Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Խ․ Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան․ Հայագիտական հանդես

Հրապարակման ամսաթիվ:

2024

Համար:

1 (64)

ISSN:

1829-0531

Պաշտոնական URL:

սեղմիր այստեղ կապին հետևելու համար

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Khachatryan Lalik, Mirumyan Margush, Хачатрян Лалик, Мирумян Маргуш

Այլ վերնագիր:

Diachronic semantics of the roots of Modern Armenian(synthetic formation) ; Диахроническая семантика корней современного армянского языка(Синтетичные образование)

Համատեղ հեղինակները:

Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան

Ծածկույթ:

12-28

Ամփոփում:

Սույն հոդվածում անդրադարձ է կատարվում արդի հայերենի այն բառաշերտին, որի արմատների և բառակազմական բաղադրիչների իմաստները չեն գիտակցվում ժամանակակից լեզվամտածողությամբ։ Այդ կարգի բառերը գրաբարյան կազմություններ են, որոնք իբրև ժառանգություն գրաբարի բառային կազմի հետ փոխանցվել են արդի հայերենին։ Դիտարկված գրաբարյան արմատները ժամանակակից հայերենում հանդես են գալիս անկախ և կախյալ գործառույթներով․ ա) անկախ արմատներ - բան, գահ, երկիր, խնդիր, խաղ, հասարակ, նահատակ, նշան, պատարագ և այլն։ բ) կախյալ արմատներ և հիմքեր – ասպ-, աշխար-, դուլ, -հեն, խայտ-, կապուտ-, բաժ-, -հեղձ, գար-, բեկ-, գուճ- (կճ-), թով, ելոյզ և այլն։ Դիտարկված բառարմատների (բառակազմական բաղադրիչների) նշանակություններն արդի հայերենում հնարավոր է բացատրել միայն գրաբարյան բառիմաստներով՝ տարժամանակյա հայեցակետով։
В данной статье рассматриваются лексика современного армянского языка, корни и лексические компоненты которого не объясняются современным языковым мышлением. Слова такого рода являются древнеарянскими образованиями, которые по наследству перешли в современный армянский язык вместе с лексикой грабара. В данной статье мы взяли за отправную точку исходные значения древнеармянских корней, применив диахронической принцип толкования лексики. Наблюдаемые древнеарянские корни в современном армянском имеют самостоятельную и зависимую функцию։ а) самостоятельные корни - некоторые грабарские корни имеют в современном армянском языке самостоятельную функцию, одновременно выступая в качестве порождающих основ на словообразовательном уровне. Среди них: բան, գահ, երկիր, խնդիր, խաղ, հասարակ, նահատակ, նշան, պատարագ и др.։ б) зависимые корни и основы– в современном армянском языке некоторые корни, являющиеся грабарским наследием и интерпретируемые с оригинальными грабарскими значениями, характеризуются зависимой функцией: у них нет вербальной независимости. Среди них: ասպ-, աշխար-, բեկ-, բաժ-, - գար-, գուճ- (կճ-), դուլ, խայտ-, կապույտ-, -հեղձ, -հեն, թով-, ելոյզ- и др.։ Значения наблюдаемых корней (лексических компонентов) в современном армянском языке могут быть объяснены только древнеарянскими значениями с диахронической точки зрения.
This article deals with the vocabulary of the Modern Armenian language, the roots and lexical components of which are not explained by modern linguistic thinking. Words of this kind are Ancient Armenian formations, which were inherited into the Modern Armenian language along with the Ancient Armenian vocabulary. In this article, we took the original meanings of Ancient Armenian raroots as a starting point, applying the diachronic principle of interpretation of vocabulary. The observed Ancient Armenian roots in Modern Armenian have independent and dependent functions. a) independent roots - Some Ancient Armenian roots have an independent function in modern Armenian, which at the same time act as generative bases at the lexical level. Among them are: բան, գահ, երկիր, խնդիր, խաղ, հասարակ, նահատակ, նշան, պատարագ etc. b) dependent roots and stems- In modern Armenian, some roots, which are Ancient Armenian heritage and are interpreted with original, Ancient Armenian meanings, are characterized by a dependent function: they do not have verbal independence. Among them are - ասպ-, աշխար-, բեկ-, բաժ-, - գար-, գուճ- (կճ-), դուլ, խայտ-, կապույտ-, -հեղձ, -հեն, թով-, ելոյզ- etc. The meanings of the observed roots (lexical components) in Modern Armenian can only be explained by the Ancient Armenian meanings from a diachronic point of view.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Ձևաչափ:

pdf

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:381799

Թվայնացում:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան