Object structure

Богатейшее эпическое наследие армянского народа своими корнями уходит в глубину веков, насчитывая в своем развитии не одно тысячелетие. Еще с V века в трудах армянских историков встречается множество упоминаний об эпических сказах, свидетельствующих об уже сформировавшейся эпической традиции, передающейся из поколения в поколение в изустной передаче. В эпическом наследии армян особое место занимает героическая эпопея «Сасна црер» («Сасунские безумцы»), состоящая из четырех ветвей, повествующих о жизни и героических деяниях четырех поколений богатырей Сасунского царского дома. Эпос сказывается особой декламацией, которая местами переходит в речитацию и пение. Эпическое пение мало изучено. Между тем, поющиеся фрагменты героического эпоса, мелодии эпических сказов и песен чрезвычайно интересны и должны изучаться как с точки зрения музыкального языка, как системы специфических выразительных средств, так и как музыкальная речь, как особый способ сказывания. Поющиеся фрагменты эпоса не являются песнями в жанровом понимании. Это – различного вида речитации (от «сухого» до «омузыкаленного»), подчиняющиеся единой мелодической формуле, то есть в их основе лежит единый тип эпического мелодического мышления, несущего в себе явные черты архаики. Не будучи музыкальными иллюстрациями содержания, поющиеся фрагменты не воплощают образы эпоса. Являясь лишь способом сказывания, пение в эпосе помогает восприятию текста, создает особое эмоциональное состояние. То же самое можно сказать и о малых эпических формах – о сказе и собственно песне. Свойственные им мелодическая и ритмическая формульность, «квартовость» интонации, имея мнемоническое значение, вместе с тем подчеркивают квантитативный характер ритмики армянской традиционной музыки.
ԱմփոփումՀայ ժողովրդի հարստագույն վիպական ժառանգությունն իր արմատներով ձգվում է դեպի դարերի խորքը` ունենալով զարգացման հազարամյակների պատմություն: Դեռ V դարից սկսած հայ պատմիչների աշխատություններում հանդիպում են բազում հիշատակություններ վիպական ասքերի մասին, որոնք վկայում են արդեն ձևավորված, սերնդե–սերունդ բանավոր ձևով փոխանցվող վիպական ավանդույթի առկայության մասին: Հայերի վիպական ժառանգության մեջ առանձնահատուկ տեղ ունի չորս ճյուղից բաղկացած «Սասնա ծռեր» հերոսական վեպը, որը պատմում է Սասնա թագավորական տան դյուցազունների չորս սերնդի կյանքի և հերոսական գործերի մասին: Էպոսը կատարվում է հատուկ արտասանությամբ (դեկլամացիայով), որը տեղ–տեղ անցնում է ասերգության և երգեցողության: Վիպական երգեցողությունը քիչ է ուսումնասիրված: Մինչդեռ հերոսական վեպի երգվող հատվածների, վիպական ասքերի և վիպերգերի մեղեդիները չափազանց հետաքրքրական են և պետք է ուսումնասիրվեն ինչպես երաժշտալեզվական տեսակետից` իբրև արտահայտչամիջոցների յուրահատուկ համակարգ, այնպես էլ իբրև ասացման հատուկ միջոց: Էպոսի երգվող հատվածները երգ չեն բառի ժանրային իմաստով: Դրանք տարբեր բնույթի ասերգություններ են («չոր» ասերգությունից մինչև «երաժշտականացված »), որոնք ենթարկվում են մեկ մեղեդիական բանաձևի, այսինքն` դրանց հիմքում ընկած է վիպական մեղեդային մտածողության մի միասնական, արխայիկ գծեր ունեցող տիպ: Չլինելով բովանդակության երաժշտական պատկերազարդում՝ երգվող հատվածները չեն մարմնավորում էպոսի կերպարները: Լինելով լոկ ասացման միջոց՝ էպոսի երգեցողությունն օգնում է տեքստի ընկալմանը, ստեղծում հուզական յուրահատուկ վիճակ: Նույնը կարելի է ասել նաև վիպական փոքր ձևերի՝ ասքի և վիպերգի մասին: Այդ տեսակներին հատուկ՝ մեղեդիական և ռիթմական բանաձևվածությունը, ինտոնացիայի ընդգծված «կվարտային » բնույթը, ունենալով մնեմոնիկ նշանակություն, միևնույն ժամանակ ընդգծում են հայկական ավանդական երաժշտության ռիթմիկայի կվանտիտատիվ էությունը:
The roots of the rich epic heritage of Armenians go deep into the centuries. The development of the latter encompasses a history of millenniums. The works of Armenian historians dating back to the V century often refer to epic stories, which testifies the existence of an oral epic tradition, which had already been formulated by that time and has continued being transmitted from generation to generation. In Armenian epic heritage a special place is reserved for the heroic epic Sasna Cr.er, which consists of four branches and narrates about the life and heroic acts of four generations of the Sassoun Kingdom. The epic is performed in a special type of declamation, which at times transforms into recitation and singing. The epic singing hasn’t been thoroughly studied. Meanwhile, the sung fragments and the melodies of the epics are extremely interesting and must be studied both from the aspect of their musical language and as a special type of narration. The sung fragments of the epic are not songs in the sense of the genre. They present various forms of recitations (from “dry” recitative to “musicalized” ones), which are exposed to a single melodic formula. That is to say, they are based on a single, archaic pattern of epical melodic thinking. The epic songs are not musical illustrations of the epic plot and they do not display the characters of the epic. As a means of expression, the epic singing helps the listeners to perceive the text and creates a definite emotional state. The same can be said about the smaller forms of epic narration, where the formulaic melodies, the rhythmic patterns and the quartal structure of the melodies have a mnemonic function, at the same time accentuating the quantitative structure of the rhythm in traditional Armenian music.

ԳԼՈՒԽ Բ. Երաժշտական ֆոլկլոր
CHAPTER II: Music Folklore

Երևան

Կոմիտասի թանգարան-ին-տ. հրատ.

Հոդված

pdf

էջ 108-125

Սույն հատորն անդրադառնում է Կոմիտասի գիտական, ստեղծագործական և բանաստեղծական ժառանգությանը, ինչպես նաև մեթոդական մոտեցումներին։Նկատի ունենալով Կոմիտասի գիտական հետաքրքրությունները՝ ժողովածուններ կայացնում է նաև հայ երաժշտական ֆոլկլորագիտությանն ու միջնադարագիտությանն առնչվող հարցեր։ Հասցեագրված է երաժշտագետներին, արվեստաբաններին, մշակութաբաններին, միջնադարագետներին, ֆոլկլորագետներին,առհասարակ հայ երաժշտությամբ հետաքրքրվողներին։