Journal or Publication Title:
Արվեստագիտական հանդես=Искусствоведческий журнал=Journal of Art Studies
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
Additional Information:
Թառայան Զեմֆիրա, Tarayan Zemfira
Title:
Значение иконы в армянском христианском искусстве
Other title:
Սրբապատկերի նշանակությունը հայ քրիստոնեական արվեստում ; The Significance of an Icon in Armenian Christian Art
Creator:
Subject:
Uncontrolled Keywords:
Христос ; Анан Апахуни ; Спас нерукотворный ; портрет ; иконопись ; царь Абгар
Abstract:
В данной статье на основании исторических данных мы пытаемся восстановить подлинную историю иконописи и имя живописца, создавшего первый образ Иисуса Христа, искаженный легендой, приписавшей этому образу «нерукотворность». Изначально ни один историк (Герубна, Евсевий Кесарийский, Мовсес Хоренаци) не упоминает о нерукотворности образа, напротив, все единогласно называют живописца-мастера, писавшего его. Это Анан (Ананий Апахуни), выполнявший дипломатические поручения царя Абгара. То, что он одновременно являлся придворным художником, придает его авторству еще большую правдоподобность. Безусловно, дипломат должен уметь фиксировать документальные данные. У Анана этот дар проявлялся в его способности не только описать, но и зарисовать происходящие события и причастных к ним лиц. В этом плане его авторство бесценно, и легенда о нерукотворном образе, предав забвению имя создателя важнейшей для христианства реликвии, незаслуженно лишила иконописную школу подлинной истории.
Armenia had developed schools of mural painting and miniature painting. Monasteries and churches had scriptoria and corresponding workshops for copying and illuminating books. However, it should be mentioned that icon painting was weak in Armenia, notwithstanding the fact that it was one of the main directions of Christian art in the neighbouring Byzantium, Georgia, and Russia. Researchers did not either focus their attention to the fact that the Armenian Church almost never introduced iconostases but widely used altar curtains. However, it was in the Armenian settlements that the first sacred images (Christ and Our Lady) were elaborated and later accepted as icons. These controversial circumstances in the history of Christianity need thorough research. Early historians of the Christian church call artist Anan Apahuni the creator of the first image of Christ. Painted in His earthly life, this image of Christ represents His historical portrait. The concept of an icon did not exist then. The legend about the Miraculous Image of the Saviour unjustly deprived the artist of his authorship, which should be restored, and his role in the development of icon painting reappraised.
Հայաստանը ուներ որմնանկարչության և մանրանկարչության զարգացած դպրոցներ: Համարյա յուրաքանչյուր վանքում և եկեղեցում եղել են գրչատուն և համապատասխան արհեստանոց` գրքերի արտագրման և ձևավորման համար: Սակայն, պետք է ասել, որ Հայաստանում թույլ էր զարգացած սրբանկարչությունը, չնայած այն բանին, որ հարևան Բյուզանդիայում, Վրաստանում, Ռուսաստանում այն եղել է քրիստոնեական արվեստի հիմնական ուղղություններից մեկը: Հետազոտողների ուշադրությունը նաև չի սևեռվել այն փաստի վրա, որ սահմանափակվելով խորանի վարագույրով` հայոց եկեղեցին համարյա չի օգտագործել պատկերապատը: Սակայն, հենց հայկական բնակավայրում մշակվել են առաջին սրբազան կերպարները (Քրիստոսի և Աստվածամոր), որոնք հետագայում ընդունվեցին որպես սրբապատկերներ: Քրիստոնեության պատմության այս վիճելի հանգամանքները հիմնավոր հետազոտության կարիք ունեն: Քրիստոնեական եկեղեցու վաղ պատմիչները վկայում են, որ Քրիստոսի առաջին պատկերի ստեղծողը նկարիչ Անան Ապահունին է: Անանը Քրիստոսի դիմա-պատկերը նկարել է Նրա երկրային կյանքի ժամանակ: Սրբապատկեր հասկացությունն այն ժամանակ գոյություն չուներ, հետևաբար այն կարելի է բնութագրել որպես պատմական դիմանկար։ Փրկչի անձեռակերտ պատկերի մասին լեգենդը նկարչին անարդարացիորեն զրկել է հեղինակ կոչվելու իրավունքից, որը իրավամբ պետք է վերականգնվի, ինչպես նաև վերարժևորվի նրա դերը պատկերագրության ձևավորման գործում: