Խանդութի կերպարի առասպելաբանական հիմքերը «Սասնա ծռեր» էպոսում

Գլխ․ խմբ․՝ Մ․ Գ․ Ներսիսյան (1958-1998) ; Վ․ Միքայելյան (1999-2005) ; Գլխ․ խմբ․ պաշտոնակատար՝ Պ․ Մ․ Մուրադյան (2005) ; Ա․ Զաքարյան (2005) ; Գլխ․ խմբ․՝ Ս․ Հարությունյան (2006-2018) ; Ա․ Զաքարյան (2018-)

Գրականագիտություն

«Սասնա ծռեր» էպոս ; Խանդութ ; մոտիվ ; վիշապամարտիկ ; հերոսական կին

104-126

«Սասնա ծռեր» էպոսում Խանդութը ներկայանում է իբրև հերոսականության, նվիրումի, անձնազոհության բացառիկ որակներով օժտված հերոսուհի: Այդ հատկանիշները նպաստում են կողակցի՝ Դավթի կերպարի ավելի ամբողջական ընկալմանը: Խանդութին առնչվող մոտիվներն աչքի են ընկնում առատությամբ և բազմազանությամբ, ինչի շնորհիվ էպոսի կանանց մեջ նրա կերպարը նույնպես ամենաամբողջականն ու կատարյալն է դառնում: Քննելով «Սասնա ծռեր» էպոսի 94 պատումներում Խանդութի կերպարի շուրջ հյուսված դիպաշարերն ու մոտիվները՝ հաշվի ենք առել տիպաբանական երեք խմբերում (Մոկս, Մուշ, Սասուն) առկա առանձնահատկությունները: Կերպարը դիտարկվում է նախ իբրև անհաղթ ամազոնուհի, մեծ տիկին, սիրո և գեղեցկության աստվածուհիների հատկանիշներ ունեցող առասպելական դիցուհի, ապա՝ իբրև Սասնա հերոսին լրացնող, «Սասնա տանը» հզոր ժառանգ պարգևող հերոսական կին և մայր:
Героине эпосa «Сасна црер» – Хандут присущи героизм, самоотверженность и жертвенность. Эти черты ее характера способствуют более целостному восприятию образа главного героя – Давида. Мотивы, связанные с Хандут, отличаются огромным разнообразием, благодаря чему ее образ является наиболее цельным и совершенным. Образ Хандут анализируется нами в контексте связанных с ней эпизодов и мотивов в 94-х вариантах эпоса «Сасна црер» с учетом особенностей трех типологических групп (Мокс, Муш, Сасун). Прежде всего ее образ рассматривается как образ непобедимой амазонки, госпожи, мифической богини с чертами богинь любви и красоты, а затем как героической жены и матери, давшей могущественного наследника «Дому Сасуна». В целом образ Хандут разнится от других героинь эпоса присущими ей героизмом, чертами драконоборца. Однако благодаря наличию в ее характере древних мифологических черт она имеет много общего с другими героинями эпоса, а также с богинями мировой мифологии, проведение параллелей с которыми способствует более глубокому раскрытию ее характера. In the epic “Sasna Tsrer” Khandut appears as a heroine endowed with exceptional qualities of heroism, dedication, and self-sacrifice. These features of her character contribute to a more holistic perception of the image of the main hero, David. The motives related to Khandut are extremely diverse, making her image the most complete and perfect. We analyzed the character of Khandut in the context of episodes and motives associated with her in 94 versions of the epic “Sasna Tsrer”, taking into account the characteristics of three typological groups (Moks, Mush, Sasoun). First of all, her image is seen as an invincible Amazon, a Great Lady, a mythical goddess with the features of the goddess of love and beauty, and then as a heroic wife and mother who gave a powerful heir to the “House of Sasoun”. In general, the character of Khandut differs from the other heroines of the epic by her inherent heroism, and traits of a dragon fighter. However, due to the presence of ancient mythological features in her character, she shares a lot in common with the other heroines of the epic, as well as with the goddesses of world mythology, drawing parallels with which contributes to a deeper disclosure of her character․

ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ.

Հոդված

pdf

АЖ 359

Վահան Տերյանի ծննդյան 140-ամյակի առթիվ

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան