, так и в диалектном, привели мнения известных лингвистов относительно употребления разных предлогов, пришли к выводу, что ряд грабаровских предложных в карабахском диалекте до сих пор действуют союзы, часть которых сохранилась с грабарянской библиографией и что подобные и другие факты словарного запаса доказывают, что карабахский диалект является древним и богатым языком.
The Karabakh dialect stands out among the Armenian dialects with its rich vocabulary. A rich literature in the Artsakh dialect was created by the collectors of folklore. At the end of the 19th century and the first decade of the 20th century, a number of works of art were published in the Karabakh dialect. The specific frequency of use in the dialect has grabar prepositions such as ar, et. Grabar's prepositions are unique and distinctive parts of speech that serve as an inflectional system in the grammatical structure, have a greater semantic application and are used more widely than the conjunctions of the modern Armenian language. The purpose of this work is to trace and with the help of examples to show that the use of some Grabaryan prepositions in the Karabakh dialect is active even today and had lexical significance in enriching the vocabulary of the dialect. As part of the work, we considered the frequency of use of some Grabar prepositions both in Grabar and in the dialect, brought the opinions of famous linguists regarding the use of different prepositions, came to the conclusion that a number of Grabar prepositions are still active in the Karabakh dialect, some of which are preserved with Grabar bibliography and that similar and other vocabulary facts prove that the Karabakh dialect is an ancient and rich language. Key words: Karabakh dialect, vocabulary, Grabar prepositions. f, ts, i, in, according, grammatical structure, inflectional structure, connections, part of speech.
Place of publishing:
Երևան