Հրապարակման մանրամասներ:
Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:
Լրաբեր հասարակական գիտությունների=Herald of the Social Sciences=Вестник общественных наук
Հրապարակման ամսաթիվ:
Համար:
ISSN:
Պաշտոնական URL:
Լրացուցիչ տեղեկություն:
Ramazyan Samvel, Рамазян Самвел
Վերնագիր:
Ասլանի վիպերգի անհայտ տարբերակը
Այլ վերնագիր:
The Unknown Version of the Ballad of Aslan ; Неизвестная версия баллады Аслана
Ստեղծողը:
Աջակից(ներ):
Պատ․ խմբ՝. Հ․ Գ․ Ինճիկյան (1966-1968) ; Գլխավոր խմբ.՝ Ծ․ Պ․ Աղայան (1969-1972) ; Վ․ Ա․ Միքայելյան (1972-1987) ; Ա․ Ա․ Խառատյան (1988-2017)
Խորագիր:
Հայ ազգագրություն ; Բանահյուսություն
Չվերահսկվող բանալի բառեր:
«Ասլան աղա» վիպերգ ; «Կական Ասլան» ; «Կագուան Ասլան» ; Մուշ ; Մոկս
Ծածկույթ:
Ամփոփում:
Ասլանի վիպերգը («Ասլան աղա» կամ «Կագուան Ասլան») հայտնի է դարձել XIX դ. վերջերից և դասվել միևնույն ժամանակահատվածում գրառված հայ միջնադարյան վիպական ստեղծագործությունների շարքում: Այն վիպական բանահյուսության չափածո երգային ստեղծագործություն է, որում ամփոփված են հնագույն առասպելա-բանական ենթաշերտեր: Վիպերգը տարածված է եղել հիմնականում Մոկսում և գրառ-վել է ինչպես տեղաբնակ, այնպես էլ Արևելյան Հայաստանում հանգրվանած մոկացի ասացողներից: Ընդհանուր առմամբ, հայտնի է վիպերգի 5 տարբերակ: Հայտնի է նաև Մոկսի տարածքից դուրս վիպերգի մեկ այլ տարբերակի («Կական Ասլան») գրառման մասին, որը, սակայն, մեզ չի հասել: Թեմայով միակ պահպանված փաստաթուղթը բանահավաք Բենսեի (Սահակ Մովսիսյան) 1914 թ. նամակն է Երվանդ Լալայանին, որի տեքստն ամբողջությամբ ներկայացվում է առաջին անգամ: Նամակում Բենսեն պատրաստակամություն է հայտնում տպագրության համար պարբերաբար Թիֆլիս ուղարկել իր գրառած բանահյուսական նյութերից, մասնավորապես նշելով չափածո ստեղծագործություններ` «Կական Ասլան», «Ալեքսանոս» և «Հովհաննես Գոյանցի»: Եթե առաջին երկուսը հայտնի են այլ բանահավաքների գրառած տարբերակներով, ապա վերջինն անհայտ է: Բոլոր գրառված նյութերն անհետ կորել են 1915 թ. սկսված ցեղասպանության տարիներին: Հոդվածի գիտական նորույթն այն է, որ Ասլանի վիպերգը, փաստորեն, տարածված է եղել ոչ միայն Մոկսում, այլ նաև Մոկսից դուրս, հարևան շրջաններում: Ի թիվս այլ անվանումների՝ վիպերգը հայտնի է եղել նաև «Կական Ասլան» անվամբ: «Կական» մականունը նույնական է բանահավաք Սարգիս Հայկունու գրառած տարբերակից հայտնի «Կագուանի» հետ: Երկու դեպքում էլ ընդգծվում է վիպերգի հերոսի հրեշտակամարտ լինելը, ինչը միանգամայն համահունչ է վիպերգի բովանդակության:
The ballad of Aslan ("Aslan Agha" or "Kaguan Aslan") became known in the 19th century and is considered one of the Armenian medieval epic works recorded in the same period. It is a poetic and song work of epic folklore containing ancient mythological substrates. The ballad of Aslan was widespread mainly in Moks and was recorded by both local and Moks’ narrators who settled in Eastern Armenia. In general, 5 versions of the ballad are known. Another version of the ballad ("Kakan Aslan") is known to have been recorded outside of Moks’ territory, but it has not come down to us. The only preserved document on the subject is the letter of folklorist Bense (Sahak Movsisyan) to Yervand Lalayan from 1914, the text of which is presented in its entirety for the first time. In the letter, Bense expresses his willingness to periodically send his records of folklore materials to Tiflis for publication, in particular, mentioning the poetic works "Kakan Aslan", "Alexanos" and "Hovhannes Goyantsi". The first two are known from versions recorded by other folklorists, the last is unknown. All the recorded materials were lost without a trace during the genocide that began in 1915. The scientific novelty of the article is that Aslan’s ballad was, in fact, widespread not only in Moks but also in neighboring regions outside of Moks. Among other names, the ballad was also known under the name "Kakan Aslan". The nickname "Kakan" is identical to the name "Kaguan", known from the version recorded by folklorist Sargis Haykuni. In both cases, the struggle of the hero of the ballad with the angel is emphasized, which is completely consistent with the content of the ballad.
Баллада Аслана («Аслан-ага» или «Кагуан Аслан») – стихотворно-песенное произведение эпического фольклора – стала известна в XIX веке и считается одним из армянских средневековых эпических произведений, записанных в тот же период. Данная баллада содержит древние мифологические субстраты. Баллада Аслана была распростра-нена в основном в Моксе и записана как с уст местных, так и нашедших пристанище в Восточной Армении сказителей. В общей сложности известно 5 версий баллады. Однако помимо этих версий есть еще одна, не дошедшая до нас версия баллады («Какан Аслан»), записанная за пределами Мокса. Единственным сохранившимся документом, имеющим отношение к этой теме, является письмо фольклориста Бенсе (Саака Мовсисяна) Ерванду Лалаяну, датированное 1914 г., текст которого впервые приводится цели-ком. В своем письме Бенсе выражает готовность периодически отправлять сделанные им записи фольклорных материалов в Тифлис для публикации. Речь идет, в частности, о стихотворных произведениях «Какан Аслан», «Алексанос» и «Ованес Гоянци». При этом первые два известны по версиям, записанным другими фольклористами, а последнее неизвестно. Все записанные материалы были бесследно утеряны во время геноцида в 1915 г. Научная новизна статьи состоит в том, что баллада Аслана на самом деле была широко распространена не только в Моксе, но и в соседних регионах за пределами Мокса. Она была известна также под названием «Какан Аслан». Прозвище «Какан» идентично имени «Кагуан» из версии, записанной фольклористом Саргисом Айкуни. В обеих версиях подчеркивается борьба героя баллады с ангелом, что полностью соответствует содержанию баллады.
Հրատարակության վայրը:
Երևան
Հրատարակիչ:
Տեսակ:
Ձևաչափ:
Նույնացուցիչ:
սեղմիր այստեղ կապին հետևելու համար